2001 yılında dolar en fazla yüzde 16 değer kazanacak.
Parasını faizler yerine dövizde tutan tasarruf sahipleri ciddi gelir kaybına uğrarken, parasını faizlerde değerlendirenler reel gelir elde edecek. İstikrar programının bir yılı geride kalmak üzere. 18 Kasım`da başlayan, geçen haftaya kadar süren büyük döviz çıkışı bir anda Türkiye`yi devalüasyonun eşiğine getirdi. Yabancı yatırımcılar 7.5 milyar dolar alıp piyasadan çıktılar. Faizler fırladı. Tahvil piyasasında faizler yüzde 40`lardan yüzde 80`lere, günlük repo işlemlerinde ise faizler bir ara yüzde 2000`lere çıktı. Herşey altüst olurken, değişmeyen bir tek döviz fiyatlarıydı. Merkez Bankası para programından taviz vermeyerek, yıl sonu dolar kurlarında bir oynama olmayacağını açıkca ilan etti. Ancak, döviz rezervlerindeki ani düşüş, istikrar programının toptan imha edecek bir devalüasyon tehlikesi yarattı. Tüm yabancı yatırım bankaları yatırımcılarını bu tehlikeden haberdar etti.1994 yılında, doların kısa bir süre içinde 14 bin liradan 40 bin lira seviyesine çıktığını iyi hatırlayanlar, bu ülkede tasarrufların döviz cinsinden tutulmasının ne kadar isabetli olduğu üzerine yorum bile yaptılar. Aslında döviz tevdiat hesapları da halkın henüz istikrar programına inanmadığını gösteriyordu. Toplam mevduatların büyük bölümü hala döviz hesaplarında tutuluyor. Şu anda bu hesaplarda 22 milyar mark ve 9.9 milyar dolar bulunuyor.
Ama beklenen olmadı. Parasını döviz cinsi tutanların bu yıl enflasyonun altında bir gelir elde edecekler! Gelecek yıl ise kendileri için çok daha ciddi bir kayıp söz konusu olacak. İşte nedenleri
1)IMF son krizde Türkiye`nin arkasında yer aldı. Merkez Bankası`na rezervlerinde tutmak üzere 7.5 milyar dolar vereceğini açıkladı. Bu açıklama üzerine Türkiye`den kaçan döviz geri gelmeye başladı. Geçen hafta 1.5 milyar dolar giriş yaptı.
2)Dünyanın etkin yatırım bankaları ve gazeteleri Türkiye`de devalüasyon tehlikesinin kalmadığını açıkladılar.
3)Faiz oranlarının artışı, getirilen ek vergiler 2001 yılında ekonomik büyümenin yavaşlayacağını gösterdi. Nitekim bunun ilk sinyalini Tofaş verdi. Tofaş 1.900 işçisini yarım maaş karşılığında izne çıkardı ve tüketim tasarrufa kaymakta açıklamasını yaptı.
4)Ekonomik yavaşlama, ithalatı frenleyici bir etki yaratacak. Döviz ihtiyacı azalacak.
5)2000 yılında petrolün varil fiyatı 36 dolarlara kadar tırmandı. Türkiye 2 milyar dolar ek bir fatura çıkmasına yol açan bu gelişme şimdi tersine dönmeye başladı. Petrolün varil fiyatı 25 dolar civarına düştü. 2001`de bu seviyelerden işlem görmesi bekleniyor. Bu ise bu yıl uçup giden 2 milyar doların gelecek sene Hazine`de kalmasını sağlayacak.
6)Bir başka önemli gelişme ise euro`nun dolar karşısında değer kazanmasıyla yaşanıyor. Türkiye`nin 2000 yılı ihracatı miktar bazında artarken, değer bazında düştü. Çünkü ihracatta euronun ağırlığı daha fazlaydı. Dolar, euro karşısında değer kazanınca dolar cinsi kazandığımız dövizin miktarı düştü. Şimdi tersi durum yaşanıyor. Euro değer kazanıyor. Bu ihracata olumlu yansıyacak.
7)Hükümet Türk Telekom ve THY`nin özelleştirileceğini açık bir dille dünyaya duyurdu. Özelleştirmelerden gelecek döviz Türkiye`ye rahatlatacak.
8)Tüm bu gelişmeler ışığında en zor günlerde bile para programını değiştirmeyen Merkez Bankası`nın daha güçlü olmasına yol açacak ve kurlar istenilen seviyelerde gerçekleşecek.
9)Enflasyon toptan eşyada hedeflenenin üzerinde olmasına rağmen yine de önemli ölçüde düştü. 12 aylık enflasyon toptan eşyada yüzde 35 civarında olacak. Gelecek sene bu olumlu gelişmelerin ışığında enflasyonda hedeflenen yüzde 10`lar seviyesi mümkün olmasa bile düşmeye devam edecek.
10)Sonuç: Parasını dövizde değerlendiren 2001 yılı sonunda ciddi kayıplara uğrayacak. Yabancı yatırımcılar bile dolar ve marklarını Türkiye`de TL piyasalarında değerlendirirken, döviz tevdiat hesaplarında para tutan mevduat sahipleri para kaybetmeye devam edecek. (YENİ BİNYIL)