Yılın ilk üç ayındaki yüzde 6.6’lık sürpriz büyümeyi ‘yanılsama’ olarak gören Merkez Bankası ‘Mevsimsel etkilerin yanı sıra ilk üç ayda bayram gibi işgücü kaybı olmaması büyümeye 1.7 puan katkı sağladı’ değerlendirmesinde bulundu
RADİKAL
Merkez Bankası’nın 2008’e ait Enflasyon Raporu’nda, ilk çeyreğe ilişkin açıklanan yüzde 6.6’lık sürpriz büyümede mevsimsel etkenlere ve geçen yılki işgücü kayıplarının yol açtığı baz etkisine işaret edilerek, bu oranın, ekonomik faaliyetlerde ‘ivmelenme’ olduğu şeklinde algılanmasının ‘yanılsama’ olacağı vurgulandı.
Enflasyon raporunda, yılın ilk çeyreğinde bayram tatilleri nedeniyle iş günü kaybı olmamasının, yüzde 6.6 olarak açıklanan yıllık büyüme oranına tek başına 1.7 puanlık bir katkı sağladığına işaret edildi. Raporda, “2008 ilk üç ayına ilişkin GSYİH yıllık büyüme oranı iktisadi faaliyette bir ivmelenme olduğu şeklinde bir yanılsamaya neden olabilmektedir. Mevsimsellikten ve çalışılan işgücü sayısından arındırılmış veriler, bir önceki çeyrekle kıyaslandığında potansiyelin altında ılımlı bir büyüme oranına işaret etmektedir” denildi.
Yavaşlama sinyali veriyor
Rapora göre, temel etkilerinin güçlü olduğu dönemlerde düşük çıkan yıllık büyüme oranları ekonomide yavaşlama şeklinde yanlış yorumlanabildiği gibi, bu yılın ilk çeyreğinde olduğu gibi önceki çeyreklere göre yüksek çıkan yıllık büyüme oranının ekonomide hızlı bir canlanmaya işaret ettiği yönündeki değerlendirmeler de yanıltıcı olabiliyor. 2004 ikinci çeyreği ile 2007 ve 2008’in ilk çeyreklerinde önceki üç aylık dönemlere göre daha yüksek bir yıllık büyüme oranı görülse de, mevsimsellikten arındırılmış verilerle hesaplanan çeyreklik büyüme oranları dönem olarak yavaşlama sinyali veriyor.
Büyümenin sağlıklı hesaplanmasında mevsimsel unsurlar ile dini bayramların dikkate alınması gerektiği vurgulanan raporda, şu örnek verildi: “Örneğin, çalışılan iş günü kaybı dikkate alındığında yüzde 0,8 olarak bulunan GSYİH çeyreklik büyümesinde iş günü kaybı dikkate alınmadığında yüzde 2,7 gibi yüksek bir oran elde edilmektedir. 2007 son çeyreğine kümelenen iş günü kaybının dikkate alınmaması halinde GSYİH düzeyinin olduğundan düşük, 2008 ilk çeyreğine ilişkin dönemlik büyüme oranının ise olduğundan yüksek bulunması sürpriz olmayacaktır.”
2007 son çeyreğine ilişkin dönemlik büyüme oranının çalışılan iş günü dikkate alınmadığında, daha düşük çıktığı kaydedilen raporda, 2008 ilk çeyreğinde ise bunun tersine bir durum olduğu belirtildi.
Büyüme 4,9’a iniyor
Geçen yıldan farklı olarak yılın ilk çeyreğinde iş günü kaybı olmamasının, yüzde 6.6 olarak açıklanan ilk çeyrekteki yıllık büyüme oranına 1.7 puanlık katkı sağladığının altı çizilen raporda, şöyle denildi:
“Yılın ilk çeyreğine ilişkin GSYİH yıllık büyüme oranı çalışılan iş günü sayısı düzeltmesi yapılarak hesaplandığında yüzde 4.9 geriledi. Bu veriler göstermektedir ki, çalışılan iş günü sayısı dikkate alındığında, yıllık büyüme oranları itibarıyla yapılan karşılaştırmalar dahi 2007 son çeyreğine kıyasla hızlı bir toparlanma olmamıştır.”