Sektörde bu kadar hızlı büyümeye bakıldığında yüksek karlılık beklentisi öne çıkıyor. Yaptığımız araştırmaya göre piyasada şu anda 200’ün üstünde sanal alışveriş sitesi var. Her geçen gün de yenisi açılıyor. Fakat kazançlarına bakıldığında Amerika’ya göre oldukça düşük seviyelerde bulunuyor. Aylık gelirleri açısından değerlendirdiğimizde toplam 2 milyon dolar kazançları olan şirketlerin çok yüksek kar elde edemediklerini gördük. Bu rakam yıllık olarak 25,6 milyon dolar.
Akla bu kadar düşük kar elde ederken, neden bu kadar yatırım yapıldığı sorusu geliyor. Yaptığımız araştırmaya göre bu sanal siteler e-ticaret avantajından yararlanmak istiyor. ‘Erken giren kazanır’ düşüncesi ile büyük holdingler sektöre giriyorlar. Buna yeni ekonomi bilinci de denebilir. Yurtdışında oldukça büyük yatırımlar yapılan sektör bizde de geleceğin işi olarak görülüyor. Medyanın da oldukça ilgi gösterdiği sektör reklam alma açısından da oldukça talep ediliyor. Artık piyasada e-ticareti olmayan şirketin geleceği olmayacağı görüşü hakim. Büyük reklam bütçeleri ayıran ISS sektörü bilinçlenme ve bilgilendirme konularına ağırlık verdiği takdirde sektöre belki köyünde kilim dokuyan ve satmak isteyen köylüler de girecektir.
Avrupa ve Amerika ise e-ticarette oldukça ilerlemiş durumda. Güvenlik konusundaki endişelerin ortadan kalkması ve iletişim altyapısının güçlendirilmesi ile birlikte hızla yayılıyor. Karlar 2000 yılı sonunda 190 milyar dolar olarak öngörülüyor. 2004 yılı sonunda ise 1,4 trilyon dolara çıkması bekleniyor.
Amerika ile karşılaştırıldığında oldukça düşük kaldığımız e-ticarettenedenler oldukça dikkat çekici. En büyük problem olarak görülen güvenlik sorunu. İnternet ortamında alışveriş yapılırken en büyük tehdit, müşteri kredi kartı bilgilerinin yetkisiz ellere geçmesi sonucu kredi kartının başkaları tarafından kullanılması.
İnternet ortamında güvenlik iki şekilde sağlanıyor:
1-SSL (Secure Socket Layer)
2-SET (Secure Electronic Transactions)
SSL network üzerindeki bilgi transferi sırasında güvenlik ve gizliliğin sağlanması amacıyla Netscape tarafından geliştirilmiş bir güvenlik protokolüdür. SSL gönderilen bilginin kesinlikle ve sadece doğru adreste deşifre edilebilmesini sağlar. Bilgi gönderilmeden önce otomatik olarak şifrelenir ve sadece doğru alıcı tarafından deşifre edilebilir. Her iki tarafta da doğrulama yapılarak işlemin ve bilginin gizliliği ve bütünlüğü korunur.
SET banka kartları ve ödemeler ile ilgili bilgilerin güvenliğini sağlamak amacıyla Visa, Mastercard, Microsoft, Netscape, GTE, IBM, SAIC, Terisa Systems ve Verisign`ın katılımıyla oluşan bir konsorsiyum tarafından geliştirilmiştir. SET uyumlu ilk alışveriş, 18 Temmuz 1997`de San Francisco`da yapılan tanıtımla İspanya ve Singapur`da bulunan sanal mağazalardan gerçekleştirilmiştir. SET protokolünde alışveriş, sanal cüzdan ve sertifika aracılığı ile daha güvenli bir ortamda gerçekleştirilir. SET, alışveriş işlemi sırasında ödeme bilgisi gizliliğini, kart kullanıcısının gerçek kart sahibi olduğunu ve işyerinin banka ile anlaşmalı bir işyeri olduğunu garantiler.
Garanti Bankası Şubat 1998`de gerçekleştirdiği SET uyumlu alışverişle, bu protokolü kullanmaya başlayan Dünya`da yedinci, Avrupa`da dördüncü ve Türkiye`de ilk kuruluş olmuştur. Sektörde e-ticaret yapan şirketlerin yüzde 90’I Garanti üzerinden işlem yapmaktadır. Banka sektörde neredeyse tekel konumuna gelmiştir. Daha sonra rakip olara çıkan bankalar her ne kadar kaliteli servis vermeye başlamışsa da geliştirilmiş güvenlik sistemi Garanti’yi piyasada daha etkin kılmıştır. Bir çok firma Garanti’den güvenlik ve alt yapı olarak memnun kalmasa da piyasada tek olmasından dolayı tercih edilmektedir. Sektörde şu anda sanal kart ve v-post hizmeti veren Akbank, Citibank, Demirbank ile İktisat Bankası da var.
Elektronik ticaretin büyüme trendini gören ve bu yeni pazarda yerini almak isteyen çok sayıda şirket rekabette geri kalmamak için Internet üzerinde site açmaya başladı. Bir çok ünlü marka sanal mağaza açarken, Internet servis sağlayıcıları oluşturdukları alışveriş merkezlerinde sanal mağaza kiralamaya başladılar. Bu gelişmeler elektronik ticaret konusunda danışmanlık veren şirket sayısının da artmasına yol açtı.
Reklamcılar Derneği 1998 yılında Internet reklamlarına Kristal Elma Ödülü vermeye başladı. Elektronik ticaret konusunda çeşitli ürün ve hizmetler sunan IBM, Microsoft gibi teknoloji firmaları da, tüm dünya ile aynı anda Türkiye`de elektronik ticaretle ilgili çalışmalarına hız verdiler. İşletmeden işletmeye (Business to Business, B2B) satış modelin ilk örneğini Arçelik bayilerinden siparişlerini Internet üzerinden almaya başlayarak gösterdi.
Türkiye`de elektronik ticaret yasal altyapısını oluşturmak amacıyla Internet Üst Kurulu ile Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.
Türkiye’de aslan payını 5 şirket paylaşıyor….
Piyasada belirli ürünler ve çok çeşitli ürünler satan 180’I aşkın firma bulunmaktadır.Haftalık cirosuna göre değerlendirdiğimizde öne çıkan firmalar pazarda yüzde 30’un üstünde payı olan Hepsi Burada olmakla beraber Zakki+İxir, Superonline, İdeefixe ve Deppo’dur. Bu şirketlerde dikkati çeken bir unsur da bağlı oldukları güçlü Holdinglerdir.
İnternet üzerinde iş yapma sınır tanımıyor. Sanal market ürün kategorilerini başlıklar altında toplamak istersek; bağış, bilgisayar, CD, kaset, DVD, çiçek, elektrik elektronik, eğitim, kitap, finans ve sigorta, internet servisleri, oyuncak, sağlık ve temizlik ile tekstil ürünleridir. Bu kategorilerden en yüksek talep alanlar bilgisayar, internet paketleri, kitap ve CD’dir.
Şu anda sektörde en büyük firma olan Hepsi Burada’nın Genel Müdürü Oğuz İşiten sektörün gelişmeye oldukça yatkın olduğunu söyledi. 1998 Eylül ayında İnfoshop adı altında açılan sanal market 2000 yılı Mayıs ayında Doğan Holding’in bünyesine katıldı. İşiten’in söylediğine göre 98 Eylül ayı ve yıl sonu arasında piyasada oldukça iyi satış rakamı yakalamış olup, pazarda birinciliğe yükseldi. Şu anda günlük cirosu 98-99 arası 4 ayda yapılan cironun üzerinde. Şirketin büyüme oranı da senede yüzde 10’un üzerindedir. Sektörde oldukça iddialı olduğunu söyleyen İşiten, yıl sonunda hedefledikleri rakamlara ulaşacaklarını ama bunun Avrupa ile kıyaslandığında oldukça düşük olduğunu ekliyor. En çok satılan ürün bilgisayar ve yan ürünleri ile telefon olan şirket ürün yelpazelerini genişletiyor.
Sektörde büyük paya sahip şirketlerden biriolan İdeefixe 1999 yılının mart ayında deneme yayınına başlamış bir internet üzerinden alışveriş sitesi. İlk başta hedefleri internet katalogları ve kitapları online pazarlamaktı ancak Türkiye’de internetin yaygınlaşmasıyla ve e-ticaret kullanımının artmasıyla ideefixe de gelişimini sürdürerek 2000 yılı sonlarında 60.000 ürün seçeneğiyle internetteki alışveriş sitelerinin en önemlilerinden biri haline geldi. Ve bu 60.000 ürünün 2001 yılı itibariyle 70.000 adet düzeyine geleceğini belirten Operasyon Yöneticisi Burak Güray şimdi ise hedeflerinin Türkiye’de online alışveriş konusunda ciddi bir referans oluşturabilmek olduğunu belirtiyor.
İdeefixe’nin hedef kitlesi ise her türlü internet kullanıcısı. Öğrencilerden işadamlarına,büyük şirketlerden ev hanımlarına kadar bütün müşterileri için seçkin hizmet anlayışını sürdüren ideefixenin en çok satan ürünü ise dönem içerisinde uygulanan promosyon ve kampanyalarla değişiyor.
Türkiye’yi e-ticaret konusunda dünyayla karşılaştırıldığında daha başlangıç noktasında gördüğünü belirten Burak Güray, bunu internetin devlet tekelinde olmasına bağlıyor.
Devlet denetiminin internet üzerinde tekel oluşturduğu bütün ülkelerde olduğu gibi Türkiye’nin de bu konuda daha ilerlememiş olduğunu, ancak zamanla bankaların e-ticaret konusundaki çalışmaları,çıkarttıkları e-ticaret için düzenlenmiş kredi kartları ve online alışverişe duyulan güvensizliğin giderilmesiyle e-ticaretin gelişeceğini belirtiyor. (Tradecnet)