Bütçede sağlanan yüksek miktarlı faiz dışı fazla nedeniyle, Hazinenin iç borç stokundaki artış hız keserken, KİT`Lerin borçları hızla artıyor. İç borç stokunun yüzde 37 büyüdüğü bu yılın ocak-ağustos döneminde KİT sisteminin borcundaki büyüme oranı yüzde 43`ü aştı. KİT`ler bu yapısıyla, kamu kesimi borçlanma gereğindeki iyileşmeyi olumsuz etkilerken, bu olumsuz etkinin gelecek yıl da devam edeceği sinyali verilmeye başlandı.
Hazine Müsteşarlığı`nın verilerine göre, geçen yıl sonunda 8 katrilyon 157.8 trilyon lira olan KİT sisteminin toplam borçları, ağustos sonunda 11 katrilyon 692.2 trilyon liraya kadar yükseldi. Sistemin toplam borçları sekiz aylık sürede 3 katrilyon 538.4 trilyon lira arttı. Özelleştirme kapsamındaki KİT`lerin borçlarını da kapsayan borç stokunun 4 katrilyon 590.5 trilyonu dış, 7 katrilyon 105.7 trilyonu da iç borçlardan kaynaklanıyor.
Veriler, sistemin borçlarındaki büyümenin önemli ölçüde iç borçlardan kaynaklandığını gösteriyor. Bu da sistemin vergi, Hazine ve birbirlerine olan borçlarını ödemeyerek finansman kaynağı olarak kullanma tercihlerinden kaynaklanıyor. Hazine`nin verilerine göre, bu yıl ocak-eylül döneminde KİT sisteminin iç borçları 2 katrilyon 272.3 trilyon lira büyürken, dış borçlarındaki büyüme ise 1 katrilyon 266.2 trilyon lira olarak gerçekleşti.
KİT sisteminin borçlarının, 2 katrilyon 51.5 trilyonunu vergi borçları meydana getiriyor. Vergi borçlarında sekiz ayda 552.3 trilyon liralık bir büyüme yaşandığı gözleniyor. Sistemin 1999 sounda 523.5 trilyon lira olan Hazine`ye borçları ise 1 katrilyon 161.3 trilyon liraya ulaşmış bulunuyor. Sistemin 880.6 trilyon olan birbirlerine olan borçları da 1 katrilyon 486.6 trilyon liraya çıktı. KİT`lerin ağustos sonu itibariyle SSK`ya 83.3 trilyon, resmi kuruluşlara 680.3 trilyon, özel şahıslara 952.8 trilyon, üreticilere 146.8 trilyon lira borcu bulunuyor.
Dış borçlar
Bu yılın ilk sekiz ayında 1 katrilyon 266.2 trilyon lira artarak 4 katrilyon 590 trilyona ulaşan dış borçların ise 1 katrilyon 122 trilyonunu Hazine devirli borçlar meydana getiriyor. Hazine`nin garantisiyle kullanılan KİT dış borçları ise 2 katrilyon 650.6 trilyon liraya yükselmiş bulunuyor. Sistemin diğer dış borçları ise 817.8 trilyon lirada seyrediyor.
Borçlanma gereği arttı
Bu arada KİT sisteminin, 1999 yılında 1 katrilyon 766.3 trilyon lira olan borçlanma ihtiyacının da bu yıl 2 katrliyon 511 trilyon liraya kadar yükseldiği tahmin ediliyor. Bu gelişme sistemin yeni borç ihtiyacında yüzde 43.3 oranında bir artış yaşandığını ortaya çıkarıyor.
Buna göre, KİT`lerin 1999 yılında 11 katrilyon 34.3 trilyon lira olan bütçeden yapılan aktarmalar da dahil toplam gelirleri, bu yıl sonunda 18 katrilyon 367.9 trilyon liraya ulaştı. Buna karşılık, geçen yıl yatırımlar da dahil 12 katrilyon 800.6 trilyon lira olan sistemin toplam giderleri ise 20 katrilyon 879.8 trilyon liraya yükseldi. KİT`Lerin ortaya çıkan 2.5 katrilyon liralık borçlanma ihtiyacının 1 katrilyon 130 trilyonunu iç borçlanma, 1 katrilyon 214.8 trilyonunu da dış borçlanma ile karşılayacağı öngörülüyor.
2001 yılında 2.2 katrilyon
Hazine Müsteşarlığı`nın yaptığı tahminlere göre gelecek yıl özelleştirilecek olan Türk Telekom hariç KİT sistemi bütçeden yapılacak aktarmalar da dahil toplam 18.4 katrilyon liralık gelir elde edecek. Bu rakamın 1.1 katrilyonunu bütçeden yapılacak aktarmalar oluşturacak. Sistemin yatırım harcamaları da dahil toplam giderleri ise 20.6 katrilyon lira olarak gerçekleşecek.
Dolayısıyla ortaya çıkabilecek 2 katrilyon 207.5 trilyon liralık finansman ihtiyacının 856.4 trilyonu iç borçlanmayla, 1.3 katrilyonu ise dış borçlanmayla karşılayacak.
KİT sisteminin geçen yıl yüzde 2.5 olan borçlanma ihtiyaçlarının milli gelire oranının bu yıl yüzde 2.1`e gelecek yıl ise yüzde 1.4`e kadar düşebileceği hesaplanıyor. Sistem bu yapısıyla hem bu yıl hem de gelecek yıl kamu kesimi borçlanma gereğini oluşturan kalemler arasında, bütçe açığından sonra ikinci sırada yer alıyor. Gelecek yıl bütçe açığında milli gelire göre 5.9 puanlık bir iyileşme öngörülürken, KİT sistemi inin açıklarında sadece 0.7 puanlık bir iyileşme olacağı varsayılıyor.(ANKA)