Mali piyasalar üzerindeki soruşturmaların her gün yeni bir boyut kazanması ve bu soruşturmaların kim ya da kimleri etkileyeceğine dair yaşanan belirsizlik, son günlerde borsayı psikolojik yönden kötü etkiliyor. Piyasalarda yaşanan bu tedirginlik bono faizlerinin ve bileşiklerin yükselmesine neden olurken, İMKB Ulusal-100 endeksinin de geçtiğimiz hafta bu yıl içerisindeki en düşük seviyesini görmesine neden oldu. Uzmanlar, mali piyasalar üzerindeki operasyonların yerli ve yabancı yatırımcıları tedirgin ettiğini belirtiyorlar. Ellernide banka hissesi bulunan yatırımcıların geçtiğimiz günlerde yoğun şekilde satış yaptıklarına dikkat çeken uzmanlar, son günlerde yatırımcıların holding hisselerine yöneldikleri yorumunda bulunuyorlar.
Mali sektör ‘out’, holdingler ‘in’..
Öte yandan, hükümetin geçtiğimiz yıl başında uygulamaya koyduğu ekonomik programın iyi gittiğinden şüphesi olmayan ekonomistler, önümüzdeki günlerde faizlerdeki düşüş trendinin devam edeceğini belirtiyorlar. Bunun da bankaların karlılıklarını olumsuz yönde etkileyeceğini söylüyorlar.
Fakat holdingler için aynı durum söz konusu değil. Çünkü bir çok sektörden çeşitli şirketleri bünyesinde barındıran holdingler, buş ekilde hem risk dağıtırlarken hem de karlılıklarını optimal kılmış oluyorlar. Özellikle de son günlerde karlıılklarını oldukça artırmayı başarmış ve asas faaliyetlerinden kar eden sanayii şirketlerini bünyelerinde bulundurmaları holdinglerin cazibesini gitgide artırıyor. Hisse senetlerinin takaslarına bakıldığında da yabancı yatırımcılara işlem yapan aracı kurumların ellerindeki banka
hisselerini satıp, holdinglere yöneldiği gözleniyor..
Sektör ve sektördeki şirketlerin mali analizi..
Holding sektörünü aktif büyüklükleri açısından incelediğimizde, sektördeki şirketlerin toplam aktifleri 2000/9 döneminde 1.9 katrilyon olurken, aktif artışı yüzde 100’e yaklaştı. Sektördeki en yüksek aktiflere 775 trilyon ile Sabancı Holding, 230 trilyon ile Koç Holding sahip bulunuyor. Kav, Yazıcılar Holding ve Efes Holding ise aktif artışı en az olan şirketler olurken en fazla aktif artışını yüzde 200 ile Net Holding sağladı. Sektörün genelinde aktif karlılığa baktığımızda ise, geçen yıla göre gerileme yaşandığı göze çarpıyor. Her ne kadar şirketler aktiflerini artırsalar da aktif karlılıkları yine de düşüyor.
İştiraklerden gelirler artıyor.
Holdinglerin yapıları nedeni ile ana gelir kalemlerini iştirakler, bağlı ortaklıklar ve menkul kıymet gelirleri oluşturuyor. Holdinglerin bu yılın üçüncü çeyreğinde toplam bağlı ortaklıklarından temettü geliri, 13 trilyon olarak gerçekleşti. Ancak Sabancı, İhlas ve Eczacıbaşı Yatırım Holding dışındaki şirketlerin temettü gelirleri azalıyor. Geçen yıla göre en fazla iştiraklerinden temettü geliri sağlayan İhlas Holding olurken 1999’da gelir elde edemeyen Eczacıbaşı Yatırım Holding 2.2 trilyon ile ikinci sırada yer alıyor. Bu yıl Alarko, Mazhar Zorlu, Şişe Cam ve Koç Holding ise bağlı ortaklık temettü gelirleri geriledi.
İştiraklerinden temettü gelirlerine sektöründe genelinde bakıldığında 1999/9 dönemine göre yüzde 114 oranında artarak, 113 trilyona ulaştığı dikkat çekiyor. 73.3 trilyon ile en fazla iştiraklerinden en fazla temettü geliri elde eden şirket Sabancı Holding oldu. Bu şirketi Koç ve EGS Holding izliyor. Eczacıbaşı Yatırım, Kav, Mazhar Zorlu ve Sabancı Holding dışındaki şirketlerin temettü gelir artışları yüzde 100’ün altında kaldı. Diğer bir gelir kalemi olan menkul kıymet gelirlerinde ise yüzde 350’lere yaklaşan bir artış gözleniyor. Sabancı, Net ve GSD Holding’in bu yılın 9 ayında menkul kıymet gelirleri önemli bir yer tutarken Kav, Yazıcılar, Borusan, Efes ve Enka Holding’in gelirlerinde azalma yaşandı. Menkul kıymet gelirlerini yanı sıra iştiraklerinde de artış gözleniyor. Sabancı, İhlas, Borusan ve Mazhar Zorlu Holding sektöründeki en yüksek iştirak artışını gerçekleştiren şirketler.
Faiz gelirleri eriyor
Sektörde toplam faaliyet karı reel anlamda artmazken, holdingler için bir diğer gelir kalemi olan faiz gelirleri de geriliyor. Sektördeki şirketlerin faiz geliri yerine nakitlerini menkul kıymet gelirlerine değerlendirdiği göze çarpıyor. Sektörde en fazla faiz gelirini elde eden koç Holding. En yüksek faiz geliri artışını ise Mazhar Zorlu Holding gerçekleştirdi.
Karlılık düşük
2000/9 döneminde sektörün karlılık açısından iyi bir dönem geçirmediği söylenebilir. Sektördeki toplam kar ancak yüzde 49 oranında artarak 140 trilyona ulaştı. En yüksek kar artışını yüzde 439 ile Transtürk Holding gerçekleştirirken onu Borusan Yatırım, Şişecam, GSD ve Sabancı Holding izledi. Sektörde 63.3 trilyon ile en yüksek kar Sabancı Holding’e ait. Alarko, İhlas, Kav, Net, Mazhar Zorlu, Yazıcılar, Vakıf Risk ise bu yılın 9 ayında karlılıkları gerileyen şirketler oldu. Sonuç olarak sektörün 2000/9 döneminde çok fazla büyüdüğü söylenemez. Özellikle karlılık açısından bir çok büyük şirketin kar kaybına uğradığı görülüyor. Özellikle iştirakleri önemli oranda gelir artışı sağlayan şirketlerin bile bundan çok fazla etkilenmediği görülüyor. Sektörün geneline bakıldığında ise Sabancı Holding’in diğer şirketler arasından öne çıktığı göze çarpıyor... (BORSAMATİK)