Maliye Bakanı Sümer Oral, IMF desteğiyle yürütülen ekonomik istikrar programının ikinci, 8`inci Beş Yıllık Kalkınma Planının birinci yılı olan 2001 yılı bütçesi ile çok anlamlı ve yeni bir adım atıldığını söyledi.
Bakan Oral, 2001 yılı bütçesini TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`na sunuş konuşmasında, bütçe harcamalarında tasarruf önlemleri ve vergide etkinliğin artırılması çabalarının 2001 yılında da sıkı biçimde sürdürüleceğini bildirdi. 2001 yılında bütçe açığının GSMH`a oranının yüzde 3.4`e çekilmesinin hedeflendiğini belirten Oral, faiz dışı fazlanın GSMH`a oranının ise yüzde 7.5`e yükseltilmesinin öngörüldüğünü vurguladı. Oral, 2000 yılında yüzde 17 olan faiz ödemelerinin milli gelire oranının da yüzde 11`e, faizin toplam gedirler içindeki payının da yüzde 45`ten yüzde 34`e düşeceğini bildirdi. Bakan Oral, 2000 yılında vergi gelirlerinin yüzde 76.2`sinin faize gittiğini belirtirken, bu oranın 2001`de yüzde 52.5`e indirileceğini söyledi. Oral, faiz ödemelerinin bütçe içindeki payının azalmasının bütçenin temel hizmet kalemlerinin paylarının artması sonucunu getireceğini, böylece kamu kaynaklarının yeniden devletin asli görevlerine tahsisi olanağı doğacağını anlattı.
2001 bütçesinin özellikleri
Hazine`nin kefalet ve borçlanmalarına sınır getirilmesi uygulamasına devam edileceğini belirten Oral, yeterli ödeneği olmayan yatırım projelerinin başlatılmasına izin verilmeyeceğini, kamu kaynaklarının akılcı ve etkin kullanımına özen gösterileceğini söyledi. Oral, kamu personel alımları, demirbaş alımları, taşıt kullanımı ile hizmet binalarının yapım ve kiralanmalarına ilişkin önlemlerin sıkı biçimde uygulanacağını anlattı.
Oral, AB ve uluslararası ihale standartlarına göre hazırlanan ve saydamlık, rekabet, kamuoyu denetimi gibi ilkeleri öne çıkaran yeni devlet ihale yasasının kısa sürede Meclis`e sunulacağını bildirdi.
Oral, kamu hizmeti için gerekli olmayan Hazine taşınmazlarının satılarak ekonomiye kazandırılacağını, bütçede kamu mali yönetiminde yalnızca girdilerin değil sonuçların da kontrol edildiği yeni bir yaklaşımın benimseneceğini söyledi.
Deprem harcamaları
Deprem harcamaları ve gelirleri hakkında da bilgi veren Oral, 17 Ağustos`tan bu yılın eylül sonuna kadar olan dönemde çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan deprem harcamalarının 1 katrilyon 499 trilyon lira olduğunu bildirdi. Oral, aynı dönemde deprem dolayısıyla alınan vergi gelirleri, bedelli askerlik gelirleri, nakit bağışlar ve yurt dışından sağlanan kredilerin toplam tutarını da 1 katrilyon 955 trilyon lira olarak açıkladı.
Ödemeler dengesi
Bakan Oral, cari açığını yıl sonu itibariyle 8.2 milyar dolar, bunun GSMH`a oranının da yüzde 4.1 düzeyinde oluşacağını belirtirken, Bu açık mevcut rezervlerimiz de dikkate alındığında programı aksatacak bir düzeyde değildir denildi.
Enflasyonda geçen yıla göre önemli düşüşler kaydedildiğine işaret eden Oral, petrol fiyatlarındaki yükseka rtışların bu yıl için TEFE`de yüzde 20, TÜFE`de yüzde 25 olarak belirlenen hedeflerde revizyonu zorunlu kıldığını ifade etti. Oral, enflasyonda bu yıl için başlangıçta öngörülen hedeflere birkaç ay gecikmeli olarak ulaşılacağını söyledi.
Oral, programda yer alan yapısal reformların bir çoğunun gerçekleştirildiğini, diğer reformların da gecikmeye yol açmadan bir an önce gerçekleştirilmesi kararlılığı içinde olduklarını söyledi.
Bütçe büyüklükleri
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`na sunulan 2001 yılı bütçesinde harcamalar 48 katrilyon 360 trilyon, gelirler 43 katrilyon 127 trilyon, bütçe açığı 5 katrilyon 233 trilyon, faiz dışı fazla 11 katrilyon 447 trilyon lira olarak yer alıyor.
Personel giderleri yüzde 21.2`lik artışla 12 katrilyon, diğer cari giderler yüzde 24.2 artışla 4 katrilyon 770 trilyon, yatırım harcamaları yüzde 48.8`lik artışla 3 katrilyon 500 trilyon, transferler yüzde 8.3`lük artışla 28 katrilyon 90 trilyon lira olarak belirlendi. Transferler kapsamında faiz ödemelerinin yüzde 21.1 azalışla 16 katrilyon 680 trilyon, sosyal güvenlik transferlerinin yüzde 21.5`lik artışla 4 katrilyon 335 trilyon lira olması öngörülüyor.
2001 yılında gayri safi milli hasılanın 153 katrilyon 405 trilyon, büyüme oranının yüzde 4.5, GSMH deflatörünün yüzde 18 olması öngörülüyor. Enflasyon TEFE bazında yüzde 10, TÜFE`de yüzde 15 olarak hedefleniyor. Ortalama dolar kuru 714 bin lira, ihracat hedefi 31 milyar dolar, ithalat 54.5 milyar dolar olarak belirleniyor.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu 2001 bütçesiyle ilgili görüşmelerine 15 Kasım Çarşamba gününden itibaren devam edecek. (ANKA)