Hazine eylül ayına ilişkin stand-by değerlendirme raporu yayımlandı. Raporda, IMF heyeti ile görüşmelerin ve üçüncü gözden geçirmenin IMF heyetinin ekim ayı sonundaki ziyareti ile tamamlanmasının beklendiği bildirildi. IMF heyeti, eylül ayında üçüncü gözden geçirme çerçevesinde görüşmeleride bulunarak Türkiye`den ayrılmış, bütçe çalışmalarının başlangıç aşamasında olması ve 2001 yılına ilişkin parametrelerin henüz kesinleşmemesi nedeniyle, çalışmaların ekimde tamamlanması kararlaştırılmıştı.
Temel büyüklüklerdeki gelişmeler
Hazine`nin stand-by raporunda, ekonomik programın dokuz aylık uygulama sonuçları hakıknda şu tespitler yer aldı:
-Enflasyon: TÜFE ve TEFE eylül ayında sırasıyla yüzde 3.1 ve yüzde 2.3 artış gösterdi. Çekirdek enflasyon olarak adlandırılan özel imalat sanayi fiyatları ise bir önceki aya göre yüzde 2.2 arttı. Böylece TÜFE ve TEFE`deki oniki aylık artış eylül ayında sırasıyla yüzde 49.0 ve yüzde 43.9`a indi.
-Kamu Finansmanı: Özel ödenek açısından düzeltilmiş verilere göre, ocak-ağustos döneminde toplam gelirler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 102.4`lük bir artışla 21 katrilyon 720 trilyon lira olurken, vergi gelirleri 17 katrilyon 517 trilyon liraya ulaştı. Diğer gelirler ise 4 katrilyon 75 trilyon lira olarak gerçekleşti.
Toplam harcamalar yüzde 84 artarak 32 katrilyon 286 trilyon lira oldu. Faiz dışı harcamalar 14 katrilyon 990 trilyon lira olarak gerçekleşti. Böylece, faiz dışı denge geçen yılın aynı dönemindeki 640 trilyonluk düzeyinden 5 katrilyon 939 trilyona çıktı.
Ocak-eylül döneminde nakit bazda 22 katrilyon 129.9 trilyon lira gelir elde edilirken, 16 katrilyon 745.7 trilyon lira faiz dışı harcama ve 16 katrilyon 24 trilyon lira faiz ödemesi yapıldı. Ocak-Eylül döneminde nakit bazda 5 katrilyon 384.3 trilyon lira temel fazla oluştu.
-İç Borçlanma: Eylal ayında yapılan 17 aylık tahvil ihalesinde yıllık bileşik faiz yüzde 33.58 olarak gerçekleşti. Ekim ayı içerisinde gerçekleştirilen 16 aylık tahvil ihalesinde ise yıllık bileşik faiz yüzde 35.80 düzeyinde oluştu.
Türkiye`nin toplam iç borç stoğu ağustos sonu itibariyle 31 katrilyon 393 trilyon liraya ulaştı.
Ocak-eylül döneminde net borçlanma toplamı net itfa toplamının yüzde 71.3`ü düzeyinde gerçekleşti.
-Dış Borçlanma: Hazine Müsteşarlığı tarafından y ıl başından bu yana tahvil ihraçları yoluyla gerçekleştirilen dış borçlanma 7 milyar dolara ulaştı.
-Ödemeler Dengesi: İhracat, ocak-temmuz döneminde yüzde 5 artarak 15 milyar 790 milyon, ithalat ise yüzde 35.3`lük artışla 29 milyar 800 milyon dolara ulaştı.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 1999`un ocak-temmuz dönemindeki yüzde 68.3 düzeyinden yüzde 53`e geriledi.
1999 yılının ilk yedi ayında 206 milyon dolar düzeyinde olan cari işlemler açığı, bu yılın aynı döneminde aratrak 5 milyar 912 milyon dolar düzeyine ulaştı.
Uygulamaya ilişkin gelişmeler
-KKDF kesintisi 9 Eylül`den itibaren gerçek kişilere ticari amaçla kullanılmamak kaydıyla tüketici kredilerinde yüzde 8 diğer kredilerde ise yüzde 3 olarak tespit edildi. Motor hacmi 1601-2000 cc olan otomobillerdeki KDV oranını yüzde 25`ten yüzde 40`a çıkartan kararname yürürlüğe girdi.
-Merkez Bankası, 1 Temmuz 2001`den itibaren uygulamaya konulacak kademeli genişleyen kur rejimi süresince uygulanacak politikayı açıkladı. 2001 yılı üçüncü ve dördüncü çeyreğinde kur sepetinin aylık artış oranı yüzde 0.85 olarak ilan edildi. Uygulamaya konacak bantın genişliği 31 Aralık 2001`de yüzde 7.5`a ulaşacak. Bantın genişliği 1 Ocak-30 Haziran 2002`de yüzde 15, 1 Temmuz-31 Aralık 2002`de ise yüzde 22.5`a yükseltilecek.
-GSM lisans satış sözleşmesi Danıştay`ın ilgili dairesince onaylanarak Danıştay İdari İşler Kurulu`na sevk edildi. Danıştay incelemelerinin 17 Ekim 2000 tarihi itibariyle karara bağlanması bekleniyor. (ANKA)