Türkiye`nin geçen yılki yaklaşık 124 katrilyonluk iç borcunu ödeyebilmesi için 8 bin ton ağırlığında 20 milyonluk banknot gerekiyor.
Ekonomik kriz içinde en çok sözü edilen sorun borç sorunuydu. Bu yazı ise Türkiye`nin borcunun büyüklüğü hakkında bilgi veriyor. Yazıda ortaya konan sonuçların gerçek hayata geçirilmesi mümkün olmasa da büyüklükler insanın dudağını uçuklatıyor.
Dünya-güneş arası 25 bin tur
2001 yılı milli gelirimizin yaklaşık 190 katrilyon olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Bu sayının ne kadar büyük olduğunu anlamak, kafamızda canlandırmak için ne yapabiliriz? Mesela, ülkemizde şehirlerarası otobüslerde 1 liraya yaklaşık 2 santimetre yol gidiliyor. Dolayısıyla 190 katrilyon lirayı ışık hızında gidebilen bir şoföre verirseniz, dünyayla güneş arasında 25000 kere gidip gelebilirsiniz. Kamyonlar yetmez
Zaman zaman iç borçları çözümlemek için para basmak gibi öneriler geliyor. Ancak bu karar alınsa bile hayata geçmesi neredeyse imkansız. Geçen yıl sonunda iç borç stokumuz yaklaşık 124.7 katrilyon liraydı. Bu tutarı en büyük banknot olan 20 milyonluklarla ödeme kararı çıkarsa Merkez Bankası`nın 6 milar 110 milyon tane banknot basması gerekir. 100`lük destelerden 61.1 milyon deste olacak bu banknotların ağırlığı ise tanesi 130 gramdan tam 7 bin 943 ton geliyor. Bunu taşımak için Merkez Bankası`nın önüne yaklaşık bin tane yük kamyonu koymak gerekir.
Para basmakla ilgili diğer bir ilginç nokta ise basımın maliyeti. Merkez Bankası 20 milyonluk banknotları yaklaşık 7 sente hazırlıyor. 6 milyar 110 milyon banknotu bu paradan basılması, Türkiye`ye yaklaşık 430 milyon dolarlık bir maliyet getiriyor. Bu maliyetin TL karşılığı ise yaklaşık 600 trilyon. Bu arada ufak bir not bu para basıldığı taktirde oluşacak enflasyon rakamını tahmin etmek gayet zor.
TL buhar oldu
Borç konusunu bir yana bırakıp, yönümüzü tasarrufa çeviriyoruz. Son 16 yıl içerisinde tasarruf sahiplerinin bankalara emanet ettiği tasarrufların toplamı 380 milyar dolar. 1985 sonunda da 16 milyar dolar varmış. Dolayısıyla, paramızın değeri şayet sabit olsaydı bugün bankalarımızda 396 milyar dolar olacaktı. Gerçekte ise sadece 74 milyar dolar var. Aradaki 322 milyar dolar Türk Lirasının dolara karşı değer kaybı nedeniyle `buharlaşan` tutar. Buhar kazanının altını ise TL`nin önlenemeyen değer kaybı yaktı.
--------------------------------------------------------------------------------
Saraçoğlu`nun inanılması zor gerçekleri
Yukarıdaki yazı Ekonomistler Bülteni`nde yer alıyor. Geçtiğimiz günlerde Koç Holding Finasman Grubu Başkanlığı`na getirilen Rüşdü Saraçoğlu`nun kaleme aldığı makaleyi, katrilyon kavramına farklı bir bakış açısı getiriyor. Türkiye`nin önemli ekonomistlerinin yer aldığı Ekonomistler Bülteni`nde bu ay ayrıca Asaf Savaş Akat, Tuna Bekleviç, Burak Karapınar gibi isimlerin de yazıları yer alıyor.