Krizin toplumun tüm kesimlerini etkilediğini ancak asıl yıkıcı etkinin sanayide hissedildiğini belirten İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Tanıl Küçük, 2002’de istihdamı artırıcı önlemler alınmazsa umutsuz olabilir. İnşallah 2003’ü kurtarırız. İş arayanlara da inşallah 2003’de iş olur dedi.
İSO’nun ‘Ekonomik Durum Tespiti Anketi’nin sonuçlarını açıklayan Küçük, anketin yansıttığı iyimserliğin, yılbaşından itibaren azaldığını söyledi. Küçük, Mart ayında anketin yenilenme şansı olsaydı, iyimser havanın azaldığı görülecekti. Bizim anlayışımız üretimin, istihdamın, ihracatın belli ölçüde artması. Biz kendi bakışımızla baktığımız zaman krizin bittiğini görmüyoruz. Maalesef ‘sanayi komaya giriyor’ diyoruz. Devlet Bakanı Kemal Derviş ‘akut kriz bitti’ dedi. Akut krizi, mali anlamda ifade ediyor diye konuştu.
Sanayici ihtiyatlı iyimser
ISO’nun 2001 yılı sonu itibariyle yaptığı ankete göre sanayiciler 2002’de milli hasılanın (GSMH), ekonomik programda tahmin edildiği gibi yüzde 3 büyüyeceği beklentisinde.
Diğer beklentiler ise şöyle:
• Büyük ölçekli işletmelerin yüzde 55.9’u yurtiçinde, yüzde 17.8’i ise yurtdışında yatırım planlıyor. Yatırım planı küçük ve orta ölçekli işletmelerde sırasıyla yüzde 29.3 ve yüzde 39.5 düzeyinde.
• 2002’nin ilk yarısında işyerlerinin yüzde 14.4’ü üretimlerinde, yüzde 17.2’si iç satışlarda, yüzde 17.9’u istihdamda, yüzde 15.3’ü siparişlerde, yüzde 11.3’ü ise dış satışta azalış bekliyor.
Tuncay Özilhan: Kriz değil, akut kriz bitti
Devlet Bakanı Kemal Derviş’in ‘Kriz bitti’ şeklindeki sözlerini değerlendiren Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, bu görüşe katılmadığını söyledi. Özilhan, Baktığın pencereye bağlı. İşadamı penceresinden kriz bitmedi dedi.
Makroekonomik göstergelerin yeniden dengeye geldiğini, enflasyon ve faizlerin düşüş trendine girdiğini belirten Özilhan, O açıdan bakıldığında kriz bitmedi ama akut kriz bitti. İşadamı penceresinden baktığımız zaman, kriz bitmedi. 2002 bir geçiş dönemi olacak. Makro dengeler daha istikrarlı bir noktaya gelecek. Büyüme ortamı hazırlanacak. 2003’ün gerçek bir büyüme yılı olabileceğine inancım var dedi.
Yönetmelik değişmeli
Özilhan, İstanbul Yaklaşımı’na ilişkin olarak da Karşılıklar yönetmeliği bu çerçevede çalıştırılmaya gayret edilirse yaklaşım çalışmaz. Bankalar bu sistemi çalıştıramaz. Yönetmeliğin geçiş döneminin şartlarına göre ayarlanması gerekir şeklinde konuştu.
‘Büyüme olmadan kriz bitmiş sayılmaz’
Bakan Derviş’in ‘Kriz bitti. En kötüsünü geride bıraktık’ şeklindeki sözlerine oda başkanlarından tepkiler gelmeye devam etti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Pozitif büyümeye geçmeden Türkiye’nin krizden çıkması mümkün değil dedi.
Programdaki enflasyon ve faiz dışı bütçe fazlası hedeflerinde ilerleme olduğunu kaydeden Hisarcıklıoğlu, Ama başarısız olan bir konu var ki o da büyüme. Hâlâ negatif büyümede gidiyoruz. Büyüme hedefinin tutmadığını görüyoruz dedi.
Ankara Sanayi Odası Başkanı Zafer Çağlayan da Yaşadığımız şartlar krizin bittiğini göstermiyor. Bu sözler kötüye gidişin durması anlamında doğru. Ama uçurumdan hızla yuvarlanan Türkiye bir kayaya değil bir çalılığa takıldı ve kaldı diye konuştu.
‘Dili sürçtü herhalde’
Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün de Söyledikleri dil sürçmesi. Hayal aleminde yaşıyor. Amerika’dan bakıp anlaması mümkün değil. Gelsin Samanpazarı’ndan, Siteler’den, Ostim’den baksın dedi.
Kriz ihracata yöneltti
Krize karşı önlemler Küçük ölçekli işyerleri Orta ölçekli işyerleri Büyük ölçekli işyerleri Toplam
İstihdamı azalttık 38.6 40.8 29.5 36.6
Dış pazara yöneldik 24.0 33.5 45.0 32.6
Ödemeleri erteledik 29.6 27.2 34.1 30.3
Ücretsiz izin aldık 27.5 31.1 20.0 26.3
Vadeli satışı durdurduk 28.1 22.8 20.5 24.5
Üretime ara verdik 27.2 17.5 15.9 21.3
Ticari kredileri kapattık 16.8 26.2 15.0 18.8
Ücretli izin verdik 17.1 18.9 20.0 18.4
Satın almaları durdurduk 22.8 15.0 11.8 17.5
Diğer 11.7 17.5 19.5 15.5
Reklam, tanıtımı artırdık 14.1 17.5 15.0 15.3
Kampanya düzenledik 9.9 13.1 19.1 13.4
Fason üretime yöneldik 12.0 18.0 10.5 13.2
Satışları durdurduk 6.3 4.4 5.0 5.4
Yabancı ortak bulduk 1.5 1.0 0.5 1.1
Yerli ortak bulduk 0.9 0.0 1.4 0.8
Finansman darboğazı yaşanıyor
Ölçek Toplam içinde (%)
Küçük 71.0
Orta 64.1
Büyük 47.8
Toplam 62.3
2002 yılı büyüme tahmini iyimser
Ölçek Büyüme tahmini (%)
Küçük 3.0
Orta 3.1
Büyük 3.0
Toplam 3.0
2002, yılı sonu dolar kuru tahmini
Ölçek TL
Küçük 2.096.523
Orta 2.065.359
Büyük 2.093.925
Toplam 2.087.405
2002 yılı yıllık enflasyon tahmini (TEFE)
Ölçek TEFE TÜFE
Küçük 57.6 56.8
Orta 55.1 54.8
Büyük 52.0 53.2
Toplam 55.2 55.1