Devletin de desteğiyle küçük ve orta büyüklükteki isletmeleri (KOBİ) dısa açmak için büyük hayallerle kurulan Sektörel Dıs Ticaret Sirketleri’nde (SDS) yaprak dökümü basladı. Dıs Ticaret Müstesarlığı İhracat Genel Müdürlüğü’nün 2000 yılı ekim ayı rakamlarına göre türkiye genelinde 36 olan SDS sayısı önümüzdeki günlerde azalacak. Su anda SDS’ler üzerinde incelemeler yapan Dıs Ticaret Müstesarlığı (DTM) ve Maliye yetkilileri 10’a yakın SDS’nin statüsünü geri almaya hazırlanıyor. DTM’nin bu kararı almasında Uludağ Tekstil Giyim ve Konfeksiyon (TUGS) ile Yasin Altınbas’ın Yönetim Kurulu baskanlığı’nı yaptığı Doğal Gıda Sanayicileri Dıs Tic.A.S. (DGS) gibi sirketlerin hayali ihracat yapması etkili oldu.
Türkiye ekonomisinde genel ihracatın yüzde 4-5’ini gerçeklestiren SDS’lerin sayısının 2000 yılı içinde artması bekleniyordu.
İLK FİRE UTGS`DEN;
Beklenen oldu ve 1999 yılı sonunda 32 olan SDS sayısı 2000 yılı içinde 36’ya çıktı. Ancak tekstil ve konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteren 13 firmanın, 20 milyar lira sermaye ile Bursa’da kurduğu UTGS sektörün tadını kaçırdı.UTGS’nin hayali ihracat yaptığı gerekçesiyle SDS statüsü altı ay önce geri alındı. Haziran ayında da “Balina” operasyonu ile hayali ihracattan gözaltına alınan Yasin Altınbas’ın DGS sirketinin aktif ticareti durduruldu. DTM yetkilileri DGS’nin SDS statüsünün henüz geri alınmadığını söylüyor. Yetkililer, “15 gün içinde Resmi Gazete’de yayınlanacak bir yazı ile DGS’nin SDS statüsü geri alınacak” diyor.
İNCELENENLER VAR;
UTGS ve DGS’nin hayali ihracatlarının ortaya çıkmasından sonra DTM ve Maliye Bakanlığı isbirliğine gitti. Daha önce yapılmayan incelemeler simdi Maliye Bakanlığı tarafından yapılmaya basladı.İlk uygulama da KDV’lerde görülüyor. SDS’ler her ay düzenli olarak aldıkları KDV’lerini son aylarda alamıyor. Aynı sekilde istihdam yardımları, ihracat pazarlarını arastırma destekleri gibi d evletten alacakları paraları da hayali ihracat olayları patlak verdikten sonra kolay kolay alamamaya basladılar.Bu incelemeler yapılırken de bazı SDS’lerin problemli olduğu ortaya çıkıyor. DTM yetkilileri yapılan yoğun incelemeler sonucunda 10’a yakın SDS’nin stütüsünün geri alınabileceğini söylüyor.
SDS`LER TEDİRGİN;
Bütün bu gelismeler Türkiye genelindeki SDS’leri tedirgin ediyor. İstanbul’da kurulu GİSAD Dıs Ticaret, SDS statüsünden çıkıp Dıs Ticaret Sermaye sirketi (DTSS) olmak için basvurdu.Konya Ayakkabı Sanayicileri Dıs Tic. AS’de (KAYSAN) SDS statüsünü iade edecek. Sektördeki diğer yetkililer ise son gelismelerden dolayı Maliye Bakanlığı’nı suçluyor. Yetkililer bu konuda, “Zamanında SDS statüsü arastırılmadan, sorgulanmadan verildi. Simdi yasanan bu durumlardan bütün sektör darbe yedi. Eğer Maliye Bakanlığı bastan bu incelemeleri yapsaydı sektör bu duruma düsmezdi’ diyor.
8 YILDA 36 SDS;
Türkiye ekonomisinde çok özel bir yeri olan KOBİ’lerin dısa açılma modeli olarak ortaya çıkarılan SDS’lerin su anda içine düstüğü durum sektörde büyük bir moral bozukluğuna neden oldu. Oysa 1990’lı yılların basında SDS’ler büyük ümitlerle kurulmustu. SDS’lerin temeli ilk olarak 1992 yılında atıldı. O yıllarda İzmirli bir grup KOBİ tarafından kurulan EGS bu sistemin öncüsü oldu. SDS’ler 26 Aralık 1996’da da resmilestirildi. Aynı tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan teblige göre, KOBİ’lerin ihracat yapmak için bir organizasyon altında toplanarak, dünya pazarlarına yönlendirilmesi amacıyla kurulan sirketlere, Dıs Ticaret Müstesarlığı’nca sektörel dıs ticaret sirketi statüsü verilmeye baslandı.SDS’lerin statüsünü değerlendirmek isteyen ve EGS’yi örnek alan KOBİ’ler bu duruma ilgisiz kalmadı. Samsun’dan Kahramanmaras’a, Diyarbakır’dan Çorum’a kadar toplam 12 ilde SDS sirketleri kurulmaya basladı. DTM’nin verilerine göre bugün Türkiye’de tekstil-konfeksiyon basta olmak üzere yazılım, mobilya, insaat gibi 13 farklı sektörden 36 tane SDS faaliyet gösteriyor. (EKONOMİST)