Yüzde 7.8 büyümenin yaşandığı 2002 yılında, sanayi kuruluşları da finansman yükünün azalması, kurdaki düşüş ve ücretlerdeki yüzde 7.6 gerileme ile yeniden kâr üretir hale geldi
Ekonominin yüzde 7.8 büyüdüğü 2002`de, sanayi kuruluşlarının mali yapısında da nispi bir iyileşme yaşandı.
İstanbul Sanayi Odası`nın (İSO) 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre faiz oranlarının, kurun (2002`de dolar kuru enflasyonun yüzde 12 altında kalmıştı) ve ücretlerin gerilemesi ile sanayi yeniden kâr üretir hale geldi. 2002`de işçi sayısı yüzde 4.1 azalırken (çalışan sayısı özel sektörde 348 binden, 365 bine çıkarken, kamuda 178 binden 139 bine indi), ücret kaybı ise yüzde 7.6 olarak gerçekleşti.
2001`den yüzde 1.3`e gerilemiş olan özel büyük kuruluşların satış kârlılığı 2002`de yüzde 5.1`e yükseldi (kamuyla birlikte toplam yüzde 5.68). İSO`nun raporunda, Yıllardır ilk kez 2002`de küçük de olsa ekonomik kârlılıkta artışa rastlanmakta denilerek, özel büyük kuruluşlarda bu oranın yüzde 13.9 olduğu bildirildi. 2001`de 500 büyük kuruluş içinde 343 kuruluş kâr bildirirken, 2002`de bu sayı 401`e yükseldi. İhracat da dolar bazında yüzde 20.4 arttı.
Bilançolarda da düzelme görüldü. Varlık finansmanında toplam borç payı yüzde 65.5`ten yüzde 61.2`ye geriledi. Faiz ödemelerinin satışlar içindeki payı azaldı. Ödenen faizler 2001`de yüzde 88.4 artarken, 2002`de yüzde 55.7 geriledi. Özel büyük kuruluşlarda net faiz ödemeleri 2001`de satışların yüzde 5.1`iyken, 2002`de yüzde 1.8`e geriledi. Üretim faaliyeti içindeki faiz geliri yüzde 3`ten yüzde 1.6`ya indi.
TEAŞ`ın hukuki yapısının değiştirilmesiyle elektrik üretim faaliyetini üstlenen Elektrik Üretim AŞ`nin (EÜAŞ) kârlılığı da İSO 500`deki toplam kârlılığın yükselmesinde etkili oldu. TEAŞ 2001`de 1.9 katrilyonla en fazla zararı gösteren kuruluş olmasına rağmen, EÜAŞ 2002`de 370.2 trilyonla en fazla kâr eden ikinci kuruluş oldu.
64 şirket listeye girdi
Bu arada İSO 500 araştırmasında listeye, Coca Cola İçecek AŞ, CP Standart Gıda AŞ, Vestel Beyaz Eşya AŞ, BP Petrolleri AŞ, Kombassan Holding`e bağlı Petlas, İstiklal Mobilya, Kütahya Porselen, Aytaç Dış Ticaret, Escort Computer`in de aralarında bulunduğu 64 yeni şirket girdi.
Too good to be true*
* Doğru olmak için fazla iyi
İSO Başkanı Tanıl Küçük, ekonomide yakalanan iyimserlik havasının geçici olmaması için önlemler alınması gerektiğini söyledi. Küçük, Bu yılın ilk çeyreğin gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 8.1 büyüdü, enflasyon düşüyor, paramız değer kazanıyor. Ancak, sorular bitmiyor. İngilizceden ödünç aldığımız bir deyimle, kafalarda Too good to be true, yani doğru olmak için fazla iyi türünden kuşkular uyanıyor. Son beş çeyrektir süren büyümeyi anlamaya yönelik soruların cevabı hâlâ net değil dedi.
İSO 500`de kârlılıkta ilk dört şirketin özelleştirme kapsamındaki kamu kuruluşları olduğuna dikkat çeken Küçük, bu rakamlara ulaşmasının arkasındaki nedenleri firma bazında araştırdıklarını söyledi. İSO 500 araştırmasında emeği geçen Profesör Özer Ertuna da son iki yıldır TL`nin yüzde 56 değer kazandığını belirterek, gidişatın kriz işaretleri verdiğini belirtti.
Kriz söylemine kızdılar
Ertuna`nın Kendimizi aldatmayalım, Türkiye ekonomisi büyüyemiyor. Bir yıl büyüyor, bir yıl küçülüyor sözü tepki çekti. İSO Meclis üyesi Jak Kamhi, Buradakilerin hepsi birer hacıyatmaz. İşadamına cesaret vermek lazım. Bu kadar pesimist olmamak gerekir. Biraz daha dengeli yollar göstermelisiniz, Necati Arıkan da Kriz senaryoları değil biraz daha olumlu yaklaşımlar sergilenmelidir dedi.