İnsan Hakları İzleme Komitesi`nin (HRW) 70 ülkeyi kapsayan 2001 yılı dünya raporu açıklandı. Raporda, Türkiye`nin Avrupa Birliği`nden gelen güçlü teşviklere rağmen bu yıl kilit insan hakları reformlarında hemen hiçbir ilerleme kaydedemediği ifade edildi.
Yasadışı örgütlerin silahlı şiddet eylemlerindeki azalmadan istifade etme fırsatının da değerlendirilemediği kaydedilen raporda, Türkiye`de hükümetin devlet içindeki `güçlü tutucu unsurlar` ile `insan hakları taahhütlerini karşılama talepleri` arasında sıkışıp kaldığı belirtildi. Raporda, siyasette hâlâ baskın bir güç olmaya devam eden ordunun `özellikle ifade özgürlüğü konusunda değişimin önündeki engelleyici bir faktör` olduğu kaydedildi.
Türkiye`nin Aralık 1999`da en nihayet AB`ye aday statüsüne alındığını ve resmi görüşmelerin başlamasının insan hakları şartına bağlandığını anlatan rapor, 2000 Ocak ayında Devlet Bakanı Mehmet Ali İrtemçelik tarafından açıklanan acil reform programını `mükemmel` olarak nitelendirdi. Ancak bu programın pek azının uygulandığı ilave edildi. Cumhurbaşkanı Sezer`in göreve gelmesinden bahseden HRW, `Ne yazık ki Sezer`in konuşmasını alkışlayan bakanlar ifade özgürlüğünü kısıtlayan ve siyasi hayatı sınırlandıran kanunlar cümlesini ortadan kaldırmak için hiçbir adım atmadı` ifadesini kullandı.
Dinin ve etnisitenin siyasetteki rolü konusunda devletin resmi çizgisi dışına taşan partilerin kapatma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtilirken, Fazilet ve HADEP aleyhine davalara işaret edildi.
Hükümetin 312. maddeyi değiştirme ya da kaldırma yönündeki gayretlerinin ordu tarafından engellendiği belirtilen raporda, Necmettin Erbakan ve Hasan Celal Güzel örnek olayları üzerinde duruldu. 155, 159 ve Terörle Mücadele Yasası`nın 8. maddesi de eleştirildi.
Başörtüsü sorununa da değinilen raporda, `eğitim mekanlarında ya da devlet kuruluşlarında dini sebeplerle giyilen başörtüsünü kısıtlama kampanyasının azalmaksızın devam ettiği` ve `bunun Genelkurmay Başkanlığı tarafından güçlü şekilde desteklendiği` kaydedildi. Raporda şöyle denildi: `Laiklik adına yapılan bu kampanya binlerce inanmış Müslüman kadının eğitim hakkının geçici ya da sürekli olarak elinden alınması neticesini doğururken, eğitim ve sağlık sektöründeki birçoklarının işten atılmasına ya da açığa alınmasına sebep olmuştur.`
İşkence olayları her zamanki gibi geniş şekilde raporda yerini alırken, cezaevlerinde yükselen tansiyon da anlatıldı. Gözaltında ölüm olaylarında azalma olduğu kaydedildi.
HRW`nin raporunda 70 ülkeye yapılan eleştirilerden ABD de nasibini aldı. HRW, ikinci dönemini tamamlayan Clinton yönetiminin yurtiçindeki insan hakları konularında yetersiz kaldığını bildirdi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü`nü raporuna www.hrw.org adresinden ulaşılabilir. (ZAMAN)