Yılın ilk dokuz ayında bankaların topladığı mevduattaki artış enflasyonun altında kalirken, banka kredilerindeki artış ise enflasyona fark attı.
ANKA`nın belirlemelerine göre, eylül sonu itibariyle 24 katrilyon 903.5 trilyon lira olan yurt içinde yerleşiklerin toplam Türk Lirası mevduatları, ilk dokuz aylık dönemdeyüzde 16.6 oranında nominal artış kaydetti. DİE`nin yüzde 23.7 olarak açıkladığı toptan eşya fiyat indeksindeki (TEFE) dokuz aylık artıştan indirgendiğinde, mevduatın reel onlamda yüzde 5.7 gerilediği belirlendi.
1 Eylül itibariyle toplam mevduatın 17 katrilyon 546.2 trilyon lirasını vadeli, 2 katrilyon 120.9 trilyonunu vadesiz tasarruflar; 5 katrilyon 236.5 trilyonunu da diğer mevduatlar oluşturdu.
Mevduattaki reel gerileme, toplamda en büyük paya sahip olan ve yurttaşların tasarruf eğiliminin asıl göstergesi kabul edilen vadeli tasarruflardan kaynaklandı. Vadeli tasarruf mevduatı anılan dönemde reel olarak yüzde 9.3 geriledi. Toplam mevduat hacmindeki payı düşük olan vadesiz tasarruflarda ise yüzde 11.2`lik bir reel artış yaşandı. Diğer mevduatlar da reel olarak yüzde 1.3 arttı.
Üç Kamu Bankası Mevduatta Lider
Özelleştirme tartışmaları süren üç kamu bankası, toplam mevduat hacminde en büyük payı almaya devam ediyor. Eylül sonu itibariyle toplam mevduatın yüzde 65 oranındaki 16 katrilyon 184 trilyonu kamu bankalarında bulunduğu dikkati çekiyor. Özel bankalarda 8 katrilyon 600 trilyon, yabancı bankalarda da 119.5 trilyon liralık TL mevduat bulunuyor.
Ancak, kamu bankalarındaki mevduat miktarı, yılın ilk dokuz ayında özel bankalardakine oranla daha hızlı bir reel düşüş kaydetti. Bu bankalardaki mevduat hacminde reel olarak yüzde 8.1 oranında gerileme yaşandı. Özel bankaların mevduatında da reel olarak yüzde 1 oranında bir düşüş oldu. Toplamdaki payı çok küçük olan yabancı bankaların mevduatı da yüzde 9.8 reel düşüş gösterdi.
Toplam mevduatta 1999 sonu itibariyle kamu bankalarının yüzde 66.6 olan payı eylül ayında yüzde 65`e gerilerken, özel bankaların payı yüzde 32.9`dan yüzde 34.5`e yükseldi. Yabancı bankaların yüzde 0.5`lik payı değişmedi.
Kredilerinde Hızlı Reel Artış
Özellikle yılın ilk yarısında kredi faizlerinin hızla gerilemesine bağlı olarak kredi talebi ve kullandırımında adeta patlama yaşandı. Mevduat bankalarının kredileri ilk dokuz aylık dönemde enflasyonun çok üzerinde artış gösterdi. TEFE`de yüzde 23.7`lik artış yaşanan bu dönemde banka kredilerindeki cari artış yüzde 51.8`e ulaştı. Buna göre kredilerdeki reel artış yüzde 22.7 düzeyinde oluştu.
Eylül sonu itibariyle 23 katrilyon 814.9 trilyon lira olan stokun 15 katrilyon 667 trilyonunu özel bankalar, 7 katrilyon 305.2 trilyonunu kamu bankaları, 842.7 trilyonunu da yabancı bankaların kredileri oluşturdu.
Anılan dönemde kamu bankalarının kredi stoku reel olarak yüzde 26.5, özel bankaların kredileri yüzde 21, yabancı bankaların kredileri de yüzde 23.6 reel artış gösterdi.
Kamu bankalarının toplamdaki payı 1999 sonundaki yüzde 29.8`lik düzeyinden eylül sonunda yüzde 30.7`ye çıkarken, özel bankaların payı yüzde 66.7`den yüzde 65.8`e geriledi. Yabancı bankaların toplam kredi hacmindeki payı da yüzde 3.5 olarak değişmedi. (ANKA)