Bazen siyasiler bazen de akademisyenlerce Türkiye`nin gündemine getirilen Türk Lirası`ndan sıfır atılması konusu aslında 1998’den bu yana Merkez Bankası`nca yürütülen bir proje.
Ancak sıfır atma operasyonu için yeni kanun gerekiyor. Anayasa`ya göre TBMM`nin yetkileri arasında sayılan ‘para basılmasına karar vermek’ düzenlemesi kapsamında, yeni paranın çıkarılması için yasal düzenlemeye ihtiyaç var. Bankanın geçtiğimiz günlerde verdiği brifing ile AKP hükümetinin gündemine taşıdığı bu konunun 2004 bütçesi ile birlikte kamuoyu ile paylaşılması düşünülürken, Kemal Unakıtan biraz erken açıklama yaparak sıfır atacaklarını duyurdu.
Kriz öncesinin Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, enflasyonla mücadele programı uygulamaya konulmadan önce paradan 5 sıfır atılması için bir yasa taslağı hazırlamıştı. Mart 2000`de teknik alt yapı çalışmalarının sonuçlanmak üzere olduğunu açıklamış ve enflasyonun 10`lu rakamları görmesiyle kolayca 6 sıfır atılabileceğini duyurmuştu.
Hatta uygulama için de 2001`i göstermişti. Daha sonra yaşanan krizler bu projenin askıya alınmasına neden oldu. Ancak, TL’nin banknotları büyüdükçe, sıfırlar da atılmaya hazır şekilde dizayn edildi. 20 milyon liralık banknot hazırlandığında da 6 sıfır 20`den daha farklı basıldı. 2001`de dönemin Devlet Bakanı Kemal Derviş`in, bu konuyla ilgili bir çalışma yürüttüğü ortaya çıktı. Derviş, TL`den 3 ya da 4 sıfır atılmasını amaçlayan bu plana ‘‘Yeni Türk Lirası’’ adını verdi.
1990`ların ikinci yarısında Liberal Demokrat Parti Lideri Besim Tibuk`un da ‘‘Yeni Lira’’ diyerek savunuculuğunu yaptığı sıfır atılması hikayesi, sık sık gündeme gelmesi ve gündemden düşmesiyle inandırıcılığını yitirmiş gibi görünse de, 2004 enflasyonun yüzde 12 olarak telaffuz edilmesi gerçekleşme ihtimalini de artıyor.
TL`den altı sıfır atılacak
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, sekiz aylık bütçe gerçekleşmelerini değerlendirdiği toplantıda Türk Lirası`ndan 6 sıfır atılacağını açıkladı. Unakıtan, ‘‘2004 sonu enflasyon hedefimiz yüzde 12 olacak. Bu doğrultuda liradan sıfır atmak için Merkez Bankası teknik çalışma yapıyor’’ dedi.
Yeni paranın adı: Yeni Türk Lirası
Türk Lirası`ndan 6 sıfır atılmasını 2005 başında planlayan Merkez Bankası, adaptasyon süreci için ‘Yeni Türk Lirası’ adını önerdi. Buna göre, 50 milyon liraya karşılık ‘Yeni 50 Lira’ ve 100 milyon liraya karşılık da ‘Yeni 100 Lira’lık banknotların piyasaya sürülmesi planlanıyor.
Ödenek istendi Unakıtan projeyi erken açıkladı
MALİYE Bakanı Kemal Kemal Unakıtan`ın paradan sıfır atılmasını bugünlerde gündeme getirmesi, Merkez Bankası`nın Hazine Müsteşarlığı ve başta Maliye Bakanlığı olmak üzere bir çok kuruluşun 2004 bütçesine, sıfır atma çalışmalarını yürütebilmeleri için ödenek konulmasını istenmesinden kaynaklandı. Kuruluşların, yeni paraya uyum amacıyla, muhasebe, vergi, bigisayar yazılımı, kırtasiye malzemelerinin yenilenmesi gibi işlemler için ödenek almaları gerekiyor.
Parasından sıfır atan ülkeler uygulamadan memnun
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan`ın Türk lirasından altı sıfır atılacağı açıklamasının yankıları sürerken böyle bir uygulamanın yukarı doğru yuvarlama nedeniyle enflasyonu azdıracağı kaygıları dile getiriliyor. Oysa ulusal paradan sıfır atan birçok ülkede bu uygulama olumlu sonuçlar verdi.