ABD`de 7 Kasım başkanlık seçimi için geri sayım başlarken, Türk - Amerikan ilişkilerinin sağlam stratejik temellere oturmasında büyük payı olan Başkan Bill Clinton yönetiminden sonra Beyaz Saray`ı hangi aday kazanırsa kazansın, Türk - Amerikan ilişkilerinin olumlu seyrinde değişiklik beklenmiyor. Ancak, her iki adayın da dış politika yaklaşımları birbirinden farklılıklar gösterdiği için, bu yaklaşımların Türkiye ile ABD arasında, ikili ve bölgesel bazı konularda görüş ayrılıklarına yol açması da olası görülüyor. Bazı yorumculara göre, Demokrat aday Gore`un, 8 yıldır başkan yardımcısı olarak Clinton ile birlikte izledikleri politikaları, başkan seçilirse aynen sürdürmesi, Cumhuriyetçi Parti adayı Bush`un ise belli konulara farklı yaklaşması bekleniyor. Adayların TürkAmerikan ilişkilerinde önemli yer tutan bazı dış politika konularına yaklaşımları için siyasi gözlemcilerin beklentileri şöyle sıralanıyor:
KIBRIS;
Demokrat Gore, Kıbrıs`ta muhtemelen Türk tarafını yumuşatma çabalarına girecektir. Gore`un, Beyaz Saray`a seçilmesi durumunda, Dışişleri Bakanlığı için düşündüğü isim, ABD`nin BM Daimi Temsilcisi Richard Holbrooke. Bu ismin ise, Kıbrıs`ta çözüm için özellikle Türk tarafına baskı yapmasını beklemek şaşırtıcı değil. Gore, Kıbrıs sorununun çözülmesinin kendi döneminde de öncelikli konu haline getireceğini söylemişti. Al Gore, çözüm çabaları başarıya ulaşamazsa, Kıbrıs Rum Kesimi`nin AB`ye girmesine izin verilmesi gerektiğini de belirtmişti. Bush`un başkan seçilmesi halinde ise, ABD`nin Kıbrıs konusuna, Clinton dönemindeki kadar ilgi göstermesi beklenmiyor.
AVRUPA BİRLİĞİ;
Gore`un bu konuda da, Türkiye`nin AB üyeliğini destekleyen Clinton yönetimi dönemindeki tavrını sürdürmesi bekleniyor. Başkan seçilirse Gore`un, AB üyeliğini, Kıbrıs sorununda ilerlemeye bağlayarak destekleyebileceği belirtiliyor.
Bush yönetimi için ise Kıbrıs`ın öncelikli bir mesele olmasının beklenmediği gibi, Türkiye`nin AB üyeliğinin desteklenmesinin de öncelikli dış politika yaklaşımları arasında yer alması muhtemel değil.
İNSAN HAKLARI;
Gore`un başkanlığındaki ABD`nin, Türkiye`nin AB`ye katılım hedefleriyle bağlantılı olarak, insan hakları konularındaki telkinini sürdüreceği belirtiliyor. Bush yönetimindeki bir ABD`de ise, dünyada insan hakları konusu, dış politika hedefleri arasında yer almayacak.
AGSK;
Gore`un, NATO müttefiki Türkiye`nin, Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği (AGSK) girişimine aktif olarak katılımını destekleyeceği belirtiliyor. Başkan seçilirse, Amerikan ordusunu Balkanlar`dan çekmek istediğini her fırsatta dile getiren Bush yönetiminin ise, yine bu konuya da ilgisizliği nedeniyle, Türkiye`nin AGSK girişiminde yer alma çabasına zararı dokunabileceği öne sürülüyor. .
IRAK;
Beyaz Saray`ı hangi aday kazanırsa kazansın, ABD`nin, Irak lideri Saddam Hüseyin`i devirme çabalarını sürdürmesi bekleniyor. Gore, başkan seçilirse, Irak konusunda Türkiye`yi rahatsız edecek bir girişimde bulunması beklenmiyor. Bush`un ise, seçim konuşmalarında Irak`a karşı daha radikal bir yaklaşım sergilediği gözlenirken, başkan seçilmesi halinde, zamanla Türkiye`nin hassasiyetlerini daha iyi anlayabileceği belirtiliyor.
ERMENİ MESELESİ;
ABD Temsilciler Meclisi`nde Genel Kurul aşamasına kadar yükseldikten sonra son anda Başkan Clinton`ın girişimiyle durdurulan Ermeni soykırımı tasarısının, gelecek Kongre döneminde yeniden gündeme gelmesine kesin gözüyle bakılıyor. ABD yönetiminin Başkan Yardımcısı sıfatını da taşıyan Gore, Ermeni oyları için tasarıya destek verecek açıklamalar yapmaktan kaçındı. Bush ise, oy kaygısıyla Ermeni lobisinin hoşuna gidecek açıklamalarda bulundu. Ancak hangi aday seçilirse seçilsin, Türk - Amerikan ilişkileri çerçevesinde, Ermeni tasarısının geçmesine karşı çıkmaları bekleniyor.
BAKÜ - CEYHAN;
Bakü - Ceyhan petrol boru hattı konusunda ABD`nin siyasi desteğinin, Gore`un seçimi kazanması halinde yine sürmesi bekleniyor. Bush, seçim kampanyasında, Hazar enerji politikası konusunda belli bir görüş ifade etmedi. Texas Valisi Bush ve başkan yardımcısı adayı Dick Cheney, petrol lobisine yakın isimler olarak biliniyor. Siyasi gözlemciler, Gore seçilirse, siyasi nedenlerle İran`a uygulanan ambargonun kalkabileceği ve bu durumun Bakü - Ceyhan`ın aleyhine olabileceği değerlendirmesini yapıyorlar.
SAVUNMA İHALELERİ;
Clinton döneminde, gelişen Türk - Amerikan ilişkileri çerçevesinde, Türkiye`ye silah satışlarına tam destek verilirken, hem Gore`un hem de Bush`un bu politikanın takipçisi olması bekleniyor. Gore`un Türk - ABD ilişkilerinde önemli yeri olan dış politika konularındaki görüşleri
KIBRIS; Başkan seçilmesi halinde Kıbrıs`ta Türkiye`yi yumuşatma çabalarına girecek.
AB; Türkiye`nin AB üyeliğini Kıbrıs sorunundaki ilerlemeye bağlayarak destekleyebilir.
BAKÜ - CEYHAN; Cilinton`ın boru hattına veridiği desteği sürdürmesi bekleniyor.
AGSK: Türkiye`nin Avrupa Güvenlik ve Savunma Girişimi Kimliği`ne katılımını destekleyecek.
Bush`un Türk - ABD ilişkilerinde önemli yeri olan dış politika konularındaki görüşleri
KIBRIS; Bu konuya Clinton kadar ilgi göstermesi beklenmiyor.
AB; Türkiye`nin AB üyeliğinin desteklenmesinin öncelikli dış politika konuları arasında yer alması beklenmiyor.
BAKÜ - CEYHAN; Bush bu konuda, seçim kampanyasında belli bir görüş ortaya koymadı.
AGSK; Türkiye`nin AGSK bünyesinde yer alma çabalarına zarar
verebilir. (FİNANSAL FORUM)