Bir önceki cuma günü dolar 1.22 YTL’den alınır satılırken, geçen <ımg hspace="10" src="http://i.bigpara.com/i/55big/349dolar88.jpg" align="right" vspace="5">cuma doların fiyatı 1.19 YTL’ye düşmüştü.
Güngör Uras / MİLLİYET
guras@milliyet.com.tr
Bir haftada ne oldu da YTL değerlendi? Acaba bu hafta doların fiyatı ne olacak? Bırakalım bu haftayı... Dolar önümüzdeki aylarda da acaba devamlı olarak böyle ucuza mı satılacak?
Doların dünya piyasalarında değer kaybetmesi, birikimleri dolara bağlı olanların kayba uğramasına yol açıyor. Türkiye’de birikimini dolara bağlayanlar da, dünya piyasalarındaki bu olumsuz gelişmeden zarar görüyor ama... Türkiye’de birikimini dolara bağlayanlar buna ek olarak YTL’nin (anlaşılamaz bir şekilde) değer kazanması sonucu, doların fiyatının giderek gerilemesinden daha da çok kayıba uğruyor.
Türkiye’de kimler üzgün?
Türkiye’de çok kişi dolar fiyatının ucuzlamasından “üzgün”!.. Kimler üzgün?
(1) Tasarrufunu dolara bağlayanlar üzgün. Bunların sayıları hiç de az değil. Bunların birikimleri hiç de az değil. Türkiye’de yerleşiklerin bankalardaki dolar hesaplarında 104 milyar dolar var.
İlginç olan şu: Birikimlerini dolara bağlayanların daha az faiz alabildiklerini, dolar fiyatının artmadığını göre göre, halkımız dolar satın almayı sürdürüyor. Yılbaşından bu yana bankalardaki dolar hesabı 10 milyar dolar artmış durumda.
Unutmayınız, bankalardaki dolar hesaplarına ek olarak halkımızın çoğunun cebinde, yastığının altında da dolar var. Bunların toplamı bilinmiyor.
(2) Yatırımcılar, üreticiler, ihracatçılar üzgün. Çünkü ucuz dolar ile ucuz ithalat yapılıyor. Ucuz ithalat karşısında yatırımcının, üreticinin ve ihracatçının yaşaması çok hem de çok zor.
(2) Ülkesini sevenler, olan bitenin ekonomiyi nasıl yıktığını görenler üzgün. Çünkü ucuz döviz ekonomiyi yiyip bitiriyor. Giderek artan döviz açığı, ekonominin geleceğini yok ediyor.
Dolar fiyatı ne zaman artacak
İşte bu nedenle çok kişi merak ediyor:
(1) Nasıl oluyor da YTL giderek değerlenmiyor. Daha ne kadar değerlenecek?
(2) Dolar fiyatı yükselmeyecek mi? Yükselecek ise ne zaman yükselecek?
Bu iki soruyu cevaplandırmak mümkün mü? Bu iki soruyu kim cevaplayabilir?
Ben cevaplayamam... Çünkü Türkiye’de olan biteni “akıl ile, mantık ile, kabul gören ekonomi bilgisi ile” çözmeye, anlatmaya imkân yok.
Ben cevaplayamam ama... Sayın okuyucularıma Türkiye’de olan bitenin (dolar fiyatının giderek ucuzlamasının ve de YTL’nin giderek değer kazanmasının) genel kabul görmüş ekonomi bilgisiyle ve dünyanın başka ülkelerinde olan biten ile nasıl çeliştiğini anlatabilirim.
ABD doları ile euro eşitliğindeki değişim doların değer kaybının açık göstergesidir.
2006 yılı başında 1 euro ile 1.18 dolar alınabiliyordu. 2007 başında 1.31 dolar alınır hale geldi. 2008 başında 1.46 euro alınır oldu. Geçen cuma euro dolar çapraz kuru 1.58’e yükselmişti. İşte bu rakamlara bakılarak “dolar değer kaybediyor, doların değeri eriyor” deniliyor.
YTL devamlı değer kazanıyor
Gelelim YTL’nin nasıl değer kazandığına.
Doların fiyatı 2007 yılı başında 1.41 YTL iken, 2008 yılı başında 1.16 YTL’ye geriledi. Mart başında 1.21 YTL, nisan başında 1.31 YTL, mayıs başında 1.27 YTL, haziran başında 1.21 YTL, temmuz başında 1.23 YTL oldu. Geçen cuma günü dolar 1.19 YTL‘den satılıyordu.
Geçen hafta ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, doların neden değer kaybettiğini şöyle anlattı:
ABD’nin dış ticaret açığı var. (İhracatından çok ithalat yapıyor. Son 12 ayda dış ticaret açığı 831 milyar dolar oldu. Cari açık 710 milyar dolara yükseldi. Cari açık, milli gelirin yüzde 44.9’u oranında.)
ABD dünyada çıkan petrolün dörtte birini tüketiyor. Petrol ithalatına geçen yıl 400 milyar dolar ödedi.
İşte bu nedenle dolar değer kaybediyor. Doların değer kaybetmemesi için (1) Dış ticaret açığının küçülmesi, (2) Petrol faturasının küçülmesi gerekiyor.
Anlamaya imkân yok
Gelelim Türkiye’nin durumuna... Türkiye’nin durumunu da ben anlatayım:
İhracatımız artıyor ama ucuz dövize dayalı ithalat rekorun rekorunu kırıyor. İthalat gideri ile ihracat geliri arasındaki fark (dış ticaret açığı) 2007’de 47 milyar dolardı. Bu yılın ilk 5 ayında dış ticaret açığı yüzde 30 oranında büyüdü. Son 12 ayda dış ticaret açığımız 69.7 milyar dolar, cari (döviz) açığımız 43.1 milyar dolar oldu. Cari açık milli gelirin yüzde 6.5’i oranında yükseldi.
Türkiye’nin enerji ithalatının (petrol, doğalgaz, kömür) yıllık faturasının, petrol fiyatlarının artışı karşısında 30-35 milyar dolar dolayında olması bekleniyor.
Sonuç:
ABD’nin dış ticaret açığı ve petrol faturası nedeniyle dolar dünyada değer kaybediyor.
Türkiye’de büyüyen dış ticaret açığı ve cari açıkla, artan enerji ithalatı faturasına rağmen YTL değer kazanıyor.
Geliniz de çıkınız bakalım işin içinden... Ve geliniz de Türkiye’de dolar fiyatı neden ucuzluyor sorusunu cevaplandırınız. Nihayet... Geliniz de dolar fiyatının yarın ne olacağını tahmin ediniz.