İş dünyasının uzun yıllardır talep ettiği enflasyon muhasebesine ilişkin yasa hazır. Maliye Bakanlığı`nca hazırlanan tasarının bu hafta başında Başbakanlığa gönderilmesi bekleniyor. Son üç yılda enflasyonun yüzde 100`ü aşması, 1 Ocak 2004`ten itibaren de yüzde 10 olması durumunda mali tablolar enflasyona göre düzeltilecek.
İş dünyasının uzun yıllardır talep ettiği, Maliye`nin de sağlıklı vergi toplamanın aracı olarak gördüğü enflasyon muhasebesi hazırlıkları tamamlandı.
Gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri, ‘içinde bulunulan dönemde’, enflasyonun yüzde 10`u aşması halinde, mali tablolarında enflasyon düzeltmesi yapabilecek.Mali tablolar, enflasyonun son üç dönemde toplam yüzde 100`ü aşması halinde de düzeltebilecek.
Gelirler Genel Müdürlüğü`nce hazırlanan taslağın, bu hafta başında Başbakanlığa sunulması bekleniyor. Özel sektör temsilcilerinin görüşleri alındıktan sonra son şekli verilen taslak ile Bakanlar Kurulu, düzeltmeye baz alınacak olan enflasyon oranları için belirlenen yüzde 100 ve yüzde 10 oranlarının yükseltip çıkartmak konusunda yetkili kılınıyor.
Vergi Usul, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarında değişiklik getiren yasa taslağına göre, ‘enflasyon düzeltmesi’nden yararlanabilmek için iki koşulun birarada olması gerekiyor.
Bilanço esasına göre defter tutmak koşulu ile içinde bulunulan dönemde yüzde 10, son üç dönemde toplam yüzde 100 enflasyon şartı birarada gerçekleşmese, enflasyon düzeltmesi uygulaması sona erecek.
31 Aralık 2003 tarihli bilançolarını, SPK ve BDDK`nın daha önce çıkardığı, ‘yüksek enflasyon döneminde mali tablolarını düzeltilmesine ilişkin düzenlemeler’e göre düzeltlek zorunda olan vergi yükümlüleri, bu yasaya göre tekrar düzeltme yapmaktan muaf tutuluyor.
1 Ocak 2004 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanan yasa taslağıyla getirilecek başlıca düzenlemeler şöyle:
GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ ÖNEMLİ:
Yasa kapsamına giren yükümlüler, geçici vergi dönemleri sonunda bilanço çıkararak enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda. Geçici vergi dönemlerinde düzeltmeye baz alınacak oranlar saptanırken, hesap dönemi yerine, üçer aylık dönemlerin son ayı dahil olmak üzere önceki 36 ay ve son 12 ay dikkate alınacak.
FİNANSMAN MALİYETİ:
Enflasyon düzeltmesi yapılırken, stokları, satılan mal ve maddi duran varlıkların maliyet bedeli ile mali duran varlıkların alış bedeli için özel bir düzenleme getiriliyor. Bu unsurlar için enflasyon düzeltmesi yapılırken, ‘reel olmayan finansman maliyeti ’ düşüldükten sonra bulunan tutarlar esas alınacak.
PASİF KALEMLER:
Gelir vergisi yükümlüleri pasif kalemler için yapılan düzeltmeden sağlanan tutarları başka bir hesaba aktaramayacak. Aktarırlarsa işletmeden çekilen değer olarak kabul edilecek. Kurumlar vergisi yükümlüleri ise düzeltmeden sağlanan tutarları sermayeye eklemeden başka bir hesaba aktarırlarsa, vergiye tabi tutulacak. Bu farkların sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmayacak.
SERBEST MESLEK ERBABI:
Kazançlarını işletme hesabına göre belirleyen yükümlüler ile serbest meslek erbabı da amortismana tabi değerlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutabilecekler. Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan amortisman değerleri elden çıkarılırsa, bunlara ilişkin düzeltme farkı, maliyet olarak kabul edilmeyecek.
GEÇİCİ ÖZEL DÜZENLEME:
Yasa taslağı, 31 Aralık 2003 tarihli bilançolarda yer alacak parasal olmayan değerler için özel düzenleme getiriyor. Düzeltme işlemi, TEFE genel endeksi gözönünde bulundurularak Maliye Bakanlığı`nca belirlenecek endeks kullanılarak yapılacak. Düzeltme işlemi 1970 yılından itibaren uygulanacak. Bu yıldan önce aktif ve pasife giren kalemler 1970 yılında girmiş kabul edilecek.
TOPLULAŞTIRILMIŞ YÖNTEM:
Maliye Bakanlığı, mükellef ve meslek grupları ya da aktif toplamlar ve cirolar itibarıyle toplulaştırılmış yöntemler uygulayabilecek. Bilanço dışındaki diğer mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulup tutulmayacağına karar verebilecek.
Enflasyon muhasebesinde esas alınacak tarihler
Enflasyona göre düzeltme yaparken esas alınacak tarihler için, mali tablolarda yer alan unsurların niteliğine göre sekiz ayrı sınıf belirlendi.
Parasal olmayan menkul kıymetler ile mali duran varlıklarda ‘satın alma tarihi’
İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine dahil edilen unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar, gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddi duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özen tükenmeye tabi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım hakedişlerde ‘defterlere kayıt tarihi’
Parasal olmayan ‘alınan depozito’, teminat ve avanaslar, nakit olarak ödenmiş sermaye, hisse senetlerinin ihraç pirimleri, hisse senedi iptal karları için ‘tahsil tarihi’
Parasal olmayan ‘verilen depozito, teminat ve avanaslar, haklar ve şerefiyeler için ‘ödeme tarihi`
Ayni sermaye olarak konulan kıymetler için ‘mülkiyetin intikal ettiği tarih`
Kar yedekleri, geçmiş yıl karları ve net dönem karının sermayeye eklenmesi nedeniyle arttırılan sermaye için ‘tescil tarihi`
Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri, ödeme tarihi, ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri, sermaye olarak konulan kıymetlerin mülkiyetinin intikal ettiği tarih, tememttü karşılığı alınan hisse senetleri iştirak edilen sirket sermayesi için ‘tescil tarihi`
Parasal olmayan karşılıklar için ‘ayrıldıkları tarih`
Arıoğlu: Bahaneler ortadan kalkacak
Gelirler Genel Müdürvekili Osman Arıoğlu, ‘‘Bu yasayla vergi ödememenin
bahanelerinin ortadan kalkacağına inanıyoruz’’ dedi. Vergiden kaçanların, enflasyon düzeltmesi yapılmadığı için kendilerini haklı gördüğünü söyleyen Arıoğlu, ‘‘Bu mazeretleri almak gerekiyordu. Bu yasayla Vergi vermemeyi meşrulaştıran ortamın ortadan kaldırılmasını hedefliyoruz’’ dedi.
Yasayla, gerçek kazancın vergilenmesini sağlayacak standartların oluşacağını vurgulayan Osman Arıoğlu, enflasyon muhasebesinin özsermayesiyle çalışan şirketlere büyük yararlar getireceğini kaydettti.