IMF faizlerin yavaş yavaş artırılmasını öneriyor, <ımg hspace="10" vspace="5" align="right" src="http://i.bigpara.com/i/55big/lira4.jpg">işadamlarının bir bölümü faizlerin daha da düşürülmesi yönünde talepte bulunuyor, faiz indirimine yön verecek olan Merkez Bankası ise yerinden kıpırdamıyor. Bu aşamada kim haklı?
Mahfi EĞİLMEZ / RADİKAL
Enflasyon düşüyor. Son üç ayın enflasyon verileri eksi çıkıyor ve 12 aylık bazda enflasyon düşüş eğiliminde. Yılsonu beklentileri de yüzde 8 ile 10 aralığından yüzde 7 ile 8 aralığına düştü. Eğer enflasyondaki bu düşüş eğiliminin önümüzdeki dönemde de devam edeceği düşünülüyorsa o zaman faizleri artırmak Merkez Bankası açısından akıllıca görünmüyor. Çünkü faizleri artırmak daha çok enflasyon artışını önlemek için kaynakları harcamadan ayırıp tasarrufa yönlendirmek amacıyla yapılır. O zaman IMF niçin faizlerin artırılmasını öneriyor? Bu sorunun ilk yanıtı şöyle olabilir:
IMF misyonu buradayken enflasyon yükseliş eğilimindeydi. Nitekim raporlarında da enflasyon beklentisinde yükseliş olduğunu vurguluyorlar. Yani geçmiş verilerle hareket ettikleri için yanlış öneride bulunuyorlar. İkinci yanıtı ise şöyle olabilir: IMF, enflasyonun, şimdilik düşüyor görünse de ileride artacağını ve o zaman yüksek bir faiz artırımı yapmaktansa şimdiden başlayan düşük artırımlar yapmanın daha doğru olacağını düşünüyor. Bu ikinci yanıtı esas alırsak Bu görüş çerçevesinde faiz artırımlarının yavaş yavaş başlatılması gerektiğini savunan iktisatçılar da var.
İşadamlarının bir bölümü enflasyonun yeniden düşmeye başladığını, ayrıca TL’nin yeniden değerlenmeye yöneldiğini ve bunu önlemek için faizlerin düşürülmesi gerektiğini öne sürüyorlar. Bu düşüncelerinde yalnız da değiller. Bu görüşü destekleyen iktisatçılar da var. Bu düşüncede olanlar yılsonu enflasyon beklentisinde düşüş olduğunu ve bu düşüşün önümüzdeki yılda da devam edeceğini öne sürüyorlar.
Bu durumda Merkez Bankası’nın faizleri enflasyondaki düşüşe paralel olarak indirmesi gerektiğini, bu adımın aynı zamanda TL’nin değer kazanmasını da engelleyeceğini söylüyorlar. Bu yaklaşıma göre eğer Merkez Bankası faizleri düşürürse, asıl olarak Türkiye’ye faiz geliri kazanmak için gelen sıcak para azalacağı için TL değer kaybedecek. Böylece de ihracatçının yaşadığı kur sorunu bir ölçüde hafiflemiş olacak. Keşke ekonomi bu kadar basit hareketlerle istediğimiz yönde çalıştırılabilseydi.
Diyelim ki enflasyon ileride artacak diye faizi artırdık. Bu durumda beklenen sonuç nedir? Faiz arttığı için insanlar harcamalarını kesecekler ve paralarını bankaya yatıracaklar. Peki o bankaya yatan para ne olacak? Paraya ihtiyacı olanlar tarafından kredi olarak alınacak ve harcanacak. Yani değişen pek de bir şey olmayacak. Öte yandan faizleri artırdığımız için reel faiz de yükselmiş olacak ve Türkiye’ye giren sıcak para artacak. Sıcak para arttıkça da TL daha fazla değer kazanacak.
Diyelim ki enflasyon düştüğü için faizleri de düşürdük. Bu durumda Türkiye’den elde edilecek getiri azaldığı için sıcak para girişleri azalacak TL değer kaybetmeye başlayacak. Buna karşılık faizler düştüğü için başka yatırım alanlarına yönelişle birlikte harcamalar da artacak. Bu durumda düşen enflasyon yeniden tırmanmaya başlayacak. Ekonomi küreselleşmeden önce işler çok kolaydı. Bir taraftan vidayı sıkınca öbür taraftan sonuç alınabiliyordu.
Şimdi öyle değil. Ekonomi politikası giderek daha fazla iktidarsız hale geliyor. O nedenle bu aşamada faizlerle oynamayarak Merkez Bankası en doğru işi yapıyor. Burada birkaç kez değindim: Krizden önce yanlış bir para politikası uygulayan Merkez bankası krizle birlikte doğru para politikası uygulamaya başladı. Yapması gereken şey bu geçici verilere bakarak faizle oynamamak, buna karşılık döviz alımlarını artırarak TL’nin değer kazanmasını önlemeye çalışmak. O da bunu yapıyor zaten.