Hükümet önümüzdeki üç ay içinde yapılması gerekenleri uygularsa ekonomi atılım yapabilir
Kısa vadeli ekonomi göstergeleri oynak ve titrek. Ama Türkiye ekonomisinin amortisörleri, böyle sarsıntılara alışık. Hükümet üç ay içinde yapılması gerekenleri uygularsa, ekonomi atılım dönemine girebilir.
Piyasalara kış çok erken geldi. Kısa vadeli ekonomi göstergeleri oynak ve titrek. Endişe rüzgarları ortalığı kasıp kavuruyor. Nasıl olmasın ki? Son 15 yılda, iki enfarktüs krizi (1994 ve 1999 daralmaları), dört aşırı zayıflama dönemi ( 1988,1989, 1991 ve 1998 durgunlukları) geçiren hasta ekonominin, her olumsuzluktan nem kapmasını normal karşılamak lazım. Bu nedenle ekonomideki herhangi bir dalgalanma ve çarpıntı ve en kötü ihtimalleri akla getiriyor. Türkiye ekonomisinin son yıllarda başından geçenlere bir baktığımızda bu korkuların pek de yersiz olmadığını anlıyoruz:
* Son 15 yılda enflasyonun ortalama yüzde 60`lık, faiz oranlarının ise yüzde 80`lik düzeylerde seyretmesinin gerilimi hasta ekonomiyi iyice sersemletti. Tansiyonu hep 20`nin üstünde olan hastalar gibi ekonomi bulantı ve baş dönmesinden kurtulamıyor. Sonuçta piyasalardaki aşırı volatilite ortaya çıkıyor, fiyatlar, değerler ikide bir sert virajlarla inip çıkıyor... Bünyedeki yolsuzluk iltihapları, direnç gücünü zayıflatıyor. İltihaplara karşı verilen mücadelenin hızlanması ise ekonominin ateşini yükseltiyor.
* Bunlar yetmezmiş gibi ekonomi, 1997 Asya ve 1998 Rusya Krizleri`nin yarattığı dış kaynaklı enfeksiyon salgınlarından da çok çekti. Petrol fiyatlarındaki yüzde 200`lük, dolar-euro paritesindeki yüzde 30`luk artış ekonomiyi zorladı. Borç ödemelerinin yarattığı sorun ve cari işlemlerden kaynaklanan dış kanamalar da iyileşmeyi geciktirdi.
SON ŞANS
Ancak önümüzde halâ bir iyileşme fırsatı ve köprüden önceki son çıkış var.
* Enflasyonu düşürme programı, aldığı yaraya rağmen geçerliliğini sürdürüyor. Toptan eşya fiyatlarındaki enflasyonun mart ayı sonunda yüzde 30`un altına inmesi ihtimali yüksek. Bu oran son 24 yılın en düşük oranı olacak.
* Dolar/mark paritesi ve petrol fiyatı Bundan kötüsü olmaz düzeylerini aşarak gerilemeye başladı. Önümüzdeki yıl, bu göstergeler ya yatay seyir izler, ya da Türkiye`nin lehine biraz gevşeyebilir.
* Ekim ayı sanayi üretim endeksindeki artış yüksek çıktı. Aritmetik nedenlerle 2001 yılının ilk çeyreğindeki büyüme oranı yüzde 5`in altına inmeyecek. Ufukta şimdilik bir durgunluk yok.
Gelecek mart ayı sonunda 2000 yılı büyüme oranının olumlu düzeylerde açıklanması ve TEFE enflasyonunun yüzde 30`un altına inmesi ekonominin görüş mesafesini uzatacak, iş dünyasındaki negatif hava pozitife dönecek. Yaklaşan ilkbahar da her yıl olduğu gibi ekonomiyi hareketlendirecek. 2001 kazasız belasız atlatıldığı takdirde, ekonomi 4-5 yıl sürebilecek bir atılım dönemine girecek.
SON U DÖNÜŞÜ NİSANDA
İŞ dünyası yıllardır ekonominin dip noktalarının aşılmasını sağlayacak U dönüşlerini gözlüyor. Ancak her olumlu dönüşün ardından ekonomi yeniden dip yapınca özlem bir başka bahara kalıyor. Enflasyonun yüzde 30`un altına düşmesi gerçekleşirse, kalıcı bir iyileşme ihtimal dahiline girecek.
* 2000 yılında ekonominin itici gücü tüketimdi. Üç aylık kritik dönem önemli bir aksaklık olmadan atlatılırsa ikinci çeyrekten itibaren yatırımlar ekonominin motor gücü olacak. Yatırımlardaki artış, dar bütçenin ve durgunlaşan tüketimin olumsuz etkilerini büyük ölçüde telafi edecek.
* Önce yabancı sermayenin portföy yatırımları ve yerli sermayenin makine ve techizat alımları devreye girecek.
* Yılın ikinci yarısında enflasyon yüzde 20`lerde tutulabilirse, yatırım iklimi bugünden düşünemeyeceğimiz şekilde olumlu olacak. Ardından yerli sermayenin komple yeni yatırımları gündeme gelecek.
* Son çeyreğe doğru, yabancı sermaye doğrudan yatırım projeleri ortaya çıkacak. Yatırımlardaki beklenen atış gerçekleştiğinde yüzde 5`in üstünde bir ekonomik büyüme ortaya çıkabilecek. Yeni projeler ile frenlenen işsizlik artışı ise sosyal gerilimleri epey yumuşatacak. FARUK TÜRKOĞLU(SABAH)