Ülkemizde yaklaşık 500 bin üretici şekerpancarı tarımı yapmaktadır. Yıllık pancar üretimimiz uzun yıllar 15 milyon ton seviyelerinde iken 1996 yılında 4 bin 400 lira olan pancar alım fiyatı Refahyol hükümetince yüzde 150 oranındaki artışla 1997 yılında 11 bin liraya yükseltilince üretimde bir patlama yaşandı. Ertesi yıl pancar üretimi 22 milyon tona kadar yükseldi. Şeker stokları arttı.
Ardından üretime sınırlama getirildi. 1999`da 16.8 milyon ton olan pancar üretiminin bu yıl 12 milyon ton olması bekleniyor. Gelecek yıl ise üretimin daha da düşürülmesi gündemde. Çünkü, ekonomi yönetimini elinde tutan Uluslararası Para Fonu (IMF) böyle istiyor. Türkiye`nin yıllık şeker tüketimi 2 milyon ton seviyelerinde. Yaklaşık 7.7 kilo pancardan 1 kilo şeker elde edildiği düşünülürse Türkiye`nin kendi tüketimi için yaklaşık 15 milyon ton pancar üretmesi gerekiyor.
Dünya şeker üretimine baktığımızda ise, üretimin yüzde 65-70`i şeker kamışından elde ediliyor. Türkiye`de şeker kamışı olmadığı için pancardan şeker üretmeye devam etmek durumundayız. Avrupa Birliği ve Amerika da bizim gibi şeker ihtiyacını pancardan sağlıyor. Özellikle Avrupa Birliği, şekerpancarı üretimine büyük destekler sağlıyor. Bunun en açık kanıtı, Avrupa`nın ve Amerika`nın tonunu 650-800 dolara malettiği şekeri, borsada 200-250 dolara satışa sunmasıdır. Oysa perakende fiyatlara bakıldığında hem Avrupa hem de Amerika tüketicisi birçok ülkeden daha pahallıya şeker tükettiği görülmektedir. Türkiye`nin de şeker üretim maliyeti 600-700 dolar seviyesindedir. Bizim perakende satış fiyatlarımız birçok ülkenin de altındadır.
Avrupa Birliği, elindeki üretim fazlası şekeri satabilmek için bir yandan şeker ithalatını engellerken, diğer tarafta sübvansiyonlu şekeri dünya piyasalarına satmak için yoğun çaba gösteriyor. Avrupa Birliği ile Türkiye arasında yapılan Tarım Tavizleri Anlaşması kapsamına şekerin alınması ve Türkiye`ye 80 bin ton şeker ihraç edilmesi şartı bu çabaların bir sonucudur. Avrupa Birliği, bu çabayı gösterirken bizim hükümetimiz ne yapıyor dersiniz. Hükümet, bu güne kadar pancar üreticisine 139 trilyon lirayı avans olarak ödedi. Üretici pancar parasının üçte birini aldı ama daha fiyatın ne olduğu belli değil. Pancarda alım kampanyası eylülde başlıyor ve ocak sonuna kadar sürüyor. Pancar fiyatı genelde ağustos ayı sonunda veya eylül başında açıklanıyor. Geçen yıl 10 Eylül`de açıklanmıştı. IMF ile yapılan stand-by anlaşmasında ağustosta açıklanacağı ifade ediliyor ancak, ekim ayının da sonuna geldik fiyat yok.
Pancar fiyatını belirlemek bu kadar zor mu? Zor değil ama hükümet açıklayamıyor.
IMF ile yapılan stand-by anlaşmasında şeker pancarı destekleme fiyatı hedeflenen enflasyon oranına göre artırılacak ancak, artış destekleme fiyatının açıklanacağı 2000 yılı Ağustos ayına kadar gerçekleşen 12 aylık tüketici fiyat endeksi (TÜFE) enflasyon oranının yüzde 75`inden az olmayacaktır deniliyor. IMF`ye verilen bu taahhüde göre Temmuz 1999-Temmuz 2000 dönemi TÜFE oranı yüzde 56.2. Bunun yüzde 75`ini alırsak pancar fiyatının geçen yıla göre yüzde 42.1 oranında artırılması gerekiyor. Geçen yıl 27 bin lira olan pancar alım fiyatının 38 bin liradan az olmaması gerekiyor. Ancak, hükümet enflasyon hedefine göre fiyat verdiği taktirde pancar alım fiyatının yüzde 25 artışla 34 bin lira olması bekleniyor. IMF`ye verilen taahhüt ile hükümetin enflasyon hedefi arasında 4 bin lira fark var. Bu 4 bin liranın karşılığında ise pancar üretiminin 2001 yılında yüzde 50 oranında azaltılması tavizi var. Hükümet, eğer pancar üretimini gelecek yıl yüzde 50 azaltırsa, şeker ithalatı yeniden başlar. Çünkü üretilen pancar ülke ihtiyacını karşılayamayacak durumda.
Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliği (PANKOBİRLİK) Yönetim Kurulu Başkanı Recep Konuk ve Erzurum Pancar Ekicileri Kooperatifi Başkanı Şahin Bilgi ile konuştuk. Fiyatların açıklanmaması kadar üretim kotalarının düşürülmesinin üreticide büyük tedirginlik yarattığını ifade ettiler. Hükümetin uyguladığı enflasyonla mücadele proğramını pancar üreticileri olarak desteklediklerini ve maliyetlerin çok fazla artmasına rağmen 40 bin liralık alım fiyatına üreticinin razı olacağını dile getirdiler.
Erzurum`daki üreticiler kendi milletvekilleri Tarım ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp`e giderek üretim kotasının Doğu Anadolu Bölgesi için uygulanmamasını talep ettiler. Gerekçelerini ise, hayvancılık bu bölgede bitti. Şekerpancarı da biterse bizde üretici olarak biteriz şeklinde açıklıyorlar. Bakalım sayın bakan, bu gerekçeyi IMF ve hükümete anlatıp işi bitirebilecek mi? (DÜNYA)