Ocak ayinda yasanan sertyukselis ardindan borsada hizli bir geri cekilme yasandi. Yabanci satislariyla baslayan geri cekilme daha sonra kar realizasyonlari, banka fonlarinin satislari ve spekulator `oyunlari`yla birlesince 5 bin puani buldu. Simdi piyasanin birkac hafta yatay seyredecegi yonunde beklentiler ve yorumlar dikkat cekmeye basladi. Ancak endeksin yatay seyretmesi beklenen bu sure icinde piyasayi sektor ve hisse bazinda hareketli kilmasi beklenen onemli bir gelisme yasanacak:
Makro ekonomik gelismeler bir kenara birakilirsa, borsanin kendi ic dinamiklerinin en onemlisini sirketlerin bilancolari oluturuyor. 1999 yil sonu bilancolarinin gelmeye basladigi su gunlerde, acaba bilancolar genel trendi etkileyebilir mi? Yeni bilancolara gore sirketlerin rasyolarinda ne gibi degisiklikler olacak? Yil sonu bilancolariyla hangi sektorler ve hangi sirketler on plana cikacak? 1998 yilini dunya piyasalarinda yasanan ekonomik kriz dolayisiyla iyi geciremeyen sirketler, gecen yili da bu krizin etkilerinin devam ve yasanan deprem felaketi nedeniyle cok parlak kapatmadi. Peki bilancolar iyi beklenmiyorsa borsadaki hizli yukselisin sebebi neydi? Borsanin dogasi itibariyle beklentiler satin alinir, gercekler satilir. Uzmanlar da yilin son ceyreginde borsaya gelen yuksek talebin nedenini `2000 yili beklentileriyle` acikliyorlar.
Bu beklentiler soyle ozetlenebilir:
Son iki yildir yasanan ekonomik daralma sirketlerin satislarini kotu etkiledi. Dolayisiyla karlar beklentilerin altinda gerceklesti. Hukumetin yaptigi yapisal reformlar ve ekonomi alaninda alinan kararlar ozellikle finans cevrelerinde genis bir taraftar kitlesi buldu. Reel ekonomide de faizlerin dusmesi nedeniyle iyimser bir hava olustu. Ic talepte canlanma beklentisiyle sirketlerin satislarinda artis olmasi bekleniyor. Yeni yatirimlarin da bu donemde hiz kazanacagi tahmin ediliyor. "1999 yil sonu bilancolari tahmin edildigi sekilde kotu cikarsa endekste bir geri cekilme yasanabilir mi?" sorusuna uzmanlarin verdigi yanit net: "Kesinlikle hayir." Ancak uzmanlara gore dikkat edilmesi gereken onemli bir nokta var: Son yukselis doneminde butun hisseler toplu olarak prim yapti ve bazi hisseler spekulatif olarak gercek degerlerinin cok uzerine cikti. Yani onumuzdeki gunlerde hisse bazinda hareketler hizlanabilir. Uzmanlara gore son gelen bilancolarin sirketlerin rasyolarina yansimasiyla bu daha acik sekilde gorulecek. Ozellikle fiyat/kazanc oranlarinin bunu net bir sekilde ortaya koyacagi kaydediliyor.
HANGI SEKTORLER?
1999 yilinin gozde sektorleri arasinda mali sektor one cikiyor. Bu sektorun icindeki yer alan banka ve holding hisseleri basi cekiyor. Uzmanlar banka karlarinin yuksek cikmasini, yuksek cikmasini, yuksek faizli devlet ic borclanma senetlerine bagliyor. Bankalarin asli gorevlerini yapmak yerine risksiz ve cok daha karli olan hazine bonosu ve devlet tahvillerine yonelmeleri karlarin birinci nedeni olarak karsimiza cikiyor. 1999/9 aylik bilancolarina bakildiginda bankalar disinda bircok sirketin de yeni yatirimlar yapmak yerine menkul kiymetlere yoneldigi acik bir sekilde goruluyor. Gecen yil esas faaliyetlerinden kar eden sirket sayisi oldukca az. 1999 yilinda iyi bilanco aciklayan sirketlerin karlarini nereden elde ettiklerine bakildiginda, yine karsimiza nakitlerini yuksek faizde degerlendiren sirketler cikiyor. Ote yandan 1999 yili icinde degerli gayrimenkullerini satarak kar aciklayan sirketlerin sayisi da azimsanmayacak kadar fazla. Ayrica bazi sirketlerinde bu ortamda yatirim yapmalarina bagli olarak zarar acikladiklari biliniyor. Aslinda bu tur sirketler esas faaliyetleri disinda kar eden firmalara gore daha sansli goruluyor. Cunku uzmanlara gore, soz konusu sirketler ekonomik canlanmaya, yatirimlarini tamamlamis ve kapasitelerini artirmis olarak girecekler. Yeni yaptiklari yatirimlarla da rekabet gucleri artacak.
GIDA, TELEKOMUNIKASYON VE SIGORTA: Yil sonunda iyi bilanco aciklamasi beklenen sektorlerin arasinda gida ve telekomunikasyon basi cekiyor. Bu sektorlerde yer alan sirketlerin ekonomik daralmaadan daha az etkilendikleri belirtiliyor. Ayrica yilin son ceyreginde sigortaya gelen talep nedeniyle sigorta sirketlerinin bilancolarinda gozle gorulur bir iyilesme bekleniyor. Sigorta sirketlerinin gelecekle ilgili beklentileri de oldukca olumlu. Deprem nedeniyle meskenlere ve isyerlerine getirilen zorunlu deprem sigortasi ve ozel emeklilik fonlarinin olusturulacak olmasi sigorta sirketlerine yonelik beklentileri artiriyor. Ayrica son donemde ozel sigorta yaptiranlarin sayisinda da onnemli bir artis olldugu kaydediliyor. Aciklanan karlara bakildiginda ise yatirim ortaklarinin karlarini bir hayli artirdiklari goruluyor. Bunun yaninda tekstil, turizm, demir- celik, otomotiv sektorlerinde yer alan sirketlerin buyuk bir kisminin 1999 yilini zararla kapatmasi bekleniyor. (PARA- BORSAMARKET)