Türk bankacılık sisteminde yabancıların sahiplik bakımından sermaye payı yüzde 25`e çıktı. Bununla birlikte, son beş yılda pazar payını dokuz puan artıran yabancı mevduat bankaları ise yüzde 12.2`lik pazarı kaptı
ANKARA - AKP hükümetinin görevde olduğu son beş yılda Türk bankacılık sektöründe satın alma ve evliliklerle yabancıların ağırlığı kendini hissettirdi.
Oyakbank`ın yüzde 100 hissesinin 2 milyar 673 milyon dolar bedelle Hollandalı ING Group`a satılmasıyla sektörün yüzde 3`ü daha yabancılara geçmiş oldu Hisse devir süreci Nisan 2007 sonu itibarıyla tamamlanmış bankalar dahil edildiğinde sektördeki yabancı payı (sahiplik) yüzde 22.4`tü. Buna ING satışı da eklenince oran yüzde 25`e ulaştı. Bu rakama halka açık paylar içindeki yüzde 16.4`lük yabancı hisseleri eklendiğinde hisse kontrolü bakımından yabancı payı yüzde 41.8`e ulaştı.
Yüzde 3.1`den başladı
Türkiye bankacılık sektöründe pazar payını beş yılda 9 puan artıran yabancı mevduat bankaları, yüzde 3.1`den yüzde 12.2 seviyesine ulaştı. Türkiye`de kurulmuş yabancı mevduat bankalarının pazar payı beş yılda yüzde 1.7`den yüzde 11`ye çıktı. Türkiye`de şube açan yabancı mevduat bankalarının pazar payı yüzde 1.3`ten yüzde 0.5`e gerilerken, yabancı kalkınma ve yatırım bankalarının payı yüzde 0.1`den yüzde 0.2`ye yükseldi.
Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, toplam aktifler bazında, mevduat bankalarının pazar payı 2001`de yüzde 95.3 iken 1.5 puanlık artışla 2006`da yüzde 96.8`e yükseldi. Kamusal sermayeli mevduat bankaları 2001`de yüzde 32 seviyesindeyken, 2.4 puanlık düşüşle 2006`da yüzde 29.6 düzeyine geriledi. Böylece Ziraat Bankası`nın sektör payı 2001 yılına göre 2.5 puan düşerek 2006 yılında yüzde 14.8 oldu. Halk Bankası`nın söz konusu altı yılda sektör payı 2 puan azalarak geçen yıl yüzde 7.1 olarak gerçekleşti. Vakıflar Bankası`nın ise sektör payı 2.1 puan yükselerek 2006`da yüzde 7.6`ya ulaştı.
Özellerin payı yüzde 54.8
Özel sermayeli mevduat bankalarının 2001`deki sektör payı yüzde 56.8, 2002`de yüzde 56.2, 2003`te yüzde 57, 2004`te yüzde 57.4, 2005`te yüzde 59.7 ve 2006`da yüzde 54.8 oldu. Özel sermayeli mevduat bankaları başlığı altında yer alan Adabank`ın pazar payı 2001`de yüzde 0.1 iken 2006`da yüzde 0 olarak gerçekleşti. Akbank ise 1.7 puan yükselişle yüzde 11.8`lik paya ulaştı. Alternatif Bank 2001`de pazardan yüzde 0.7 pay alırken 2006 bu oran yüzde 0.4`e düştü. Anadolubank`ın sektör payı 2002-2005 yıllarında 0.5, 2006`da ve diğer yıllarda yüzde 0.6 olarak gerçekleşti. Oyakbank`ın pazar payı 0.6 puanlık artışla 2006`da yüzde 2.4`e çıktı.
Şekerbank 2001`de yüzde 1.1 pazar payına sahipken bu oran geçen yıl yüzde 0.8 oldu. Tekfenbank`ın sektördeki payı 2002`de yüzde 0.3 olurken, diğer yıllarda yüzde 0.2 olarak gerçekleşti.
Tekstil Bank 2001`de yüzde 0.7 seviyesinde pazara sahipken 2006`da bu rakam yüzde 0.6`ya düştü. Turkish Bank`ın söz konusu dönemlerdeki pazar payı yüzde 0.1 oldu. Turkland Bank ise 2001`de pazara hâkim değilken, 2006`da yüzde 0.1`e ulaştı. TEB, söz konusu dönemdeki payını 0.8 puan artırarak, payını yüzde 1.7 yaptı. Garanti`nin pazar payı 0.9 puan yükselişle geçen yıl yüzde 10.4 oranına çıktı. İş Bankası ise pazar payını 5.8 puanlık artırarak geçen yıl yüzde 15.5`e yükseltti. Yapı Kredi de 2001`de yüzde 9.1 olan sektör payını 2006`da 10.1`e çıkarttı. TMSF tarafından devralınan bankalar, 2001`de yüzde 3.4, 2002`de yüzde 4.4, 2003`te yüzde 2.9, 2004`te yüzde 0.6, 2005`te yüzde 0.5 ve 2006`da yüzde 0.3`le pazarda yer aldı. TMSF başlığı altında yer alan Birleşik Fon Bankası`nın da pazar payı 0.9 puan azalarak 2006`da yüzde 0.3 oldu.
Mevduatta yoğunlaştılar
Mevduat bankacılığında yabancı bankalar 2001 ve 2002`de yüzde 3.1 pazara hakimken, bu rakam 2003`te yüzde 2.8`e, 2004`te yüzde 3.4`e, 2005`te yüzde 5.2`ye ve 2006`da yüzde 12.2 seviyesine ulaştı. Türkiye`de kurulmuş yabancı bankaların sektör payı 2001`de yüzde 1.7`yken, 2002 ve 2003`te yüzde 1.8, 2004`te yüzde 2.8, 2005`te yüzde 4.7 ve 2006`da yüzde 11.7 oldu. Arap Türk Bankası`nın söz konusu dönemdeki payı 0.1 oldu.
Citibank, 2001`de yüzde 0.8 pay alırken bu oranı 2006`da yüzde 1.3`e çıkarttı. Denizbank`ın da pazar payı 1.2 puanlık artışla geçen yıl yüzde 2.4 oldu. Deutsche Bank`ın payı yüzde 0.1`de yüzde 0.2`ye çıktı. Finans Bank ise 1.7 puanlık artışla 2006`da yüzde 3.7 seviyesine yükseldi. Fortis Bank 2001`de yüzde 1.5`ken bu oran 2006`da yüzde 1.8 oldu. HSBC de söz konusu dönemde sektör payını 0.7 artırarak geçen yıl yüzde 2.1 yaptı. Millennium ise 2001`de pazar payı alamazken 2006`da yüzde 0.2`lik pazar yakaladı.
Mevduat bankacılığında Türkiye`de şube açan yabancı bankalar 2001 ve 2002`de yüzde 1.3 pay alırken, 2003`te yüzde 1, 2004`te yüzde 0.6, 2005`te yüzde 0.6 ve 2006`da yüzde 0.5 paya sahip oldu. ABN Amro 2001`de yüzde 0.1 pay alırken geçen yıl bu değişmedi. Banca Di Roma, Bank Mellat, Habib Bank ve JP Morgan Chase de söz konusu dönemlerde en fazla yüzde 0.1 pazar buldu ve 2006`da pazar payı alamadı. Societe Generale ve West LB`nin ise altı yıldaki pazar payları yüzde 0.1 oldu.
Yatırım bankalarının pazarı geriliyor
Kalkınma ve yatırım bankalarının pazar payı 2001`de yüzde 4.7 iken, 2002`de yüzde 4.4, 2003`te yüzde 4.1, 2004`te yüzde 3.7, 2005 ve 2006`da yüzde 3.2 oldu. Kamusal sermayeli bankalar 2001`de yüzde 3.8 oranına sahipken, 2002`de yüzde 3.2, 2003`te yüzde 3, 2004`te yüzde 2.6, 2005 ve 2006`da yüzde 2 pay aldı. İller Bankası`nın sektör payı 2001 ve 2006`da yüzde 0.9 oldu. Türk Eximbank`ın 2001`de yüzde 2.6 olan pazar payı geçen yıl 0.9 oldu. Türkiye Kalkınma Bankası`nın da pazar payı söz konusu dönemde yüzde 0.2 oldu. Kalkınma ve yatırım bankacılığında özel sermayeli bankaların 2001`de yüzde 0.8 olan sektör payı, 2006`da yüzde 1`e çıktı. Çalık Yatırım Bankası, Diller Yatırım Bankası, Nurol Yatırım Bankası ve GSD Yatırım Bankası söz konusu dönemde pazar payı bulamadı. İMKB Takas ve Saklama Bankası ise altı yılda yüzde 0.1 sektör payına sahipken, Türkiye Sınai Kalkınma ve Yatırım Bankası da 0.4 puan artış yaparak geçen yıl yüzde 0.8 sektör payı aldı. Kalkınma ve Yatırım Bankası başlığı altındaki yabancı bankaların 2001`de yüzde 0.1 olan pazar payı 2006`da yüzde 0.2 gerçekleşti. Bank Pozitif Kredi ve Kalkınma Bankası`nın ile Calyon Bank Türk AŞ 2001`de pazar payı bulamazken, 2006`da yüzde 0.1artış yakaladı. Merrill Lynch Yatırım Bank ve Taib Yatırım Bank da söz konusu dönemde pazar payı alamadı.