Yeni yasayla yüksek prime yüksek emekli aylığı verilmesi yönündeki düzenlemeler, prime esas ücretleri düşük gösterme alışkanlığını azalttı. Böylece SSK`nın zararı yarı yarıya azaldı.
2001 bütçe taslağında sosyal güvenlik kuruluşları için yaklaşık 4 katrilyon açık öngörülürken, en düşük açığı 400-430 trilyon lirayla SSK`nın vermesi bekleniyor. Bağ-Kur`un 1.3-1.4 katrilyon açık vermesi beklenirken, en fazla açık 2.1-2.2 katrilyon lira ile Emekli Sandığı`nın olacak. Programın başında SSK`nın 2000`de 822.5 trilyon açık vermesi öngörülüyordu. Ancak, sosyal güvenlik reformunun etkisiyle SSK`nın zarar gerçekleşmesi tahminlerin altında kalırken, 2001`de de kuruma Hazine desteğinin aynı civarda gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Yetkililere göre, 2000`de 3 katrilyon 468 trilyon lira Hazine desteği beklenen sosyal güvenlik kuruluşlarının bu yıl 4 katrilyon civarında açık vereceği tahmin ediliyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı`nın 2001 açığının 2000`e göre artacağını belirten yetkililer, ancak SSK`nın 2000`e oranla Hazine`den alacağı yardımın yarı yarıya düşmesinin beklendiğini anlattılar. 2000`de 1 katriyon 620 trilyon açık vermesi beklenen Emekli Sandığı`nın önümüzdeki yıl 2.1 ile 2.2 katrilyon arasında, bu yıl 1.025 katrilyon açık vermesi beklenen Bağ-Kur`un ise 1.3 ile 1.4 katrilyon arasında açık vermesi bekleniyor.
SSK`daki kısa süredeki iyileşmenin Bağ-Kur ve Emekli Sandığı`nda gerçekleşmemesi, bu iki kurumun prim gelirlerine duyarlı olmamasına bağlanıyor. Bir yetkili, SSK`nın prim gelirlerindeki artış Bağ-Kur ve Emekli Sandığı`nda olmadı. Bu kuruluşlarda iyileşme ancak emeklilik yaşının yükseltilmesi etkisini gösterdikçe kendini gösterecek. Bu süre de reformun projeksiyonlarında 2 yıl olarak öngörülmüştü dedi. Yetkililere göre, Bağ-Kur`un 2001 açığında 2000`e göre nominal, Emekli Sandığı`nda ise reel artış bekleniyor.
Yetkililere göre, Sosyal Güvenlik Reformu kapsamında prim tahsilatını artırıcı önlemler içeren düzenlemeler SSK`da beklenmedik mali gelişme sağlandı. Bağ-Kur`da da SSK`dakine benzer prim artırıcı ve emeklilik yaşı gibi düzenlemeler yapıldı, ancak Bağ-Kur`lular sisteme sahip çıkmayınca prim tahsilatı çok düşük kaldı. Yetkililer, Bağ-Kur`un Hazine`den ayda 65 trilyon lira civarında yardım aldığını belirterek, kurumda prim tahsilatını artırıcı, prim ödemeyi teşvik edici önlemler üzerinde durduklarını anlattılar. Bağ-Kur sigortalılarının kamu sağlık hizmetlerine ilgisini artıracak teşvikler üzerinde Hazine`de çalışma yapıldığı da öğrenildi.
SSK`NIN MALİ DURUMU NEDEN ÇABUK İYİLEŞTİ?
Yetkililere göre, SSK`daki çabuk iyileşmeye, yüksek prime yüksek aylık verilmesi yönündeki düzenlemeler etkili oldu. Bu nedenle SSK`da, prime esas ücretleri düşük bildirme alışkanlığı azaldı. Yetkililer, daha önce sigortalının emekliliğine 2 - 5 yıl kalana kadar tabandan prim ödediğini, son yıllarda tavandan ödeyerek yüksek emeklilik maaşı alabildiğini belirttiler. Yeni sistemle sigortalının yüksek prim ödediği süreyle orantılı olarak emeklilik aylığının belirlendiğini kaydeden yetkililer, bu nedenle de tavandan prim ödeyen sigortalı sayısının arttığını ve çabuk iyileşmeye yardımcı olan diğer etkenlerin ise kayıtlılığın artması olduğunu anlattılar.
(FİNANSAL FORUM)