Hazine Müşteşarlığı`nın düzenlediği ihalelerde kullanılan piyasa yapıcılığı sistemi, Türk bankalarının yabancılara satılması,<ımg hspace="10" src="http://i.bigpara.com/i/55big/yabanciborsa98798.jpg" align="right" vspace="5">bazılarının da yabancı ortak alması nedeniyle yabancı bankaların hâkimiyetine geçti.
MİLLİYET
Hazine ihalelerine 12 banka `piyasa yapıcısı` olarak katılıyor. Bu bankaların 8`i yabancı ve yabancı ortaklı Türk bankalarından oluşuyor. Piyasa yapıcılığı sisteminde tamamı Türk sermayeli olan İş Bankası, Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halkbank dışında Akbank, Deutsche Bank, Finansbank, Fortis, HSBC, Oyakbank, Garanti ve Yapı Kredi Bankası yer alıyor.
Piyasa yapıcı bankalar Hazine ihaleleri piyasasının yüzde 60`ına hâkimler. 2001 krizinde çöken sistem, ihalelere gerekli katılımın sağlanması için daha sonra tekrar kurulmuştu. O tarihte bankalar birbirine borç vermezken devlet de sistemi yeniden oturtmakta zorlanmıştı.
`Yabancı riski var`
Bugün ise Türk bankacılık sektörünün yaşadığı gelişmeler nedeniyle piyasa yapıcılığı sistemi daha ilginç bir noktaya geldi. Kriz olmaması ve Akbank, Garanti gibi çoğunluğu Türklerde olan ortaklıklar nedeniyle sistem henüz önemli bir risk taşımıyor. Ancak yabancı bankaların global piyasada yaşanan krizlerden etkilenmeleri dikkate alındığında sistemin bu haliyle Türkiye için riskli hale gelebileceği belirtiliyor.
Bu muhtemel riske dikkat çeken bir bankacı, Piyasa yapıcısı bankalar Hazine`nin sattığı uzun vadeli kâğıtları, global piyasalardaki belirsizlikler ve krizler nedeniyle almaktan kaçınabilirler. Elbette bu risk var şeklinde konuştu.
Yabancıların İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`ndaki payının son beş yılda yüzde 40`lardan 70`lere çıkması da Türk para ve sermaye piyasasındaki bir diğer önemli gelişme olarak dikkat çekiyor.
Piyasa yapıcı bankalar
Akbank - Citibank`la ortak
Deutsche Bank - Türkiye`de kurulu
Finansbank - National Bank of Greece (NBG) aldı n Fortis - Dışbank`ı aldı n HSBC - Türkiye`de vardı, BDDK`dan Demirbank`ı aldı n Oyak Bank - Hollandalı ING Bank`a satıldı, BDDK onayını bekliyor n Garanti - General Electric`le (GE) ortak n Yapı Kredi Bankası - Bank Austria n İş Bankası n Ziraat Bankası
Halk Bankası n Vakıfbank
Elde ettikleri avantajlar
`Türk DİBS (Devlet iç borçlanma senetleri) Piyasa Yapıcısı` unvanını kullanabilir.
İhaleye teminatsız katılabilirler.
Rekabetçi olmayan teklif verebilir. (Rekabetçi olmayan teklif, ihaleden önce oluşan ortalama fiyattan verilen alım teklifi.)
İhale sonuçlarının açıklanmasından sonra teklif verebilirler.
Hazine, nakit işlemlerini bu bankalarla gerçekleştirir.
TAP satışlarından sadece piyasa yapıcıları faydalanabilir. (TAP, devlet kâğıtlarının daha önceden belirlenmiş fiyatlardan satışıdır.)
Halka arz yoluyla yapılacak DİBS ihraçlarına sadece piyasa yapıcısı bankalar aracılık yapabilir.
Geri alım ve değiştirme ihalelerine sadece bu bankalar katılabilir.
Merkez Bankası bünyesinde olan DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası`nda ödünç alma ve verme işlemlerine taraf olabilirler.
Piyasa yapıcısı olmayan bankalar sadece DİBS ödünç verebilirler.
Likidite yaratmak zorundalar
Aylık asgari yüzde 3 olmak üzere her üç aylık dönemde, birinci piyasada Hazine`nin, ihracı programlanan veya ihraç edilen DİBS`lerin net tutar olarak en az yüzde 5`ini almak zorundadır.
Piyasa yapıcı ikincil piyasada likiditeyi sağlamakla yükümlü olduğu için borsada tahvil ve bono piyasasında alım - satım kotasyonu verir.
Alım - satım kotasyonlarının asgari büyüklüğü 5 milyon YTL olmak zorunda.