Basta Microsoft,Yahoo ve Amazon gibi `yeni ekonominin` yildiz hisse senetlerinde yasanan cokus, tum dunya borsalarini dibe dogru cekiyor. Cuma gunu, ABD`de Nasdaq`da yuzde 10, Wall Street`te ise yuzde 5.6 oraninda gerceklesen deger kaybi, dun tum dunya borsalarina sicradi. Wall Street`deki buyuk cokus, ilk etkisini gune ilk baslayan Asya borsalarinda gosterdi. Asya borsalari buyuk dususlerle kapanirken Avrupa borsalari da sabah dususlerle acildi. Ancak Avrupa borsalari ogleden sonra biraz toparlarak, sabahki hizla dususu kismen telafi etti. Asya ve Avrupa borsalarinin yonu, zaman dilimi itibariyle bu borsalarinin kapanmasindan sonra acilan New York Borsasi`nin dunku seyrine bagli. New York Borsasi ve ozellikle teknoloji hisselerinin yeraldigi Nasdaq Borsasi`nda cuma gunu yasanan sok dususe ilk tepki Asya borsalarindan yine tekonoloji agirlikli hisselerde yasanan yogun satislarla geldi. Tokyo Borsasi`nda Nikkei endeksi 1987`deki cokusunden beri en buyuk gunluk dususunu yasadi. Nikkei Endeksi, yuzde 6.98 kayipla 19 bin 8 puana geriledi. Uzmanlar, Wall Street`teki rekor dususten olumsuz etkilenmesi beklenmekle birlikte, Tokyo Borsasi`nda dun yasanan dususun tahminlerin uzerinde gerceklestigini bildiriyor. Borsanin bundan sonraki seyrinin nasil bir yon izleyecegi konusunda ise farkli gorusler bulunuyor. Bazi yatirimcilar dususun devam edecegini dusunurken, digerleri Wall Street`teki dususun asiri degerlenen borsanin kendini duzeltmek icin gecikmis bir tepkisi olduguna, Tokyo Borsasi`nin da cabuk toparlanacagina inaniyor. Maliye Bakani Kiici Miyazava, Japon ekonomisindeki duzelmenin devam ettigini soyleyerek borsadaki dususun kendisini fazla kaygilandirmadigini belirtti. Ekonomik Planlama Bakani Taici Sakaiya da, aceleyle duzenledigi basin toplantisinda, borsayi desteklemek icin olaganustu onlemler alinmasina gerek olmadigini ifade etti. Japon yetkililerinin baslangictaki bu sakin gorunme cabalari, ilerleyen saatlerde yine hukumetten gelen bir tur tekzibe ugradi. Kabine Sekreteri Mikio Aoki ile koalisyonun buyuk ortagi Liberal Demokratik Parti`nin politika belirleme sorumlusu Sizuka Kamei, borsanin cokmesini onlemek icin gerekli onlemlerin vakit gecirilmeden alinmasi gerektigini soyledi. Koalisyon ortaklarinin hisse senedi fiyatlarindaki dususunu durdurmak amaciyla destekleme alimlari yapmak icin kamu fonlarindan 10 milyar dolar kullanip kullanmamayi tartistiklari kaydediliyor. Bolgenin anahtar konumdaki diger iki borsasi olan Hong Kong ve Singapur`un da kayiplari agirdi. Hong Kong`da Nikkei Endeksi yuzde 8.6 puan gerileyerek 14 bin 762 puana, Singapur`un Straits Times Endeksi de yuzde 8.69 puan azalarak 1999 puana dustu. Manila, Sidney, Kuala Lumpur, Jakarta, Bangkog Borsalarida haftayi buyuk dususlerle kapatti. Filipinler Borsasi olarak da anilan Manila borsasinda yuzde 4.8 dusus yasandi. Haftayi 1637.54 panla kapatan Filipinler endeksi son 5 haftadaki en dusuk degerine indi. Avustralya`nin Sydney Borsasi ise dunya genelinde yasanan borsa dususlerinden olumsuz yonde etkilerek bir gunde yuzde 5.7 oraninda dustu. Bu dusus 1997 Ekiminde beri bir gunde kaydedilen en buyuk dusus oldu. Asya`nin bir baska buyuk borsasi olan Kuala Lumpur Borsasi yuzde 6, Jakarta Borsasi yuzde 4.9, Bangkok borsasi ise yuzde 5.2 deger kaybetti. Yatirimcilarin kaygilarina ragmen, iktisatcilar, piyasalardaki calkantilarin, krizden cikan Asya ekonomileri uzerinde yapacagi etkiler konusunda karamsar degil. Iktisatcilar, Asya ekonomilerinin 1997-1999 krizinden sonra temel ekonomik yapilarinda onemli iyilestirmeler yaptiklarini, bu nedenle, ABD ekonomisinde, borsadaki dususu izleyecek bir yavaslamanin, bolge ekonomilerinde cok fazla olumsuz yaratmayacagini dusunuyorlar.
Avrupa, altina girip beklemeyi yegledi: Avrupa borsalari da gune buyuk dususlerle basladi. Fakat ogleden sonra gelen tepki alimlari ile biraz toparlandigi dikkati cekti. Londra Borsasi`nin temel gostergesi Financial Times 100 Endeksi, ogle saatlerinde 233 puan veya yuzde 3.79 azalarak 5 bin 944 puana indi. Ayni saatlerde Frankfurt Borsasi`nin DAX-30 Endeksi 211 puan ya da yuzde 3.79 kayipla 7 bin 3 puana, Paris`in CAC-40 Endeksi de 211 puan ya da 2.94 puan kayipla 5 bin 889 puana geriledi. Avrupa borsalarinda hisse senetlerinden kacarak, altin, Isvicre Frangi ve devlet tahvilleri gibi ``guvenli yatirimlara`` yonelen yatirimcilar, tedirginlikle New York Borsasi`nin acilisini bekledi.
Borsalar neden dusuyor?
ABD borsalarinda son 2 yildir hizla yukselen teknoloji sirketlerine yatirim yapanlar, daha fazla risk almamak icin satisa gecti.
Microsoft`un anti-tekel davasini kaybetmesi teknoloji hisselerinden kacisi hizlandirdi.
ABD Merkez Bankasi, 1999`un Haziran ayindan itibaren 5 kez faiz artirinca, hisse senedi yatirimcisinin satis egilimi yukseldi.
Greenspan, 1.5 yildir uyariyordu: ABD`de elektronik ticaret ve internet zengini sirket hisselerinde yasanan hizli yukselis konusunda ilk uyariyi Merkez Bankasi Baskani Alan Greenspan yapmisti. Greenspan, teknoloji sirketlerindeki fiyat artisinin bir `balon` oldugunu belirterek, 7Kacinilmaz olan cokus icin, bankalar kenara ayirdiklari rezerv parayi artirmak zorundalar` uyarisini yapmisti. ABD`nin deneyimli para sihirbazinin bu uyarisinin dikkate alinmamasi, gectigimiz cuma gunu Nasdaq ve New York borsalarindaki tarihi cokusu getirdi. (HURRIYET)