Global piyasalarda yaşanan tansiyon şimdilik düşmüş gibi <ımg hspace="10" src="http://i.bigpara.com/i/55big/dolar8787.jpg" align="right" vspace="5">görünse de yeni bir dalga olasılığı gündemden düşmüyor. Dışarıdan gelebilecek olası bir dalgada içeride dolar kurunun 1.45 seviyelerine doğru hareketi hiç de sürpriz değil...
HÜRRİYET
Ekonomist Dergisi, bu olasılığı göz önüne alarak doların 1.45`i geçmesi halinde ekonomide neler yaşanabileceğini araştırdı...
DÖVİZ BORCU OLANLAR
Kurlardaki yükselişten en çok etkilenecek kesimlerin başında döviz borcu olanlar geliyor. Bunların başında da 121 milyar dolara ulaştığı belirtilen reel sektör var. Eğer kurlar, 1.45’in üzerine çıkar ve burada kalıcı olursa dövizle borçlananların borç yükü artacaktır. Bu borç yükünü taşıyanların ihracat geliri varsa sorun yok demektir. İthalatçılar ise kur artışını fiyatlarına yansıtabilirler. Ancak iç piyasaya çalışan şirketler, ciddi sorunlarla karşı karşıya kalabilirler.
ENFLASYON
Kurlar 1.40’ları geçer ve kalıcı olursa, enflasyon da etkilenecek. Kurlardaki yükselişin kalıcı olduğuna inanıldığı andan itibaren, sonraki birkaç ay içinde bu durum fiyatlara yansır. Bu da enflasyonu etkiler. Örneğin geçtiğimiz dönemlerde petrol fiyatları 77-78 dolara yükselmesine rağmen, içerideki fiyatlara yansıması aynı ölçüde olmadı. Bunun nedeni de kurlardaki düşüştü. Aynı durum, yükselen diğer emtia fiyatları için de geçerli olacaktır.
FAİZLER
Dalgalanma, kurlardan sonra en önemli etkisini borçlanma faizlerinde gösterdi. Yüzde 17’lere gerileyen bono bileşikleri, bir ara yüzde 19’un üzerine çıktıktan sonra yüzde 18’lere geriledi. Enflasyondaki yükseliş beklentisi ve global dalgalanmanın etkisiyle Merkez Bankası’nın faiz indirimi de en azından kısa vadede beklenmiyor. Özellikle enflasyondaki ciddi bir artış, faizler üzerindeki yükseliş baskısını artırabilir.
BORÇ STOKU
Kurlardaki yükselişten olumsuz etkilenecek dinamiklerden biri de borç yükü. Bunu üçe ayırmak mümkün…. Birincisi, devletin döviz bazındaki iç ve dış borçları kur artışıyla YTL olarak artacaktır. İkinci olarak iç borçlanma faizlerindeki artış nedeniyle Hazine yeni borçlanma ihalelerinde daha yüksek faizle borçlanmak zorunda kalır. Örneğin faizler yüzde 17’lere gerilemiş iken, Hazine geçen hafta yapılan ihalede yüzde 19’un üzerindeki faizlerle borçlandı. Üçüncü olarak borç stoku geliyor. Hazine’nin değişken faizli tahviller yoluyla yaptığı borçlanmalarda yeni yapılacak gösterge faizini belirleyecek ihalelerde, daha yüksek faizle borçlanması söz konusu.
BÜYÜME
Büyüme; enflasyon, faiz ve borç dinamiğine göre daha gecikmeli olarak etkileniyor. Dalgalanmanın yarattığı belirsizliğin yanı sıra faizlerdeki artış, yatırım harcamalarının azalmasına neden olur. Bu noktada ihracat öne çıkabilir. Geçen yıl büyümede ihracatın ağırlığı vardı. Bu yıl hesaplar, kurlardaki düşüş nedeniyle iç talebin öncü olacağı bir büyümeye göre yapıldı. Ama bu koşullarda, belirsizlik ve faizlerdeki artış nedeniyle iç talepte bir canlanma olmayabilir. Bu da büyümeyi olumsuz etkiler.
CARİ AÇIK
Büyümenin düşmesi ise cari açığın daralması noktasında olumlu etki yapacaktır. Ancak büyüme, sermaye girişini de destekliyor. Cari açık azalır ama sermaye girişi de azalabilir. Bunu olumlu algılamak ne kadar doğru, tartışılır. Çünkü sermaye girişi olmayacağı için cari açığın finansmanı sorunu ortaya çıkabilir.
İHRACAT
Kurların yükselmesi, en çok ihracatçıyı sevindirir. Son yıllarda kurların 1.25’li seviyelere düşmesinden oldukça şikayetçi olan ihracatçılar, kurların yükselmesinden şu anda hoşnut görünüyor.
EKONOMİ POLİTİKALARI VE MALİ DİSİPLİN
Dalgalanmayla birlikte kur ve faizde yaşanan yükseliş, son zamanlarda geride kalan ekonomi politikalarının önemini artırıyor. Yeni hükümet, türbülans nedeniyle ekonomi politikalarına daha çok önem vermek durumunda kalacak. Özellikle hükümetin mali disiplin politikası önemli olacak. Ayrıca global kriz nedeniyle IMF ile koparılması düşünülen ilişkilerin devam ettirilmesi gündeme gelebilir.
MİLLİ GELİR VE ÜCRETLER
Kurların yükselmesi, milli gelir ve ücretlerin dolar bazında azalması anlamına gelir
KREDİLER
Dalgalanmanın yaratacağı belirsizlik nedeniyle şirketler yatırımlarını, bireyler de zorunlu olanların dışında tüketimlerini erteleyebilir. Bu da banka kredilerini olumsuz etkiler. Özellikle son yıllarda bireysel kredilere yüklenen bankaların büyüme senaryoları olumsuz etkilenir.
SEKTÖREL ETKİLER
Otomobil, konut inşaat sektörlerinde sıkıntı yaşanabilir. Özellikle konutta çok fazla arz var. Bu da talebin ertelenmesini ve konut üretimi yapan inşaat şirketlerini zor durumda bırakabilir.