Bankacılıkta çok başlı düzenleme ve gözetimi önleyin diyen Dünya Bankası; bankacılık sektörü reformu için yeni yol haritası çizdi. Bankacılık sektöründe yapısal dönüşüm için ilk ayakta 1.1 milyar dolar kredi verecek olan Dünya Bankası öncelikle bankacılık ve banka dışı finans sektöründe düzenleme ve gözetimde tek elden yönetim önerdi.
Dünya Bankası`nın mali sektörde reformu içeren dönüşüm planı Ankara`da ekonomi yönetimi tarafından masaya yatırılarak öngörülen şartlar değerlendirmeye alındı.
Bankacılık sektöründe ayakta kalmak için `konsolidasyon` ve konsolidasyonun önündeki engellerin de ayıklanmasını isteyen Dünya Bankası erken uyarı sistemi kurulabilmesi için riske dayalı denetim yapılması gerektiğini kaydetti. Finans dışı kurumların da yeniden yapılandırılmaları gereğine dikkat çeken Dünya Bankası, BDDK`nın kurumsal gelişimini yetersiz buldu.
Beş aşamalı plan
Beş aşamalı plan hazırlayan Dünya Bankası bu planı kredi için ön şart haline getirirken; ilk aşamada bankacılık sistemi düzenlemeleri, bankadışı kurumlara ilişkin yasal düzenlemeler, sermaye piyasası düzenlemeleri, BDDK`nın kurumsal değişim çabalarının derinleştirilmesi ve aynı çabaların TMSF`de de gerçekleştirilmesi yer aldı.
Dünya Bankası bunların yanısıra batık banka çözümlerinin devamını, banka dışı finansal kurum batışında çözüm rejimlerinin elden geçirilmesini ve kamu bankalarının özelleştirilmesini de diğer aşamalar olarak sıraladı. Dünya Bankası`nın, Program Amaçlı Mali ve Kamu Sektörü KredisiI PSPSAL kapsamında 1.1 milyar dolarlık krediyle finanse edilecek reformun anahatları ekonomi yönetimince ele alınmaya başlandı.
Dünya Bankası ne istiyor?
Türkiye`de bankacılık ve banka dışı finans sektörüne ilişkin düzenleme ve gözetim prosedürünün, mevcut yapının parçalılığı sebebiyle çok fazla kompleks olduğuna dikkat çekerek Çok sayıda düzenleme ve gözetim organı var denilen raporda Bankalar yeni kurulan BDDK tarafından düzenleniyor, sigorta sektörü Hazine Müsteşarlığı Sigorta Genel Müdürlüğü Sigorta Gözetim Ofisi tarafından düzenleniyor, leasing ve factoring aktivitelerinin gözetimi Hazine bünyesindeki Bankacılık Dışı Finans Kurumları bölümü tarafından gerçekleştirilirken, yatırım ve aracılık şirketleri, müşterek fonlar SPK tarafından düzenleniyor. Emeklilik fonları ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SPK ve Hazine Seigorta Gözetim Ofisi tarafından birlikte düzenlenecek ifadelerine yer verildi.
Bu çok başlı yapı nedeniyle ortaya çıkan riskin altı çizilen Dünya Bankası Raporu`nda Düzenleme ve denetim sorumluluğunun bir çok kamu kurumu arasındaki dağınıklığı, yetersiz, çakışan ve çatışan düzenlemeler ve yürütme standartları, böylece azalan düzenleyici etkinlik ve finansal kurumlar üzerinde gereksiz yük oluşması riskini yaratıyor denildi.
Konsolide gözetim ve düzenleme isteyen Dünya Bankası konsolide gözetim altyapısın geliştirilmesi amacıyla banka dışı finansal kurumlar sektörünün bu yıl sonunda gözden geçirilmesini, bu gözden geçirme sonrasında uzun süreli finans sektörü reform programının ileriki aşamaları için uygulanabilir tavsiyeler ve sonuçlar elde edilmesini önerdi.
BDDK yetersiz
BDDK`nın kurumsal gelişimini yetersiz bulan Dünya Bankası; Kasım 2000 ve Şubat 2001 bankacılık sektörü krizlerinin BDDK`nın enerji ve dikkatini kendi kurumsal gelişim ajandasından çıkartmak zorunda bıraktığına dikkat çekti.
BDDK, belli konularda güçlenmeye ve gelişmeye ihtiyaç duymaktadır denilen raporda BDDK`nın gelişmesi gereken alanlar şöyle sıralandı.
- Uygun çalışan yapısının sağlaması; BDDK çalışanları Merkez Bankası ve Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı`nın beş ayrı departmanından gelmiş ve bu zaman süreci içinde daha önce çalıştıkları birimleriyle kısmen bağlantılı çalışan ve bu birimlerin ödeneklerinden maaş almaya devam eden bir yapıda olduklarından bankacılık sektörü üzerinde oluşabilecek tek düzenleme otoritesi olmanın faydaları azalmaktadır.
- Benzeri bir fonksiyonun BDDK içinde de sağlanması, ayrı bir bilgi bankası ve farklı analiz modellerinin bağımsız bankaların durumlarının bildirilmesinde BDDK`nın yönetimine yansımasında oluşan çelişik durumların engellenmesi gerekmektedir.
- BDDK`nın işleyişi hakkında geliştirilmiş ayrıntılı tüzüğe olan gereklilik vardır. BDDK çalışanları her ne kadar sorumlulukları ve bağlı kalmaları gereken yetkilerin farkında olsalar da bunlar yazılı olarak kaydedilmemiştir.
BDDK`nın faaliyetleri ile ilgili olarak ; kurum içi ve kurum dışı etkinliklerin izlenmesinde entegrasyon ihtiyacına dikkat çeken, kurum elemanlarının çeşitli banka ziyaretlerinde izin hakkını sorgulayan Dünya Bankası erken uyarı sistemi ile riske dayalı teftiş anlayışına duyulan ihtiyacın da altını çizdi.
Dünya Bankası: Bankalar birleşmeli
Dünya Bankası raporunda finansal sektör reform programının ikinci bölümü 2002-2003 takvim yılında ele alınacağı belirtilirek bu dönemde yapılacakları da bankacılık sistemi regulasyon rejiminin ele alınması , Bankadışı Finansal Kurumlar ve sermaye piyasası regulasyon reformu, BDDK`daki kurumsal değişim çabalarının derinleştirilmesi, aynı çabaların TMSF`de de gerçekleştirilmesi olarak sıraladı. Batık banka çözümlerinin yerinde devamına da dikkat çeken Dünya Bankası banka dışı finansal kurum batışında çözüm rejimlerinin elden geçirilmesi ve kamu bankalarının özelleştirilmesi ile reformun tamamlanacağını vurguladı. Sermaye yapısının güçlenmesi ve kaynaklarının parçalanmasını engellemek için, Türkiye`de bankacılık sektöründe birleşmenin gerekliliğine dikkat çeken Dünya Bankası bu çabaların önündeki engellerin kaldırılmasını istedi.