İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ SEFER ŞENER:
Gerçekten kapsamlı reform paketi, bazı noktalar net olarak ortaya çıktı. Makro ekonomik verilerle ilgili beklentiler karşılandı. İstihdamla ilgili değişik düzenlemeler var. Makro veriler iyi geliyor zaten topluma yansıyacak kısımları neresi diye merak ediliyordu. Bugünkü pakette onu da gördük. İşin makro boyutu ve toplumun refahını arttırmaya yönelik kısmı da düşünülmüş. İstihdamla ilgili kısım dikkatimi çekti. 5. ve 6. bölgelere ilk etapta ucuz kredi getirilmesi 850 bin kişiyi ilgilendiren vergiden muaf tutulması halka yansıyacak kısmı. 850 bin kişiyi etkileyeceğine göre, beyannameler kaldırılacağına göre, istihdam getirileceğine göre şunu düşünüyoruz bundan önceki paketler makro verilere dönüktü. Bunun en büyük farkı halka yönelik bir paket. Uygulanması çok daha önemli. Cumhurbaşkanı 3'er aylık dönemlerde denetleneceğini bildirdi. Reform paketi yapıyorsanız nasıl uygulanacağını da ortaya koymanız gerekiyor.
Döner sermayeler buraya yeni bir düzenleme getiriliyor. Alımlar değil, kiralamalar da gündeme gelmişti. Bununla ilgili de düzenleme geliyor. Özellikle cari açığın kapatılmasına yönelik katma değeri yüksek ürün üretilmesinden geçiyor. Bu da reform paketiyle sağlanacak. İthalata dayalı değil yerli üretime dayalı ürünleri ihraç etmeye dayalı. Turizm gelirlerinin de pandemiden dolayı düştüğü dönem çok anlamlı buluyorum.
Enflasyon konusunda çok başarılar elde edildi. Hem merkez bankasının hem hükümetin ana hedefi var. MB aldığı kararlar tek haneliye indirmeye yönelik. Halkın refahını arttırmak enflasyon demek. Dediğim gibi reformlar açıklanıyor söyleniyor. Kısa orta ve uzun vadedeki geleceğini tartışmak gerekiyor. Şeffaflığı sağlayacağız. Kurul oluşturuyoruz. İzleme komitesiyle ilgili dedi. Cari açık ve enflasyonlarla ilgili alacağınız kararlar şeffaflığın sağlanması açısından önemli. Şeffaflık sağlanırsa istediğiniz sonuçlar elde edilir.
İstihdamla ilgili kısımda istihdamda neler yapacağınız çok önemli. Doğal olarak pandemiyi önlemek için küçük esnaf kapalı kaldı. Küçük esnaf kapalı kaldı. Küçük esnafla ilgili.
Onun için istihdam kısmı özellikle küçük esnafı ilgilendiren kısımla ilgili. Tüm bu durumları düzenleyince yapısal sorunları düzenliyorsunuz. Hem şeffaflığı arttıracak düzenlemeler hem de istihdam düzenlemeleri yapısal anlamda önemli. O kadar çok madde var ki. Yeşil Enerji mesela... Avrupa'da taşıtların tamamı elektrikli hale gelecek. Yeşil enerji özellikle son dönemli nükleer yatırımlar da değerlendirildiğinde yeşil enerjide ciddi teşviklerin geleceği görünüyor.
KOBİ'nin dijitalleşmesiyle ilgili önemli adımlar atılıyor. Emeklilikle ilgili, BES'in arttırılmasıyla ilgili, 18 yaş altıyla ilgili önemli düzenlemeler getiriliyor. Bu reformlar gelecek tasarlanmış ben kesinlikle uygulama kısmıyla ilgileniyorum.
Takip edilmesi lazım. Bunların uygulanması lazım. 1980'lerde net yabancı sermaye teşvikini göremiyorduk. Yasası vardı. Ne zaman 2003'te kanun çıkarıldı yeniden. Uygulanması ne zaman gündeme getirildi. O zaman Türkiye 20 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımlarını yakaladı.
Uygulama kısmına bakmak lazım. Uygulama kısmında denetleme yapılırsa, kiralama ve alımlarla ilgili, döner sermayeye düzenleme getiriyor. Meclisin denetimi sağlanmaya çalışılıyor. Makro verileri iyileştirelim deniliyor. Kamu maliyesine dönük olan kısımlar en önemli olanlar. Bu yıl yüzde 3,6 bütçe açığı. Buna dönük de önemli düzenlemeler yeniden getiriliyor. Kamu borçlarıyla ilgili AB'nin tamamından rakamların iyi olduğunu iyileşmeye ne gibi katkılar sağlanır, devamlılığı nasıl sağlanır, önümüzdeki dönemde takip edildikçe beraber göreceğiz.
2021'i olumlu kapatan Çin ve Türkiye. Cumhurbaşkanımızın 2023'te ilk 10 ekonomiye gireceğiz uzak görünen hedef değil. Türkiye şu an da önemli yere geldi. 13. büyük ülke oldu. Bundan sonraki süreçte pandemi etkileri de gidince uzak görünen bir hedef değil. 2023'ü beklemek lazım. Ne kadar uygulandığını görmek lazım.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ KADİR TUNA:
Hem şeffaflık hem de hesabın artacağını söyledi. Bütçede birlik sağlanacağı belirtti. Yabancı sermaye açısından son derece önemli. Kamunun denetim mekanizması da oluşmuş durumda. Kamudaki tasarruf vurgusu bunların başlıklarını verdi. Kamuda dikkatli ve özenli davranılacağını belirtti. Kamuda belli standartlar içinde alım gerçekleştireceğini belirtti. Bu da önemli vurgulardan biri. Tartışılan konulardan biri araç alımlarında standartların olması isteniyordu. Birçok kurumun kaynakları kullanması açısından da daha doğru olacak. Kamu ihale sisteminin denetlenebilirliğinden bahsetti. İhalelerin doğru yönlendirilmesi kamu kaynaklarının doğru kullanılması açısından önemli. 3 aylık denetimlerde bunu net olarak görebilecek herkes.
Paketin başlıklarına baktığımızda çok geniş bir paket. Bazıları aslında önceki dönemde başlamış ve devam eden süreçlerdi. Burada ana unsurlardan biri Türkiye’nin kendi kaynaklarını kullanması… Biz bunun olumlu etkilerini de görmeye başladık. Paketin içinde bu da iyileştirilerek devam ettiriliyor. İhracatın desteklendirilmesi… Cumhurbaşkanımızın vurgu yaptığı şu ihracatın tabana yayılması. Bunun etkisini bu yılın ikinci yarısından itibaren görmeye başlayacağız. Halka arzların destekleneceğinden bahsetti. Yıl bitmeden etkisi görülecek. Biz bunu büyüme tarafında da istihdam tarafında da göreceğiz. Özellikle kısa vadeli etkilerini göreceğiz.
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. SEDAT AYBAR:
Takip sistemi, burada yapılan önemli bir vurgu reformların sürekli olacağı. Yakından izleme söz konusu olacak. Bu da gerçekten de son derece önemli bir durum. İçinde yaşadığımız hızla değişen dünyada bu tür uygulamaların canlı şekilde takip edilebilmesi, bunların uygulamada belli esneklikler içerisinde hayata geçirilmesi önem arz ediyor.
Kamu disiplini ve kamu maliyesinin disiplinli şekilde sağlanıyor olması. Birincisi getirilecek kısıtlamalar ve tasarruflar. Bu konuda hem bilişim teknolojileri devreye sokularak bu şekilde idare edileceği ön plana çıkılıyor.
İkincisi, döner sermayesi zarar eden bir takım kurumların unsurların devre dışı bırakılacak olması. Ve bunun da sürekli takip edilecek olması.
BEYKENT ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ PROF. DR. MURAT FERMAN:
Sayın Cumhurbaşkanımızın bu kapsamlı beyanlarında iki temel kulvarda yürüdüğü görüldü. Bir tanesi makro ekonomik politikalar, diğeri kamu politikaları.
İyi bir örgüyü görüyoruz. İç ticaretin kolaylaştırılması ve rekabetçi politikalar ile piyasa denetimi ortaya konuldu.
Öne çıkan ne derseniz, müjdesini verdiği birkaç yeni bağımsız kurumdan bahsetmek isterim. Çünkü bu yapısal düzenlemeler veya reformların dışında bu yeni kurumsal yaklaşımlar bundan sonra herhalde işleyişi değişecek.