Türkiye, yaşanan depremlerin de etkisiyle hızlı bir küçülme kaydettiği 1999`un ardından 2000 yılının tümünde yüzde 6.1 oranında büyüdü.
Devlet İstatistik Enstitüsü, 2000 yılı gayri safi milli hasıla (GSMH) gerçekleşmelerini açıkladı. Revize edilen verilere göre, geçen yılın ilk çeyreğinde sabit fiyatlarla yüzde 5.2, ikinci çeyrekte yüzde 4.9 ve üçüncü çeyrekte yüzde 7.2 olarak gerçekleşen GSMH büyümesi, son çeyrekte yüzde 7.6 düzeyine ulaştı. Yılın tümündeki büyüme oranı yüzde 6.1 düzeyinde oluştu.
2000 yılının üçer aylık dört dönemi toplamında elde edilen yıllık GSMH değeri, cari fiyatlarla 125 katrilyon 970 trilyon 544 milyar, sabit fiyatlarla ise 118 trilyon 916 milyar lira olarak gerçekleşti. GSMH`da cari fiyatlarla yüzde 60.9, sabit fiyatlarla yüzde 6.1`lik bir artış gerçekleşirken, GSMH deflatörü yüzde 51.6 olarak hesaplandı.
Sektörlere göre büyüme
Geçen yıl tarımda yüzde 4.1, sanayide yüzde 5.6, inşaat sektöründe yüzde 5.8 büyüme kaydedilirken, ticaret sektöründeki büyüme yüzde 11.6`ya ulaştı. Ulaştırma-haberleşmede yüzde 5.1, mali kuruluşlarda yüzde 0.9, serbest meslek ve hizmetlerde yüzde 5.9, devlet hizmetlerinde yüzde 1.9, kar amacı olmayan kuruluşlarda yüzde 1.1 büyüme yaşandı. İthalat vergisi yüzde 27.3`le yüksek bir artış kaydetti. Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) artışı yüzde 7.2, GSMH artışı yüzde 6.1 düzeyinde oluştu.
Kişi başına GSMH yerinde saydı
Kişi başına gayri safi milli hasıla, 2000 yılında TL bazında cari fiyatlarla yüzde 58.1 artarak 1 milyar 869 milyon 637 bin 183 lira; sabit fiyatlarla yüzde 4.3 artarak 1 milyon 764 bin 927 lira oldu.
Dolar cinsinden kişi başına milli gelir ise 2000 yılında kur artışlarının baskılanmasına karşın, 3000 doların altında kaldı. 1999 yılında 2 bin 798 dolar olan kişi başına milli gelir, döviz septeindeki artış yüzde 20`de tutulmasına karşın 2000 yılında yüzde 6.7`lik bir artışla 2 bin 986 dolar oldu.
1993 yılında 3 bin doları geçen kişi başına GSMH, bundan önceki en ağır ekonomik kriz ve yüksek oranlı devalüasyonun yaşandığı yıl olan 1994`te 2 bin 186 dolara gerilemiş, 1997 yılında yeniden 3 bin doları geçmiş, 1998 yılında 3 bin 175 dolara kadar çıkmıştı.
Harcamalar yöntemiyle GSYİH
DİE`nin harcamalar yöntemiyle hesapladığı gayri safi yurt içi hasılada, geçen yılın ilk çeyreğinde sabit fiyatlarla yüzde 5.6, ikinci çeyrekte yüzde 6.4, üçüncü çeyrekte yüzde 7.8 olan büyüme oranı, son çeyrekte yüzde 8.3`e yükseldi. Harcamalar yöntemiyle belirlenen GSYİH yılın dört dönemi ortalamasında yüzde 7.2 oranında bir büyüme kaydetti.
Geçen yıl özel nihai tüketim harcamaları yüzde 6.4, devletin nihai harcamaları ise yüzde 7.1 büyüdü.
Özel nihai tüketim harcamaları kapsamındaki en büyük artış yüzde 27.5`le dayanıklı tüketim mallarında yaşandı.
Devletin nihai tüketim harcamaları kapsamında ise maaş ve ücretlerdeki artış yüzde 1.9`da kalırken, diğer cari harcamalar yüzde 12.4 büyüdü.
2000 yılında gayri safi sabit sermaye oluşumu yüzde 16.5 artış gösterdi. Bu kapsamda kamu sektöründe yüzde 19.7, özel sektörde yüzde 15.4 büyüme kaydedildi.
Mal ve hizmet ihracatı yüzde 19.3, ithalatı ise yüzde 25.4 arttı.