ABD`deki krize ilişkin Türk basınında bir tartışma var. Bir tarafta bu yılın başında ABD resesyona gidiyor diyenler, karşı tarafta ise Resesyon olmaz diyenler var.
Servet Yıldırım/REFERANS
Tartışmanın kaynağı 2007 sonu ve 2008 başında yapılan öngörüler. Nouriel Roubini gibi ABD`nin uzun sürecek derin bir resesyona doğru gittiğini düşünen iktisatçılar o döneme damgasını vurmuşlardı. Ancak 2008`in ilk yarısı geçip resesyon hala görülmeyince bu krizin resesyonsuz atlatılacağını düşünenler seslerini yükselttiler. Ancak sorunlar ve belirsizlik hala devam ediyor. Devlet Bakanı Mehmet Şimşek ABD`deki sorunun çok daha derin olması olasılığı arttı diyor. Sorunun kaynağı ABD`de de bugünlerin en fazla kabul edilen görüşü de buna yakın. CNBC-e`nin New York Muhabiri Selim Atalay havayı anlatırken Hamamböceği Teorisinden bahsetti.
Finansal kriz havası
Bugünler de özellikle Fannie Mae ve Freddie Mac gibi önde gelen ipotek kredisi sağlayıcılarının başlarına gelenlerden sonra çok fazla itibar görüyor bu teori. Teoriye göre eğer mutfakta bir hamamböceği gördüyseniz, mutlaka başka hamamböcekleri de tezgahın ya da dolapların ardından biryerlerde vardır. Şimdi ABD`de yatırımcılar harıl harıl diğer hamamböceklerini arıyorlar. En çok sorulan soru Sırada kim var?. Yapılan yorumlarda ya da söylentilerde 100`e yakın yerel bankanın riskli olduğu ve batma noktasına geldiği konuşuluyor. Tam bir finansal kriz havası. Ortalık toz duman, gerçek ile dedikodunun kolayca ayırt edilemediği bir durum. Bizim 2001`den hatırladığımız manzaralar bunlar. Televizyonlarda geçen hafta sonunda el konulan Indymac adlı yerel finans kuruluşunun önünde bekleyenlerin oluşturduğu uzun kuyrukların görüntüleri var. Televizyonlarda, dergilerde ve web sitelerinde Bankanız kapanırsa ne yapmalısınız türünden nasihatlar yer alıyor.
ABD`de hava durulmadı
Mali sektör şirketlerinin hisse senetleri hızla değer kaybediyor. İşte tüm bunlar ABD`de havanın henüz durulmadığının ve gerginliğin devam ettiğinin işaretleri. Bu durumun rakamsal ifadesi olan ve Amerikan piyasalarındaki stresi ölçen VIX korku endeksi 25`in üzerinde bulunuyor. Bu rakam oldukça yüksek. Kriz öncesi seviyelerin 15`in altında olduğunu belirtelim. Adı felaket tellalına çıkan Roubini hala Amerikan ekonomisinin derin bir mali krize doğru sürüklenmekte olduğunu ve uzun süreli bir durgunluk olasılığının yüksek düzeyde bulunduğunu söylüyor. Geçen hafta CNBC-e`ye yaptığı açıklamada Bu durgunluk Amerikanın ticaret partnerlerini de durgunluğa sürükleyebilir dedi. Roubini`nin görüşleri bundan altı ay önce olduğu kadar destek bulmuyor ancak herşeyin geçip bittiğini düşünecek noktada da değiliz.
Avrupa`da zor günler yakın
Üstelik bu durgunluğun bizim için çok önemli pazar konumunda bulunan Avrupa`ya bulaşma riski önemli. Avrupa şu ana kadar petrol zengini ülkeler ile Çin gibi sermayenin birikmekte olduğu ülkelere yaptığı yüksek ihracat sayesinde ekonomisini bir durgunluktan uzak tuttu ama bu durumun sürdürülebilirliği kolay değil. Avrupalı önde gelen bankaların araştırma raporlarında bir resesyon olmasa bile durgunluğun yaşanma olasılığının yüksek olduğu vurgulanıyor, hatta bu durgunluk 1993 yılındaki durgunluğa benzeyeceğini düşünenler de var. Önümüzdeki ay açıklanacak ikinci çeyrek büyüme rakamları bu durgunluğun ilk işaretini verebilir. Yüksek petrol fiyatları, güçlü euro, ABD`deki kriz, Avrupa Merkez Bankası`nın faiz artırımları ve zayıf tüketici talebi nedeniyle başta Avrupa Birliği`nin lokomotifi Almanya olmak üzere Avrupa ekonomilerinin önemli bir bölümünü büyümede zor günler bekliyor.