Enflasyon, toptan eşya fiyatları (TEFE) bazında yıllar sonra ilk kez yüzde 30`lu düzeylere indi.
DİE`nin yaptığı açıklamaya göre kasım ayında TEFE yüzde 2.4 artarken, tüketici fiyatlarında (TÜFE) yüzde 3.7 ile beklenenden yüksek bir artış yaşandı. TEFE`deki artış ekim ayındaki düzeyin altında çıkarken, TÜFE`de ekime göre daha yüksek düzeyde gerçekleşti. Her iki bazda da fiyatlar geçen yılın aynı ayına göre düşük çıktığı için yıllık bazda enflasyon gerilemeye devam ederek TEFE`de yüzde 39.1`e, TÜFE`de yüzde 43.8`e geriledi.
TEFE`de özel sektör ve tarımın etkisi
Kasım ayında yüzde 2.4 çıkan TEFE`de özel sektörün yaptığı zamlar ile tarımdaki fiyat artışları etkili oldu. Geçen ay toptan eşya fiyatları kamuda yüzde 1.6 çıkarken, özel sektörde yüzde 2.6`ya ulaştı.
Toptan eşya fiyatlarında onbir aylık artış yüzde 30.2`ye ulaştı. Böylece, hükümetin TEFE`de yıllık yüzde 29 artış hedefinin gerçekleşmeyeceği anlaşıldı. Ancak, TEFE`de onbir aylık fiyat artışı, geçen yılın aynı dönemindekinin 22.3 puan altında kaldı.
Geçen yılın kasım ayında yüzde 4.1 olan TEFE artışı bu yıl yüzde 2.4 çıktığı için yıllık bazda enflasyon gerilemeye devam etti. TEFE`de kasım sonu itibariyle yıllık artış yüzde 39.1`le son yılların en düşük düzeyine indi. TEFE`de 12 aylık ortalamalara göre artış da yüzde 54.3 oldu.
Tarımdaki yüksek artış
Sektörler bazında bakıldığında en yüksek fiyat artışının tarımda olduğu gözlendi. İmalat sanayiinde yüzde 2, madencilik ve taşocakçılığında yüzde 0.4 fiyat artışı yaşanan kasım ayında, tarımdaki artış mevsimlik etkilerle yüzde 3.9`a ulaştı.
Çekirdek enflasyon olarak adlandırılan imalat sanayii fiyat artışı kamuda yüzde 2.1, özel sektörde yüzde 1.9 ve toplamda yüzde 2 düzeyinde çıktı.
Onbir aylık fiyat artışları madencilikte yüzde 43.8, tarımda yüzde 35.3, imalat sanayiinde yüzde 27.8, elektrik, gaz ve su da yüzde 31.8 olarak gerçekleşti. Kasım sonu itibariyle en yüksek yıllık fiyat artışı yüzde 78.3`le madencilikte yaşandı. Bu sektörü yüzde 60.6 ile imalat sanayii, yüzde 54.9`la elektrik, gaz ve su ve yüzde 37.2 ile tarım izledi.
Tüketici fiyat artışı yüksek çıktı.
Tüketici fiyatlarının yüzde 3.7 arttığı kasım ayında onbir aylık TÜFE artışı yüzde 35.7`ye ulaştı. Onbir aylık TÜFE artışının geçen yılın eş dönemine göre 23.6 puan daha düşük olduğu belirlendi. TÜFE`de ekim ayı sonu itiariyle yüzde 44.4 olan yıllık fiyat artışı kasım sonunda yüzde 43.8`e geriledi. 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon da yüzde 57.6 düzeyinde gerçekleşti.
Kasım ayında tüketici fiyatlarındaki artışta özellikle gıda, giyim, kira, eğlence ve kültür harcamalarındaki artışlar etkili oldu. Kasım ayında fiyat artışları gıdada yüzde 5.2, giyim ve ayakkabıda yüzde 48, eğlence ve kültürde yüzde 5.4, konutta yüzde 3.6 çıktı. Kasım aında lokanta, pastane ve otel harcamalarında yüzde 3.2, ev eşyası ile ilgili harcamalarda yüzde 3, sağlık ve ulaştırma harcamalarında aynı oranda olmak üzere yüzde 1.7 diğer mal ve hizmetlerle ilgili harcamalarda da yüzde 1.8 fiyat artışı kaydedildi.
TÜFE`de yüzde 3.7`lik kasım ayı artışının 1.6 puanı gıdadan geldi. Aylık fiyat artışına konut 0.9, giyim 0.4, ev eşyası ile ilgili harcamalar 0.2, lokanta, pastane, otel harcamaları, eğlence ve diğer harcamalar 0.1`er puan katkı yaptı.
En yüksek artış Gaziantep`te
Tüketici fiyatlarında kasım ayında en yüksek artış yüzde 6.4 ile Gaziantep`te yaşandı. Trabzon yüzde 5.4, Diyarbakır yüzde 4.8, Erzurum yüzde 4.6, Kocaeli yüzde 4.4, Malatya yüzde 4.3, Zonguldak yüzde 4.1, İstanbul ve Bursa yüzde 3.8`le en yüksek fiyat artışı yaşanan iller arasında yer aldı. Kasım ayında tüketici fiyatları Samsun, Eskişehri ve Antalya`da yüzde 3.7, Adana`da yüzde 3.6, İzmir`de yüzde 3.1, Denizli`de yüzde 3.2, Konya ve İcel`de yüzde 3 artış gösterdi. En düşük artış ise yüzde 2.9`la Kayseri ve Ankara`da gerçekleşti.
İTO`nun oranları
İstanbul Ticaret Odası`nın (İTO) 1995 bazlı yeni geçinme indeksine göre, İstanbul`da perakende fiyatlar kasım ayında yüzde 2.7, toptan fiyatlar ise yüzde 2.1 oranında artış gösterdi.
İTO`dan yapılan yazılı açıklamaya göre, yıllık ortalama artışlar perakende fiyatlarda yüzde 55.1, toptan fiyatlarda yüzde 55.8 düzeyinde gerçekleşti.
Ocak-kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre perakende fiyatların yüzde 44.6, toptan fiyatların ise yüzde 45.2 arttığı bildirildi.
Hazine: Hedeflerde değişiklik gerekmiyor
Hazine Müsteşarlığı, piyasalardaki geçici dalgalanmalar nedeniyle temel hedeflerde herhangi bir değişikliğe gidilmesine gerek olmadığını bildirdi.
Hazine`den yapılan açıklamada, Kasım ayında TEFE`de yüzde 2.4, TÜFE`de yüzde 3.7, yılın ilk onbir ayında ise TEFE`de yüzde 30.2, TÜFE`de yüzde 35.7 oranında artış maydana geldiği hatırlatıldı. Bu oranların 1986 yılından beri gerçekleşen en düşük oranlar olduğu belirtilen açıklamada, Eylül ve Ekim aylarında olduğu gibi Kasım ayında da enflasyonda mevsimsel faktörlerin etkisinin gözlendiği vurgulandı.
TEFE ve TÜFE`deki artış oranlarının beklenenin üzerinde olmakla birlikte, uygulanan programın 3 yıllık genel hedeflerinden sapmayı gerektirecek boyutta olmadığı kaydedilen açıklamada, piyasalarda son günlerde yaşanan dalgalanmaların geçici olduğu, kısa dönemli likidite sıkışıklığı nedeniyle oluştuğu belirtildi. Açıklamada, şöyle devam edildi:
Piyasanın ihtiyaç duyduğu likiditeyi sağlamaya yönelik önlemler alınmaktadır. IMF ve Dünya Bankası`nın programa gösterdiği destek, Merkez Bankası`nın likidite yaratma olanağını artıracaktır. Hükümetin kararlılığının ve IMF ile Dünya Bankası`nın programa olan desteğinin sürdüğü bir ortamda, piyasalardaki geçici dalgalanmalar sonucunda ekonominin temel hedeflerinde herhangi bir değişikliğe gidilmesi gerekmemektedir. (ANKA)