Kamu bankalarının yeniden yapılandırılması, görev zararları ile bazı fonların tasfiyesine ilişkin tasarı dün gece yarısı Meclis Genel Kurulu’nda yasalaştı. Genel müdürlerinin karıştığı olaylarla kamuoyunun gündeminden düşmeyen bankanın çalışanları ile ilgili tam bir netlik de bulunmuyor.
IMF’nin sekizinci gözden geçirmesi çerçevesindeki temaslar sonrası yapılmasını istediği konulardan Emlakbank’ın tasfiyesine ilişkin düzenleme muhalefetin çabalarına karşın Meclis’ten geçti.
Aktifler Ziraat ve Halkbank’a
Yasal düzenlemede, Kamu Bankaları Ortak Yönetim Kurulu’nca verilen, ancak tepkiler üzerine geri alınan kapatma kararının, birleştirme yöntemiyle uygulamaya konması öngörülüyor. Buna göre, Emlakbank’ın taahhütleri ve aktifleri bölünerek, Ziraat ve Halkbank’a devredilecek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) görüşü alınarak yapılacak devir işlemleri sonunda, Emlakbank’ın bankacılık yapma yetkisi kaldırılarak banka tasfiye edilecek. Tasfiyede borçlarının alacaklarından fazla olduğu belirlenirse, bankanın iflası istenecek.
Yasaya göre, Ziraat Bankası, Halk Bankası ve Emlak Bankası, yıllık faaliyetleri ile ilgili olarak genel kurullarına sunacakları yıllık bilançoları Bankalar Kanunu’nda belirtilen bağımsız denetim kuruluşlarına onaylatmak zorunda olacaklar. Bankaların bu yasa yürürlüğe girdiği tarihten önce çeşitli yasa ve kararnamelerle verilmiş görevler nedeniyle doğan ve bütçe ödenekleri ile karşılanamayan yıllara ilişkin olarak oluşmuş görev zararı alacakları, yeniden yapılandırılmaları kapsamında belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tasfiye edilecek. Bankalara bedeli önceden ödenmeyen görev verilemeyecek.
15 fon da kapatılıyor
Dün Meclis’te kabul edilen konular arasında 15 fonun kapatılması da bulunuyor. Bu fonlar arasında, Sivil Savunma, Tabi Afetler, Toplu Konut, Elektrik Enerjisi, Serbest Bölgeler, Çıraklık ve Mesleki Eğitim, KOSGEB, Mera, Mesleki ve Teknik Öğretim, Akaryakıt Fiyat İstikrar, Sigorta, Araştırma, Gelir İdaresi Geliştirme, Organize Sanayi Bölgeleri yer alıyor. Yasayla Bakanlar Kurulu’nun fon kurma yetkisi de kaldırıldı.
Ecevit Meclis’te nöbet tuttu
Emlakbank’ın ve fonların tasfiyesine ilişkin yasal düzenlemeler sırasında Başbakan Bülent Ecevit de geceyarısına kadar Meclis’te nöbet tuttu. Muhalefet, kamu bankaları ortak yönetimine dokunulmazlık sağlayacak bir önergenin getirilmesini engellemek için Meclis’ten ayrılmadı. Zaman zaman gergin zaman zaman esprilerle geçen görüşmeler sırasında ilginç diyaloglar yaşandı.
DYP’li Saffet Arıkan Bedük, popülizm yapıldığını söyleyen Devlet Bakanı Kemal Derviş’e, Önerilerimizin, temennilerimizin popülizmle damgalanmasından rahatsızız. Milletin ihtiyaçlarının önüne popülizm duvarı çekmek, siyasetçiyi halktan koparır diye yanıtladı.
Ayaydın sinirlendi
DYP’li Kamer Genç, Emlakbank’ın Bazılarının kaymak yediği bir dönemin üstünün kapatılmasının istenmesi nedeniyle tasfiye edildiğini ileri sürdü. Genç, bankanın eski genel müdürlerinden ANAP’lı Aydın Ayaydın hakkında çok sayıda dokunulmazlık dosyası olduğunu belirtti. Ayaydın ise, Suratı gibi kalbi de çirkin olanları bu iddialarını ispata davet ediyorum dedi.
Son madde üzerinde söz alan DYP’li Murat Akın, süresi bittiği halde kürsüden inmedi ve muhalefet yoklama istedi.
Sökmenoğlu, Ben o yoklama talebine göre konuşmamı ayarladım. Hedefime ulaştım. Niye sinirleniyorsun? yanıtını alınca çileden çıktı. Sökmenoğlu, Şimdi açık oylama, sonra da tütün yasası var. Madem ki arkadaşlar anlaşmayı bozdu, ben sabaha kadar buradayım diye meydan okudu. MHP ve DSP’liler bu resti uzun süre alkışladı.
Tek numara, 1 Eylül`den itibaren yaygınlaştırılıyor
Vergi kimlik numarası istenecek işlemler:
* Bankadan 5 milyar lira ve üstündeki havalelerde hem gönderici hem alıcı vergi kimlik numarası gerekecek.
* Off - shore bankalar ile benzeri diğer mali kurumlardaki işlemler.
* Çek karnesi verilmesi, çek bedellerinin ödenmesi, tahsile kabul edilmesi, senet karşılığı avans kredileri.
* Bankalardan kredi kartı okuma makinesi alınması.
* Sermaye piyasası kurumlarında hesap açma, sözleşme ve işlemler.
* İkrazatçılar ile finansal kiralama ve faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinin işlemleri.
* Özel finans kurumlarındaki işlemler.
* 3 bin dolar veya muadili döviz alış ve satış işlemleri.
* Posta çeki hesabı veya döviz pozisyonlu posta cari hesabı açtırılması.
* Sigorta ve reasürans şirketlerinin yaptığı her türlü işlem.
Maliye Bakanlığı’nın Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’ne göre, bankalar, sigorta şirketleri ile borsada işlem yapan aracı kurumlar, 1 Eylül’den itibaren müşterilerinden vergi kimlik numarası isteyecek.
Tebliğde vergi kimlik numarası aranmayacak işlemler de belirtildi. Yurtdışında yerleşik kişilere verilecek hizmetlerde vergi kimlik numarası aranmayacak.
Numara gerekmeyen işlemler
Aynı şekilde bankalardan yapılan elektrik, su, doğalgaz, telefon, kablolu televizyon faturası, çevre temizlik vergisi, öğrenci sınav harcı ve öğrenci kredisi ödemeleri ile Emekli Sandığı, Bağ - Kur, SSK ve yardımlaşma sandıkları tarafından yapılan emekli ve memur, işçi maaş ödemelerinde de numara gerekmeyecek. Uygulamanın esasına ilişkin düzenleme, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun da görüşü alınarak 31 Temmuz tarihine kadar yapılacak.
Meclis artık denetlemeyecek
Meclis önceki gece kamu bankalarına ilişkin geniş kapsamlı değişiklikler yaptı. Bunlar arasında en önemlileri çalışanlar, bankaların denetimi ve yöneticilere sağlanan dokunulmazlığın kalkması oldu. Yasaya göre kamu bankaları artık Meclis denetimine tabi olmayacak. Özellikle Emlakbank’ın 1995 - 1997 yılları arasındaki hesaplarını ibra etmeyen TBMM KİT Komisyonu, bundan sonra denetim yapamayacağı gibi Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’da (YDK), Komisyon adına inceleme yapamayacak. Tasarıyla, bu denetim sınırlaması geriye doğru da yürütüldü. YDK, üç kamu bankasının 2000 yılı hesaplarını da inceleyemeyecek. Yasayla yapılan düzenlemeler şunlar:
Yönetime sorumsuzluk
Kamu Bankaları Ortak Yönetim Kurulu, reel sektöre açılmış kredilerle, bankanın yeniden yapılandırılması kapsamında yapılacak işlemlerden ötürü sorumlu tutulamayacak. Ancak bu yeniden yapılandırma çalışmaları konusu suç olan işlemleri kapsayamayacak. Yeniden yapılandırma işlemlerinden ötürü zarara uğrayanlar Ortak Yönetim Kurulu aleyhine dava açamayacak. Bu davalar üç kamu bankasına açılabilecek. Bu davalar sonunda, ortak yönetim kurulu üyeleri sorumlu tutulursa, kamu bankaları uğradığı zararı kendilerinden tahsil edecek.
Çalışan Devlet Personel’e
657 sayılı Devlet Memurları Yasası’na bağlı olarak işten atılamayan çalışanlardan yönetimin belirledikleri Devlet Personel Dairesi’ne aktarılacak. Kamu bankaları ortak yönetim kurulunun kamu bankalarında ilk, orta ve lise mezunlarını çalıştırmak istemediği için öncelikle bu personelin gönderilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Emeklilik teşvik ediliyor
Ziraat ve Halkbank’ta geçen yıl çıkarılan yasayla verilen gönüllü emeklilik halinde yüzde 25 fazla tazminat ödenmesi uygulaması, iki ay daha uzatılacak. Emlakbank’ta çalışanlar da sözkonusu teşvikten yararlanacak.
Vakıfbank satılıyor
Ziraat Bankası’na görev zararı yükleyen beş kanun ile bazı kanunların maddeleri yürürlükten kaldırılırken; Vakıfbank’ın özelleştirilmeyen A ve B grubu hisselerinin satışına ilişkin yetki Bakanlar Kurulu’na devrediliyor.
Birleşmeye zarar teşviği
Banka ve sermaye şirketlerinin birleşmelerine vergi muafiyeti getiriliyor. Şirket bölünmeleri de, devredilen hisse ve malların satışına kadar vergi dışı bırakılırken; kârlı bir şirketin zararda olan bir şirketle birleşmesi de teşvik ediliyor. Buna göre, kârda olan şirket zarardaki şirketin zararını kendi kârından düşebilecek. Ayrıca, bankaların sermaye yapılarının güçlendirilmesi de öngörülüyor. Buna göre, bankalar sahibi oldukları gayrimenkulleri ya da iştirak hisselerini satarak sermayelerine eklerlerse vergi ödemeyecek.