Verilerde görülen belirsizlik ABD`de enflasyonun giderek yükselmesi ve Fed`in gelecek yıl faiz oranlarını düşürüp düşürmeme kararı bağlamlarında zor bir ortam oluşmasına neden oluyor.
Birçok analiste ve yatırımcı Fed`in yakında faiz oranlarını düşürerek potansiyel bir ekonomik yavaşlamayı önleme yoluna gidebileceğine inanıyor. Faiz oranlarının düşürüleceğine ilişkin ilk adım, Fed`in Açık Piyasalar Komitesi`nin Salı günü gerçekleşecek olan toplantısında enlasyonu ekonominin en önemli madde olmaktan çıkartması beklentisiyle atılmış olacak. Bu durumda gelecek yılın başları itibarıyla faiz oranlarının alçaltılmasının yolu da açılacak. Hemen hemen bütün senaryolar bir faiz oranı düşüşünün, uzun bir süreden bu yana Fed`in öncelikli kaygısı olan enfalsyonun denetim altında olduğu varsayımına dayanıyor.
Mal ve enerji fiyatları ılımlı bir mecraya girmeye ve toptancı fiyatları enflasyonunu kontrol altına almaya başladı. Ancak tüketici enflasyonu yavaş yavaş yükseliyor ve şu anda yılın başındaki düzeylerinin çok üzerine seyrediyor. Bu artışlar bir faiz oranı düşürem operasyonu için çok erken olduğu izlenimi verebilir. Aydan aya artışlar alarma neden oluyor. Geçen hafta Çalışma Bakanlığı tüketici fiyat endesklerinin Kasım ayında yüzde 0.2 oranında yükseldiğini belirtti. Bu rakam Ekim ayındaki artışlar düzeyinde.
Ucuz giyim eşyası fiyatları, gıda ve enerji fiyatlarının düşmesiyle birlkte genel ölçümleri denetim altında tutmaya devam etti. Çalkantılı gıda ve erneji sekötrülerinin dışında kalan çekirdek enflasyon yüzde 0.3 oranında yükseldi. Bu rakam Ekim ayında yüzde 0.2`ydi. Tütün fiyatlarındaki yüzde 3.6`lık artış bu rakamları çarpıttı. Tütün fiyatları dışında, çekirdek enflasyon sadece yüzde 0.2 oranında yükseldi.Uzun dönem manzarası ise biraz daha üzücü görünüyor. Ocak`dan ekime kadar tüketici fiyatları yılda yüzde 3.5 oranında yükselirken, enerji maliyetlerindeki artış bunun en büyük nedeniydi. Bu rakam 1999 yılında sadece yüzde 2.7 oranında gerçekleşmişti. Bu arada çekirdek fiyatlar da geçen 11 aylık dönem sırasında yüzde 2.7`lik bir artış gösterirken, 1999`un yüzde 1.9`luk oranının çok üzerine tırmanış oldu. Bu veriler ve rakamlar ekonomikstler arasında çeşitli ayırlıklar ve keskin görüş farklılıklarının yükselmesine neden oldu. New York Federal Reserve Bankası`nın bir önceki araştırma direktörü Steve Cecchetti, inşaat maliyetlerine dikkat çekiyor. İnşaast maliyetleri genel endeskin bütük bir oranını oluşturuyor. Bu oranın süratli yükselişi perakende fiyatlarının da gelecek günlerde hızla yükselmesine neden olabilir.
Aralarında First Union Bankası ekonomistleri de olmak üzere bir grup diğer ekonomiks de enflasyonun genel anlamda ılımlı bir mecrada olmasına rağmen geçen yıllara göre daha yüksek bir düzeyde seyrettiğini belirtiyor. Cecchetti,
`Politika belirlemek açısından sert günlerden geçiyoruz. Birçok sinyal var ama, para politikalarını tam ayarlamaya çalışırken hepsi birbirine karışıyor. Değişikliklerin ne yönde gerçekleştirilmesi gerektiğine ilişkin karar her zaman çok zor alınır,` diyor. Her iki şıkta da, daha yüksek tüketici fiyatları olasılığı, Fed`in sert inişi daha tehlikeli göstermek gibi bir sonuca ulaşmasını zorlaştıryor. Ancak ekonomiknin belirli sekötörleri giderek düşen talepelr, yüksek faiz oranları ve düşük değerli dolar nedeniyle yumuşamaya yüz tutar bir görünüm sergiliyor. Bilindiği gibi değeri düşük dolar ihracatı da olumsuz yönde etkileyebilecek.
Cuma günü yayınlanan ayrı bir raporda, Federal Reserve ABD`de endüstriyel üretimin Kasım ayı itibarıyla düştüğünü gösteriyor. Bu, iki ay üst üste endüstriyel üretimin düştüğüne işaret ediyor. Bunun nedeni imalat sektöründeki sancı.
Fed`in raporları ayırca ülkenin fabrikaları, hizmet sektörleri ve madenlerinin de Kasım ayı itibarıyla yüzde 81.6 kapasitede faaliyet gösterdiğine işaret ediyor. Bu rakam bu yılın en düşük düzeyine işaret ediyor. Aynı rakam Ekim ayında yüzde 82.1`di.
Genel anlamda, endüstriyel çıktı yüzde 0.2 oranında geriledi. Aynı rakam bir ay önce yüzde 0.1`di ve Ekim ayında ise sabit kalmıştı. Bunun suçluları arasında şunlar sayılabilir: otomobil sektöründe görülen genel yavaşlama. Bu sektör yeni otomobiller için alınan talepleirn giderek yavaşlaması sonucunda üretimde kesintiye gidiyor. Aynı argüman kamyon ve kamyonet imalatı alanında da geçerli. Araç üretimi Kasım ayında yüzde 2.3`lük bir düşüş gösterdi. (FİNANSAL FORUM -THE WALL STREET JOURNAL)