Dalgalı kur ile birlikte dolar kuruna gerektiğinde ihale açarak müdahale eden Merkez Bankası, dün ilk defa iki dolar satış ihalesi açtı. Dün toplam 274 milyon dolar, Merkez`in son iki günde sattığı dolar miktarı 505 milyonu buldu. Buna rağmen dolar kuru önceki güne göre yüzde 1.02 arttı.
Merkez Bankası, ‘Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı’ çerçevesinde dolara müdahale etti, ancak dolar müdahaleyi fazla dinlemedi. Son günlerde dolar kurunun hareketli olması nedeniyle üst üste dolar satış ihalesi açan Merkez Bankası, dün ilk defa iki dolar satış ihalesi gerçekleştirdi. Sabah yapılan ihalede 212 milyon doları 1 milyon 236 binlira ortalama değrele satan Merkez Bankası, bu satış sonrasında kurun yeniden 1 milyon 270 bin liraya dayanması üzerine günün ikinci ihalesini açtı.
İkinci ihalede ortalama 1 milyon 258 bin liradan 62 milyondolar satıldı. Merkez Bankası`nın iki ihalesinden sonra dolar satış kuru 1 milyon 254 binlira olarak açıklandı. Bu kur ile TL, 21 Şubat`tan uygulanmaya başlanan dalgalı kur sistemiyle birlikte dolar karşısında yüzde 82.22 değer yitirdi. Önceki gün 1 milyon 242 bin lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru dünkü değeriyle günlük bazda yüzde 1.02 artış kaydetti.
IMF`nin desteğini alan programa göre, Merkez Bankası`nın görevleri arasında piyasalarda nakit Türk Lirası (TL) miktarı arttıkça, Merkez Bankası, nakit fazlasını çeşitli yöntemler kullanarak çekme görevini üstlenmişti. Bu nedenle Merkez Bankası`nın dün açtığı ihaleler, biri doları fazla yükseltmemek, diğeri de bu amaca dönük olmak kaydıyla piyasadaki fazlayı çekmek üzere, aynı amaca dönük iki ayrı hedef gözetiyordu.
Takastan sonra piyasaların gündemindeki ilk madde haline gelen Fazilet Partisi`nin (FP) kapatılma davası, diğer sorunlara ilave olarak dün yine piyasaları sarstı.
Bankaların sendikasyon ödemeleri ve Hazine Müsteşarlığı`nın içborç geri ödemesiyle açığa çıkan TL`nin, yabancı yatırımcılar tarafından dolara çevrilme arzusu dün doları sabah saatlerinden itibaren etkilemeye başlamıştı. Merkez Bankası`nın öğleden önce gerçekleştirdi dolar satış ihalesiyle dolar kuru düşmemiş, ancak sakinleşmiş ve 1 milyon 250 bin lira seviyelerinde tutunmaya başlamıştı.
Ancak öğle saatlerinde Anayasa Mahkemesi`nde görülen FP`nin kapatılması davayasıyla ilgili bir dizi gelişme yaşandı. Bunun yanısıra Anayasa değişikliğinin de görüşüleceği Liderler Zirvesi`nin, BaşbakanYardımcısı ve ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz`ın Ankara`ya dönmesi gerektiği için cuma günü yapılacağının belirtilmesi döviz ile bono ve tahvil piyasalarında gerginliği artırdı.
Merkez Bankası dolar satış ihaleleri açarak, dolar kuru üzerinde birden fazla nedenin oluşturduğu yükseliş baskısını kontrol altına almaya çalıştı. Merkez Bankası`nın övğleden sonra açtığı dolar satış ihalesi, bono ve tahvil piyasasında öğleden sonraki işlemlerde yüzde 82 seviyesine ulaşan 6 Mart 2002 vadeli bononun yıllık bileşik faiz oranında düşme sağladı.
İhale açıklamasını paralel olarak, FP gerginliğini takiben yükselen 6 Mart tarihli bononun oranı yüzde 79 seviyesine döndü. Böylece Merkez Bankası hedeflememekle birlikte, dolar kurunda olduğu kadar bono oranlarındaki olası bir sıçramanın da önünü kesti.
Dolardaki ‘durum’ dalgalıya uygun
Dalgalı kur, Türkiye`de uygulanan şekliyle, Merkez Bankası`nın ‘gerekli gördüğü’ hallerde aşırı dalgayı engellemek için müdahale ettiği bir tür serbest kur uygulaması. Bu kur uygulamalarında, doların arz ve talep dengesi dolar kurunu aşırı etkileyebiliyor.
Türkiye`de bütün piyasalarda olduğu gibi döviz piyasasında da işlem hacmi dar, el değiştiren dolar miktarı düşük. Satış yapmak isteyen yok. Satmak isteyenler de kurun yüksek olmasını tercih ediyor. Türk bankalarının mali yapısı, takas öncesine oranla daha iyi gibi görünmekle birlikte dolar ihtiyaçları sürüyor. Bir yandan sendikasyon ihtiyaçları için dolar ihtiyacı içinde olan bankalar diğer yandan, kalan açıklarını da bir an önce kapatmak istiyor. Altı aylık bilançoların bu ay sonunda bağlanacak olması da bankalar açısından kurun biraz yüksek olmasını cazip hale getiriyor. Bankaların bu isteklerine zaman zaman dolar talep eden, aslında kriz içindeki Türkiye ekonomisi için bile küçük olan ancak mevcut şartlarda çok fazla duran, müşteri emirleri ekleniyor. Ayrıca, geride kalan iki gün açısından bakıldığında, Hazine`nin içborç geri ödemesi nedeniyle piyasaya giren 1.6 katrilyon liranın bir kısmı yabancı yatırımcıya aitti ve bu yatırımcıların bir kısmı da Türkiye riskini daha fazla taşımak istemiyordu. Bu durum, dolar çıkışı olmayan piyasada küçük miktarlı alımların kuru yükseltmesine neden olduğundan kur yükseliyor. Bankaların, altı aylık bilanço düğümü ay sonunda, sendikasyon sıkıntısı da temmuz ortalarında sona ereceğinden dolardaki dalgalanmaların kademeli olarak yavaşlaması gerekiyor. Ancak, siyasi gelişmelerin döviz piyasasında da gereğinden fazla tepki uyandırmasından çekiniliyor.
Borsa 28 puan yükseldi
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), dün 28 puan yükselip 10.822 puandan kapandı. Borsa, hafta başından itibaren FP`ye bağlı riskleri görerek satışa geçtiğinden dünkü FP gelişmelerini izleyip, hisse fiyatlarına yansıtmak yerine beklemeyi tercih ettiği için İMKB-100 Endeksi yüzde 0.26 yükseldi. Dün borsanın 10.500 seviyesinin altına inmemesindeki önemli nedenlerden biri, 10.500 puanın altındaki endeks seviyelerinde maliyeti olan hisse sahibi yatırımcıların çok az sayıda olmasıydı. Borsada 19-20 Şubat ile 4-5 Nisan tarihleri arasında görülen 6.796-8.530 puanlar arasında, hisse fiyatlarını düşük bularak alım yapan yatırımcıların büyük kısmı, ellerindeki hisseleri Mayıs ayı başındaki 11.000-12000 seviyelerinden satmışlardı. Bu yatırımcıların büyük kısmı, mayıs ayı sonunda gelinen 10.000-10.500 aralığında yeniden alım yaptılar. Bu nedenle borsada, daha düşük endeks seviyelerinden alım yapan yatırımcı sayısı azaldı.