Dış ticarette temmuz şoku yaşanıyor. İthalatın 4.6 milyar dolara kadar yükseldiği, ihracatın ise 2.2 milyar dolarda kaldığı bu yıl temmuz ayında, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 48.3`e kadar geriledi ve 2.4 milyar dolarlık aylık dış ticaret açığı verildi. Yılın ilk yedi ayında ise 15.8 milyar dolarlık ihracata karşılık 29.8 milyar dolarlık ithalat yapıldı ve dış ticaret açığı yüzde 100.5 oranında artarak 14 milyar doları buldu. Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye`nin temmuz ayına ilişkin dış ticaret gelişmelerini açıkladı. Buna göre, bu yıl temmuz ayında Türkiye`nin ihracatı yüzde 2.5 oranında azalarak 2 milyar 198.4 milyon dolara gerilerken, ithalatı yüzde 25.8 oranında arttı ve 4 milyar 551.5 milyon dolara ulaştı. Temmuz ayında 2 milyar 353.1 milyon dolar tutarında dış ticaret açığı verildi. Dış ticaret açığı uzun bir aradan sonra ilk kez ihracat rakamının üzerine çıktı. 1999 yılının temmuz ayında Türkiye 2 milyar 255 milyon dolarlık ihracata karşılık, 3 milyar 618.1 milyon dolarlık ithalat yapmış ve 1 milyar 363.1 milyon dolarlık dış ticaret açığı vermişti.
Yedi aylık açık 14 milyar dolar: Temmuz ayındaki bu gelişmelerden sonra Türkiye`nin Ocak-temmuz dönemine ilişkin ihracatı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 5 oranında artarak 15 milyar 790.1 milyon dolara yükselirken, yüzde 35.3 oranında büyüyen ithalatı ise 29 milyar 799.7 milon dolara ulaştı. İhracatın geçen yıl bu dönem için yüzde 68.3 olan ithalatı karşılama oranı bu yıl yüzde 537e kadar gerilemesi nedeniyle dış ticaret açığı yüzde 100.5 oranında artarak 14 milyar 9.7 milyon dolara ulaştı. 1999 yılının eş döneminde ise Türkiye 15 milyar 35.9 milyon dolarlık ihracat, 22 milyar 23,2 milyon dolarlık ithalat yapmış ve 6 milyar 987.2 milyon dolarlık dış ticaret açığı vermişti.
İthalatı ham petrol ve otomobil artırdı: İthalatta yılın ilk yedi ayında yaşanan yüzde 35.3 oranındaki artışta, ham petrol ve ithal akaryakıt fiyatlarındaki artışlar ile otomobil ithalatındaki büyüme etkili oldu. Ham petrol ithalatı için ödenen para yüzde 55.6 oranında artarak 2 milyar 197.8 milyon dolara ulaşırken, ham petrolun de içerisinde yer aldığı `mineral yakıtlar ve mineral yağlar` ithalatı yüzde 85 oranında artarak 2.6 milyar dolardan 4 milyor 790.8 milyon dolara ulaştı. Kara taşıtları ithalatı için ödenen para ise 1.5 milyar dolardan 2 milyar 712 milyon dolara ulaştı. Buna göre her iki kalemdeki ithalat artışı dış ticaret açığını geçen yıla göre 3.4 milyar dolar artırdı.
Tüketim malı ihracatı yavaşladı: Türkiye`nin Ocak-Temmuz dönemi ihracat artışının sınırlı kalmasına ise tüketim malları damgasını vurdu. Türkiye`nin ihracatında yüzde 50`ye yakın payı bulunan tüketim malları ihracatı sadece yüzde 3.2 oranında artarak 7 milyar 833.6 milyon dolar olurken, ara malları ihracatı yüzde 5.1 oranında artarak 6 milyar 739.6 milyon dolara çıktı. Sermaye malları ihracatı yüzde 18.1 artarak 1 milyar 192.9 milyon dolar, diğer malların ihracatı ise yüzde 10 artarak 94 milyon dolar oldu. İhracata sektörel olarak bakıldığında ise tarim ürünü ihracatında yüzde 25.4`e varan bir azalmaya karşılık madencilik ihracatında yüzde 7, imalat sanayi ürünleri ihracatında yüzde 7.8, diğer sektörlerin ihracatında ise yüzde 431.1 oranında artış kaydedildi.
İlk yarıya ilişkin rakamlar revize edildi: Devlet İstatistik Enstitüsü, yılın ilk yarısına ilişkin olarak daha önce açıkladığı tutarları revize etti. Yapılan revizyon sonucu ilk altı aydaki ihracat tutarının önce açıklanana göre 238.2 milyon, ithalatın da 223.9 milyon dolar daha büyük olduğu ortaya çıktı. Buna göre daha önce 13 milyar 353.4 milyon dolar olarak açıklanan altı aylık ihracat rakamı 13 milyar 591.6 milyon dolara; aynı dönemdeki ithalat rakamı da 25 milyar 24.3 milyon dolardan 25 milyar 248.2 milyon dolara revize edildi. Revize rakamlarına göre yılın ilk yarısında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6.3 artarken, ithalattaki artış yüzde 37.2 olarak gerçekleşti, dış ticaret açığı da yüzde 107.3 büyüdü.
Aylık rakamlar: DİE`nin belirledii yeni rakamlara göre Türkiye Ocak ayında 2 milyar 94.5 milon, Şubat`ta 2 milyar 243.9 milyon, Mart`ta 2 milyar 305.4 milyon, Nisan`da 2 milyar 472.1 milyon, Mayıs`ta 2 milyar 239.9 milyon, Haziran`da 2 milyar 235 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. İhracat geçen yılın aynı aylarına göre Ocak`ta yüzde 11.2, Şubat`ta yüzde 2.3 artarken Mart`ta yüzde 4 geriledi. Nisan ayında yüzde 26.6 ile rekor düzeye ulaşan ihracat artışı, Mayıs`ta yüzde 0.6, Haziran`da yüzde 5.3 düzeyinde gerçekleşti.
Yıllık dış ticaret açığı 21.1 milyar dolar: İhracatla ithalat arasındaki makasın giderek açılmasıyla yıllık bazda dış ticaret açığı 21 milyar doların üzerine çıktı. ANKA`nın hesaplamasına göre Temmuz sonu itibariyle son bir yıllık dönemde gerçekleştirilen ihracat 27 milar 398 milyon dolar olurken, aynı dönemdeki ithalat 47 milyar 530 milyon dolara ulaştı. Böylece son biryıllık dönemde 21 milyar 122 milyon dolarlık dış ticaret açığı oluştu.
Yıllık açığın seyri: Geçen yılın Temmuz ayında yıllık dış ticaret açığı 14 milyar dolar dolayında bulunuyordu. Yıl sonunda 14.1 milyar dolar olan yıllık dış ticaret açığı, ihracat-ithalat makasının hızla açıldığı bu yılın ilk yedi ayında rekor bir büyüme kaydetti. Ocak sonunda 14.9 milyar, şubat ayında 16 milyar, martta 17.2 milyar, nisanda 17.8 milyar dolar olan açık, mayıs ayında 19.1 milyar dolara ulaştı. Haziran ayında 20 milyar doları geçen yıllık dış ticaret açığı temmuz sonu itibariyle 21.1 milyar dolara kadar yükseldi. Ay sonları itibariyle son bir yıllık düzeylerine bakıldığında ihracatın ilk yedi ayda fazla bir değişiklik göstermediği, ithalatın ise hızlı bir artış gösterildiği dikkatit çekti. Aralık sonunda 26.6 milyar dolar olan yıllık ihracat bu yılın Temmuz sonu itibariyle de 27.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Buna karşılık yıllık bazda ithalat aralık sonundaki 40.7 milyar dolarlık düzeyinden temmuz sonunda 48.5 milyar dolara ulaştı. (ANKA)