1980`li yıllardan itibaren yaygınlaşarak sermaye gruplarının kendi şirketlerini finase etme mekanizmasına dönüşen taleba bankacılığı son buluyor. Bünyesindeki çarpıklıklar yüzünden, yaşanan ekonomik krizin de nedeni olan bankacılık sistemi, ciddi kriterlere bağlanıyor. Artık herkes banka kurucusu olamayacak, banka kurmak isteyenler, kuracakları bankanın verimli olduğunu kanıtlayacak, ilk üç yıla ilişkin tahmini karı baştan açıklayacak ve bu dönemde yapacakları sermaye artırımları için sağlam kaynaklar gösterecekler.
Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu (BDDK), Bankalar Yasası`nda yapılan değişiklikler doğrultusunda, bankaların kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esasları bir yönetmelikle düzenledi. Resmi Gazete`de yayımlanan yönetmelik uyarınca, bankaların kuruluşunda, banka kurulmasından beklenen yararı analiz eden ayrıntılı fizibilite raporu ve ilk üç yıla ilişkin tahmini bilanço ile kar ve zarar cetvellerini içeren bir rapor istenecek. Raporda ayrıca, banka sermaye artırımları için gereken kaynak tutarı ve bu tutarın sağlanacağı alanların da ayrıntılı biçimde gösterilmesi gerekiyor.
Herkes banka kuramayacak
Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde 10 veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişiler, müflis olmadıklarına, konkordato ilan etmediklerine ilişkin belge sunacaklar. Tasfiyeye tabi tutulan bankerler, sigorta şirketleri ve para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya dolaylı yüzde 10 ve daha fazla pay sahibi olanlar kurucu olamayacak. Kurucuların, muaccel ve prim borcu bulunmadığını da belgelemeleri, sahip oldukları taşınmazlara ilişkin emlak vergisi beyannamelerini sunmaları gerekiyor.
Kaynak sağlam olacak
Sermayenin yüzde 10 ve daha fazlasını taahhüt eden kurucular, gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve diğer faaliyetleri sonucunda, muvazasız olarak sağladıklarına ilişkin taahhütname imzalayacaklar. Banka yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yabancı bankaların Türkiye`deki merkez şube müdürler kurulu başkan ve üyeleri, göreve başlamadan önce yemin etmek zorunda olacaklar. Banka yöneticisi olacak kişiler ayrıca mal bildiriminde de bulunacaklar. Banka yönetim kurulları, bir kişiye açılacak kredide, kredi komitesine öz kaynakların en fazla yüzde 10`u, genel müdürlüğe de yüzde 1`i oranındaki kredi açma yetkisini devredebilecek.
Rasyolar için aşamalı geçiş
Bankalar Yasası`nda yapılan değişiklikle getirilen yeni öz kaynak tanımına göre öz kaynağın belli oranıyla sınırlandırılmış işlemlerinde aşım olan bankalar, söz konusu oranları 2003`ün Mart ayı sonuna kadar bu sınırlara çekecek. Kredi sınırlarının hesabında ortaklık payları 2001 yılında yüzde 5 olarak esas alınacak. Bu oran kademeli artışla 2010 başında yüzde 100`e çıkacak. Kredi sınırlarının hesabında vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmelerin dikkate alınmasına 1 Ocak 2002`den itibaren başlanacak. Bir risk grubuna kullandırğı krediler Yasa`daki sınırları aşan bankalar, bu risk grubu ya da başkasına hiç kredi açamayacak. Bankalar, 1 Ocak 2002`den başlamak üzere, bir risk grubuna kullandırdıkları kredilerin toplamında her yıl için oluşan aşım tutarlarını, aşamalı olarak aşağı çekerek 2006 sonuna kadar giderecekler.
Yeni dönem
• Banka kurmak isteyenler, kuracakları bankanın verimli olacağını kanıtlayacak
• İlk üç yıla ilişkin tahmini kar baştan açıklanacak ve bu dönemde yapılacak sermaye artırımları için sağlam kaynaklar gösterilecek.
• Kurucular ile sermayedeki dolaylı pay sahipliği yüzde 10 veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişiler, müflis olmadıklarına, konkordato ilan etmediklerine ilişkin belge sunacaklar.
• Kurucuların, muaccel ve prim borcu bulunmadığını da belgelemeleri, sahip oldukları taşınmazlara ilişkin emlak vergisi beyannamelerini sunmaları gerekiyor.
• Banka yöneticisi olacak kişiler ayrıca mal bildiriminde de bulunacaklar.
• Banka yönetim kurulları, bir kişiye açılacak kredide, kredi komitesine öz kaynakların en fazla yüzde 10`u, genel müdürlüğe de yüzde 1`i oranındaki kredi açma yetkisini devredebilecek.