Türk Lirası, enflasyonun kur artışlarının oldukça üzerinde çıktığı Eylül ayında, döviz sepeti karşısında reel olarak değer kazandı. Geçen ay döviz sepetindeki artış kur programı kapsamında yüzde 1.3`te tutulurken, TEFE artışı yüzde 2.3`e ulaştı. Böylece TL, Eylül ayında sepete karşı yüzde 1 değerlendi. Yılın ilk dört ayında TL. döviz sepeti karşısında hızla değer kazanmış. Mayıs ayında TEFE ve sepet artışları başabaş gerçekleşmiş. Haziran-Ağustos döneminde ise TL`nin değer yitirdiği bir dönem yaşanmıştı.
9 aydaki net değerleme yüzde 6.4: TL`nin, Eylül sonu itibariyle 1999 sonuna göre sepet karşısında reel olarak yüzde 6.4 daha değerli olduğu belirlendi. Yılın ilk dört ayında TEFE, dövizdekinin çok üzerinde bir artış göstermiş, bunun sonucunda TL, döviz sepeti karşısında reel olarak yüzde 7.4 oranında değerlenmişti. TEFE ve sepetteki cari artışların aynı düzeyde gerçekleştiği Mayıs ayında ise TL`nin reel değeri önceki aya göre değişmemişti. Haziran ayında enflasyondaki düşüşün hızlanması aylık enflasyonun kurdaki artışın altına inmesiyle TL`nin reel olarak değer yitirme süreci başladı. TL`nin sepet karşısında yüzde 1.4 değer yitirdiği, Haziran`da kümülatif bazda sepete karşı reel değer karşısında Temmuz ayında yüzde 0.3, Ağustos`ta da yüzde 0.4 değer yitirdi. Böylece TL`nin sepet karşısındaki reel değer kazanımı kümülatif bazda Temmuz`da yüzde 5.6`ya, Ağustos`ta da yüzde 5.2`ye kadar indi. ANcak Eylül ayında TEFE artışının kur artışından yüksek çıkması sonucu, TL`nin ilk dokuz aylık dönem itibariyle sepete karşı değerlenme oranı yüzde 6.4`e yükseldi.
Euro-dolar: Geçen ay Euro ve Euro`ya bağlı dövizler nominal olarak yüzde 0.3 gerilerken, dolardaki kur artışı yüzde 1.9 düzeyinde gerçekleşti. Böylece, Merkez Bankası`nın para programı çerçevesinde 1 dolar ve 0.77 Eur`dan oluşan döviz sepetindeki artış öngörüldüğü gibi yüzde 1.3 düzeyinde oluştu. Eylül ayında toptan eşya fiyatlarında yüzde 2.3 çıkan aylık artışa göre TL, Euro grubu dövizlere karşı reel olarak yüzde 2, dolara karşı yüzde 0.4, sepete karşı yüzde 1 değer kazandı. TEFE artışının yüzde 23.7 düzeyinde gerçekleştiği Ocak-Eylül döneminde Euro grubu dövizlerdeki nominal kur artışı yüzde 7.7, dolardaki yüzde 23.3, döviz sepetindeki nominal artış da yüzde 16.3 düzeyinde gerçekleşti. Buna göre TL, dokuz ayda reel olarak Euro grubu dövizler karşısında yüzde 14.9, dolar karşısında yüzde 0.3 değer kazandı, böylece TL`nin döviz sepeti karşısındaki değer kaybı yüzde 6.4 düzeyinde oluştu. TL, son bir yıl itibariyle de Euro ve ona bağlı dövizler karşısında yüzde 20.4, dolar karşısında yüzde 0.7, döviz sepeti karşısında yüzde 7.6 oranında değerlenmiş durumda. Yıllık TEFE artışının yüzde 43.9 olduğu son bir yılda Euro grubu dövizlerdeki nominal kur artışı yüzde 19.5, dolardaki yüzde 45.3 döviz sepetindeki nominal artış da yüzde 33.7 düzeyinde gerçekleşti. (ANKA)