Savaş Akat, salı günü, Vatan’daki köşesinde bu kadar <ımg hspace="10" src="http://i.bigpara.com/i/55big/349dolar14.jpg" align="right" vspace="5">karmaşaya karşın doların fırlayıp gitmediğini yazdı ve bunun altında eski sisteme göre açıklanamayan bazı etkenler olduğunu vurguladı ve doların nerelere varacağını sorarak hepimizi oyuna girmeye zorladı.
Mahfi EĞİLMEZ / RADİKAL
Üstelik bu sorusunun yanıtını da o yazıda vermedi. Kendi adıma “pilavdan dönenin kaşığı kırılsın” diyebilecek konumda olduğumu düşünüyorum. Böyle düşünmemin temel nedeni bundan iki yıl önce 1 dolar 1 YTL olur fikrini ortaya atmış olmamdı. O dönemde bu söylem çok tartışılmıştı. Kimileri beni cahillikle, kimileri manipülasyon yapmakla suçlamıştı. 1 dolar 1 YTL olmadı ama 1.14 YTL oldu. Beni suçlayanlardan hiç kimse çıkıp da özür dilemedi. Ama ondan sonra benim bu parite hakkında söylediklerim daha saygıyla dinlenir ve yorumlanır oldu.
Ocak ayında yaptığım tahminlerde 1.7 TL’lik dolar kuru tahmini yapmışken bunu geçtiğimiz günlerde 1.8 TL olarak değiştirmiştim. Şimdilerde herkes 1 doların yılsonunda en çok 1.8 TL olacağını, paritenin daha öteye tırmanmayacağını anlatıyor. Bu görüşü haklı kılacak birçok gösterge var elde. Her şeyden önce kurun dalgalı rejim içinde bulunması ani sıçramaları engelleyecek bir amortisman görevi görüyor. Sonra geçmişten farklı olarak kurun 1.14 ile 1.75 arasındaki her düzeyinde alınmış dolarlar var elde. Kur yükseldikçe bunlar satılıp kâr realizasyonu yapılıyor ve bu realizasyonlar kurun hızla ya da aniden sıçramasını engelleyici otomatik stabilizatör işlevi görüyor.
Öte yandan dolar, arada bir değer kazansa da Obama’ya güven düştükçe orta vadede değer kaybetmeye devam edecek ve dolayısıyla TL’deki değer kaybı eski zamanlardaki gibi olmayacak. Bir başka gelişme de cari açıkta hızlı bir düşüş ortaya çıkmasıyla yaşanıyor. Her ne kadar ihracat düşse de enerji fiyatlarındaki gerilemenin de beslediği ithalat düşüşü daha hızlı olduğu için cari açık düşüyor ve dolayısıyla finansman kaynağı için gereken yabancı para miktarı azalıyor.
Dolara talep iki nedenle ortaya çıkar:
(1) İhtiyaç nedeniyle,
(2) Spekülatif amaçlarla.
İhtiyaç nedeniyle talep oluşması dış borç ödemesi, ithalat gibi nedenlerle doğar. Ben bu tür talepte 2009 yılında önceki yıllara göre cari açıktaki düşüşe paralel olarak düşüş olacağını düşünüyorum. Spekülatif amaçla yapılan talep ise doların değer kazanacağını, yani TL’nin değer kaybedeceğini düşünenlerin kayıptan kurtulmak için yarattıkları talebi ifade eder. 2009 yılında asıl etkili olması beklenen talep baskısı bu ikinci talep biçimi olacaktır.
Bunu dengeleyecek olan gelişme de dolar açısından ABD ekonomisinin, Avro açısından da AB ekonomisinin göstereceği kötü performanstır. Yani TL değer kaybedecek olsa da yabancı paraların da paralel olarak değer kaybetmeleri sonucu bir dengelenme olacaktır. Bu tahmin, tekrar ifade etmek istiyorum, ABD ve AB ekonomilerinin 2009’da kötü performans sergilemelerine bağlı bulunuyor. Benim beklentim bu yönde. Yani ABD’de Obama’nın ekonomiye müdahaleleri yanlış sonuçlar verecek ve AB’de de toplu bir müdahale söz konusu olamayacak. Yani küresel sistem çözüm arayışını küreselleştiremeyecek ve yerel ve dolayısıyla yanlış ve yetersiz müdahalelerde bulunmaya devam edecek.
Şimdiye kadarki gelişme bundan sonrasının da böyle olacağını söylüyor. Türkiye açısından ise ben seçim sonrasında IMF ile ortak bir programa girilmesini ve ekonominin toparlanması yönünde adımlar atılmasını bekliyorum. Eğer böyle olursa TL daha fazla değer kaybetmez ve Dolar TL paritesi 1.7 ile 1.8 aralığında bir yerde dengelenebilir.
Peki ya bu varsayımlar tutmazsa? Yani ABD ve AB’nin performansları düzelir de Türkiye daha kötüye giderse ne olur? Eğer böyle bir gelişme olursa bence Dolar TL paritesi tahmin edilemez. İşte o zaman spekülatif atak ortaya çıkar ve dolar uçar.