İstanbul`daki sanayicilerin, krizin ardından 2001 yılının geri kalan günlerine karamsar baktıkları belirlendi. TOBB`un `2001 Şubat Krizi Sonrası Uyguladığı Ekonomik Kriz Anketi`nden İstanbul Sanayi Odası (İSO) üyesi kuruluşlara ait sonuçlardan elde edilen bulgulara göre, üyelerin yüzde 77.5`i, yılın ilk çeyreğinde geçen yıla göre işletmelerinin durumlarının daha kötü olduğunu belirtti.
Ankete cevap veren İSO üyelerinin yüzde 52.8 ile yarıdan fazlası ilk çeyrekte istihdamın azaldığını bildirirken, arttı diyenlerin oranı yüzde 4.1`de kaldı. İşyeri büyüklüklerine göre 10 kişiye kadar istihdam eden yüzde 36.4, 11-59 kişi çalıştıran yüzde 59.9, 60-200 kişi çalıştıran yüzde 46.6 ve 200`den fazla kişi çalıştıranlarda yüzde 54 oranında işyeri, `istihdam azaldı` dedi. Üyelerin yüzde 31.9`u bu yılın geri kalan günleri için `istihdam azalacak` derken, yüzde 58.7 oranında işyeri bir değişim beklemediğini bildirdi.
Kredi talebi düştü
Yılın ilk çeyreğinde bankalardan kredi alan işletmelerin oranı yüzde 21.5 oldu. Yüzde 17`si zaman zaman kredi sağlarken, yüzde 61.5`i kredi almadı. Daha önce yapılan çalışmalara göre, İSO üyelerinin yüzde 55`inin ticari kredi kullandıkları bilinirken, bu yıl kredi kullanımının büyük boyutta azaldığı kaydedildi.
Kredi alanların yüzde 51.6`sı kredi faizlerinde artışa işaret ederken, yüzde 15.2`si ilave teminat da istendiğini bildirdi. Üyelerin yüzde 64.1`i yılın kalan döneminde herhangi bir bankadan kredi alacaklarını ümit etmediklerini ifade etti. Ankette, şu bulgulara da yer verildi:
`2001 yılı ilk 3 ayında işletmelerin yüzde 72.3`ü 2000 yılına göre satış hacmimiz düştü derken, sadece yüzde 9.2`si arttı dedi. 2001`de ihracatlarında artış bekleyen işletmelerin yüzde 30.4`ü küçülerek faaliyetlerini devam ettireceklerini, yüzde 5.4`ü büyümeyi düşündüklerini ve yüzde 64.2`sinde de mevcut yapının muhafaza edileceği görülmektedir. Bu yılın geri kalan günlerinde işletmelerinin boyutunu küçülterek faaliyet göstereceklerin yüzde 36.8`i `stokları eritip, işgücünü azaltarak, daha az masraflı tesislere taşınıp, diğer masraflarını azaltıp küçüleceğiz` demişlerdir. Diğer işyerlerinin de küçülecekleri görülmektedir.`
`Boçlar büyük sorun`
İSO üyelerinin yüzde 37.4`ü yılın geri kalan döneminde Türkiye`nin en büyük sorununun iç ve dış borçlar, yüksek faiz oranları, siyasi faktörler, ihracat ve AB olacağı kanısında. Anket bulgularına göre, bu yılın geri kalan günlerinde yüzde 21.9 oranında işletmenin karşı karşıya kalacağı sorunlar; kredi geri ödemeleri ve finansman sorunu olacak. Yüzde 20.8 oranında işyeri de, yüksek işletme giderlerinin en önemli sorun olacağını bildirdi. İşletmelerin yüzde 14.1`i vergi sorununu, yüzde 10.9`u da vergi ve yüksek işletme giderlerini dile getirdi.
`Program anlaşılamadı`
Ankete cevap veren İSO üyelerinin yüzde 70.4`ü yeni ekonomik programdan birşey anlamadıklarını kaydetti. Yeni ekonomik programın bu yılın geri kalan günlerinde işletmelerin üzerinde olumlu etki yapacağını bildiren firma oranı yüzde 41.4 olurken, yüzde 11`i `olumsuz etkileyecek`, yüzde 47.6`sı da `hiçbir değişikliğe neden olmayacak` görüşünü dile getirdi.
Üyelerin yüzde 50.8`i Dünya Bankası, IMF ve G-7 ülkelerinin Türkiye`ye yeterli desteği sağlayacaklarını düşünmedikleri, geri kalan işletmelerin de destek sağlanacağını ifade ettikleri ankete göre, işletmelerin dile getirdiği talepler şöyle:
`Yeni bir anayasa şart`
`Üyelerin yüzde 95.6`sı yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğunu belirtmişlerdir. Yeni bir seçim yasasının gerekliliğine inanan işletme oranı da yüzde 98.4`ü bulmaktadır. İSO üyelerinin yüzde 99`u yani hemen hemen tamamı AB ile bütünleşme sürecinde Türkiye`nin topyekün kalkınmasında gerekli olan idarenin yeniden yapılandırılması ve etkin bir bürokratik mekanizmanın oluşturulmasını sağlayacak şekilde Türkiye`de yönetimin yeniden yapılandırılmasına ihtiyaç olduğu görüşünde birleşiyorlar. Üyelerin yüzde 96.7`si de Türkiye`deki sorunların çözümünde, kalkınma ve yönetiminde etkinliğin ve katılımcılığın arttırılmasında katkı sağlaması bakımından mahalli idarelerin yeniden yapılandırılmasını da gerekli görmektedirler.` Bulguların sonucunda yapılan değerlendirmede, bu yılın imalat sanayi işletmeleri için geçmiş dönemlere göre daha zor bir yıl olacağının görüldüğü belirtildi. Krizden tüm işletmelerin olumsuz etkilendiğinin bir gerçek ve daralan iç pazarın işletmeler üzerindeki olumsuz etkisini bir ölçüde giderebilmek açısından, ihracatın özendirilmesi ve kolaylaştırılmasının zorunlu olduğu vurgulandı.