İktisatçılar, yeni ekonomik program hazırlıklarıyla birlikte belli olacak makro ekonomik büyüklüklere göre belirlenecek 2001 bütçesinde yüzde 30 oranında revizyon yapılması gerektiğini söylüyor.
Dalgalı kur sistemine geçilmesine neden olan krizin ardından yeni ekonomik program hazırlıklarıyla birlikte belli olacak makro ekonomik büyüklüklere göre belirlenecek 2001 bütçesindeki revizyonun yüzde 30 oranında olması bekleniyor. Yüzde 15.2 yıllık ortalama TEFE oranına göre hazırlanan 2001 yılı bütçesinde yüzde 30`dan fazla yapılacak revizyonun enflasyonu körükleyeceği bildirildi. Bütçede tahmin edilen yüzde 30`luk artışla giderler 48.360 katrilyon liradan 62.8 katrilyon liraya çıkacak.
Bütçede gelir kalemlerinde revizyona gerek olmadığı, buna karşılık kamu harcamalarında tasarrufa gidileceği vurgulanıyor. Maliye Bakanlığı yetkililerinin bütçede çok fazla revizyona gerek olmadığını söylemelerine rağmen, enflasyon hedefindeki artışa paralel olarak bütçeden ayrılan personel, transfer ve yatırım harcamalarının artacağı belirtiliyor. Buna karşılık bütçede kamu harcamaları ile yatırım ve cari harcamalarda kısıntıya gidileceği ifade ediliyor.
Bütçe ödeneklerinde kısıntı zor
Bütçe ödeneklerinde kısıntıya gidilmesinin zor olduğu ifade ediliyor. Bütçe harcamalarının büyük bölümünü personel giderleri ve transfer harcamalarının oluşturduğuna dikkat çeken ekonomistler, hükümetin bu harcamalarda daha fazla harcama yapmasının zorunlu hale geldiğine işaret ediyorlar. Hükümetin memurlara gerçekleşen enflasyon oranı artı 2 puanlık refah payı taahhüdünün Bütçe Kanunu`nda yer aldığını vurgulayan ekonomistler, konsolide bütçe harcamalarının yüzde 23.2`sini personel, yüzde 59.2`sini transfer harcamalarının oluşturduğuna dikkat çektiler. Bütçede personel giderleri için 11.3 katrilyon lira, faiz ödemeleri için de 16.7 katrilyon lira ayrıldı. Bütçeden transfer için ayrılan 21.6 katrilyon liralık ödeneğin 16.7 katrilyon liralık bölümü borç ödemelerinde kullanılacak. Transfer harcamalarının 6.7 katrilyon liralık bölümünü de katma bütçeli kuruluşlara yapılacak yardımlar oluşturuyor. Bütçede 4.7 katrilyon lira ayrılan ve tasarruf kalemleri içinde ilk akla gelen diğer cari harcamalarda da kriz sonrası kısıntıya gidemeyeceği hatta harcamaları arttırması gerektiği kaydediliyor. 3.4 katrilyon lira ayrılan yatırımlarda yapılacak kısıntının yatırımları tamamen durduracağı belirtiliyor. Ekonomistler, bütçede kamu yatırımlarının yüzde 35`inin yabancı para cinsinden ifade edildiği bunun da 1,5 milyar dolarlık ek yük getireceği belirtiliyor.
Sıkı bütçeye devam edilecek
Dalgalı kura geçilmesiyle birlikte bütçede revizyonun zorunlu hale geldiğini belirten Prof. Dr. Esfender Korkmaz, bütçenin gider kalemlerinde yüzde 30 civarında bir artış yapılacağını söyledi. Bu oranı aşan miktarın enflasyonu körükleyeceğini belirten Korkmaz, hükümetin ek bütçe ya da mevcut bütçeyi arttırma yoluna gidebileceğini kaydetti. Dalgalı kurla birlikte ortaya çıkan devalüasyon ve personel giderlerinde yapılacak iyileştirmeler gözönüne alınarak bütçenin yüzde 30 oranında arttırılması gerektiğini vurgulayan Korkmaz, `Bu oranı aşarsa enflasyonu azdırır. Hükümet yine sıkı bütçe uygulayacak. Kamu harcamaları, yatırım ve cari harcamalar kısılacak. Bütçenin yüzde 30`dan daha aşağı oranda arttırılması da zor görünüyor` dedi. Bu büyüklükler dikkate alınarak Plan ve Bütçe Komisyonu`nda yapılan değişiklikler sonucunda, 2001 yılı bütçesinde, giderler 48 katrilyon 360 trilyon lira, gelirler 43 katrilyon 127 trilyon lira, bütçe açığı 5 katrilyon 233 trilyon lira, faiz dışı fazla 11 katrilyon 444 trilyon lira olarak belirlendi. Bütçe giderlerinin GSMH`ye oranı yüzde 31.5, gelirlerinin oranı ise yüzde 28.1 oldu. Bütçede, bütçe açığının GSMH`ye oranı yüzde 3.4, faiz dışı bütçe fazlasının oranı yüzde 7.5 olarak öngörüldü. Faiz ödemelerinin GSMH`ye oranı, yüzde 11`e inmesi öngörüldü.