Irak savaşının başladığı 2003 başından bu yılın ağustos sonuna kadar olan dönemde euronun dolar karşısında yüzde 41 değerlenmesi, Türkiye’nin ihracatını kağıt üzerinde 39.1 milyar dolar büyüttü.
HÜRRİYET
Ocak 2003-Ağustos 2007 arasındaki dönemde 336,3 milyar dolarlık ihracatın 164,2 milyar doları euro üzerinden gerçekleştirildi.
Eğer 2002 yılında 0,95 olan euro/dolar paritesi değişmeseydi anılan dönemde euro üzerinden yapılan ihracat 125 milyar, toplam ihracat da 297,1 milyar dolar olacaktı.
PARİTEDE DRAMATİK DEĞİŞİM
Dolar, 2002 sonlarına kadar eurodan daha değerli bir paraydı. Euro dolar paritesi 2002 yılı ortalamasında 0,9495 düzeyinde gerçekleşmişti. Buna göre 1 euro’nun karşılığı 1 doların altında bulunuyordu. ABD’nin Irak’ı işgal ettiği 2003 yılı başlarından itibaren ise euro, dolar karşısında hızla güçlenmeye başladı. 2002 ortalamasında 0.95 düzeyinde bulunan euro/dolar paritesi, 2003 yılı ortalamasında 1.13’e yükseldi.
Irak savaşının ABD ekonomisi üzerinde yaratacağı ağır tahribatın etkisiyle paritenin 1,20’lere çıkacağı beklentileri güçlenirken, 1,40’lık parite düzeylerini öngörenler de bulunuyordu. Euro/dolar paritesi 2004’te 1.24’e, 2005 yılında 1.25’e, 2006 yılında 1.26’ya, bu yılın ilk sekiz ayındaki ortalama kurlara göre ise 1.34’e yükseldi. Buna göre 2002 yılından bu yana euro, dolar karşısında yüzde 40.8 değer kazandı.
Özellikle 2005 yılından itibaren rekor bir hızla artmaya başlayan Türkiye’ye yabancı sermaye girişleri ise genel olarak kurlarda bir düşüşe yol açtı. YTL, hem dolar hem euro karşısında değer kazanırken, euro/dolar paritesinde euro lehine yaşanan gelişmenin de etkisi hissedildi. Diğer bir deyişle YTL, euroya oranla dolar karşısında daha fazla değerlendi.
ABD ekonomisinde dış açıklar başta olmak üzere var olan yapısal sorunlara karşılık, Avrupa ekonomisinin görece daha sağlam bir yapı arz etmesi nedeniyle euro’nun dolar karşısındaki güçlenmeye devam edeceği bekleniyor.
GÜÇLENEN EURO İHRACATI ETKİLEDİ
Anılan dört buçuk yıllık dönemde euronun dolar karşısındaki değer kazanımı, yaklaşık yarısı euro üzerinden gerçekleştirilen toplam ihracat tutarını hızla büyüttü. Ancak bu artışta paritedeki hızlı değişim de etkili oldu. Bu dönemde, diğer döviz kurlarından kaynaklanan parite etkisi dikkate alınmadığında, sadece euro/dolar paritesinde euro lehine yaşanan gelişmeye bağlı olarak toplam ihracatta 39.1 milyar dolarlık bir artış yaşandı.
2002 yılı ortalamasında 0.9495 olan euro/dolar paritesi izleyen dönemde hiç değişmeseydi, Türkiye’nin son dört buçuk yılda euro üzerinden yaptığı ihracatın dolar cinsinden tutarı 164.2 milyar dolar yerine 125 milyar dolar çıkacaktı. Bu durumda toplam yıllık ihracat da 336.3 milyar dolar yerine 297.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşecekti.