Verginin yüzde 77`si faize gitti
Türkiye tarihinin en yüksek faiz ödemesinin gerçekleştirildiği 2000 yılında devlet günde ortalama 55 trilyon lira faiz ödemesi yapmak zorunda kaldı
Bigpara Haber
Türkiye, faiz ödemeleri konusunda 2000 yılında tam bir dram yaşadı. Vergi gelirlerinin yüzde 77`si faiz ödemelerine giderken, gelir, kurumlar, servet, KDV ve dış ticaretten alınan vergilerin toplamı faiz ödemelerini karşılamaya yetmedi.
Maliye Bakanlığı`nın 2000 yılı bütçe uygulama sonuçları, kamu maliyesinin 2000 yılında faiz oranlarındaki düşüş sayesinde uçurumun başından geri döndüğünü gösteriyor. Türkiye tarihinin en yüksek faiz ödemesinin gerçekleştirildiği 2000 yılında devlet günde ortalama 55 trilyon lira faiz ödemesi yapmak zorunda kaldı. Bir önceki yıla göre yüzde 90.7 artarak 20.4 katrilyon liraya yükselen iç ve dış borç faiz ödemeleri, aynı dönemde tahsil edilen 26.5 katrilyon liralık vergi gelirinin yüzde 77`sini alıp götürdü. Faiz ödemeleri, aynı dönemde 33.8 katrilyon lira olan toplam bütçe gelirlerinin ise yüzde 60.1`i kadar bir büyüklük oluşturdu.
Faiz ödemelerinin oluşturduğu tablonun en dikkat çekici yanını ise, Devletin en temel gelir kaynakları olan, gelir, kurumlar, servet, KDV ve dış ticaretten alınan vergilerin, tümünün faiz ödemelerini karşılamaya yetmemesi meydana getirdi. 2000 yılında 6.2 katrilyon lira olan gelir vergisi, 1.9 katrilyon liralık kurumlar vergisi, 347 trilyon liralık servet vergisi, 4 katrilyon 488 trilyon liralık KDV ve 4 katrilyon 289 trilyon liralık dış ticaretten alınan vergilerin toplamı ancak 19 katrilyon 627 trilyon lira oldu.
Buna göre, Türkiye`deki tüm memur işçi, esnaf, serbest meslek sahipleri, mevduat ve tahvil bono faiz geliri elde edenler, motorlu taşıt sahiplerinin ödediği vergiler faiz ödemeleri için çalıştı. bu da yetmedi, geçen yıl 54 milyar dolara ulaştığı tahmin edilen ithalattan alınan tüm gümrük vergisi ve katma değer vergileri ile Türkiye`de yapılan mal ve hizmet alışverişlerinde ödenen katma değer vergileri de faiz ödemelerinin finansmanına gitti. Devletin diğer harcamaları ise borçlanma ve fazla önemi olmayan diğer vergilerle, vergi dışındaki bütçe gelirleriyle finanse edildi.
Harcamaların yüzde 44`ü
Devletin geçen yıl bütçeden yaptığı 46.6 katrilyon liralık harcamanın da yüzde 447ünü faiz ödemeleri meydana getirdi. Faiz ödemelerinin toplam bütçe harcamaları içerisindeki payı 1999 yılında yüzde 38.1 düzeyinde bulunuyordu.
Faiz ödemelerinin, bütçe harcamaları içerisindeki payında 5.7 puanlık bir artış yaşandığı 2000 yılında, faiz dışı harcamaların payı ise yüzde 62`den 56`ya indi. En dramatik düşüş ise personel harcamalarında yaşandı. 1999 yılında yüzde 25 olan personel harcamalarının bütçe içerisindeki payı yüzde 21`e geriledi. 1999 yılında 6.9 katrilyon olan personel harcamaları yüzde 44 artarak 9.9 katrilyon liraya çıktı. Personel harcamalarındaki artış yüzde 65 olan toplam harcama artışının 22 puan gerisinde kaldı.
Bütçe uygulama sonuçları 2000 yılı başından itibaren uygulanan, kamu harcamalarını azaltmaya dönük ekonomik politikanın, faturasını memurların ödediğini gösteriyor.
Yatırım harcamalarının payı da düştü
Bütçe gelirlerinin büyük bölümü sadece faiz ödemeleri için ayrılan 2000 bütçesinde yatırım harcamalarının bütçe harcamaları içerisindeki payı da yüzde 5.5`ten yüzde 5.3`e geriledi. Bütçeden sadece 2.4 katrilyon liralık yatırım harcaması yapıldı.
46.6 katrilyon lira olan 2000 yılı bütçe harcamalarının, 3.6 katrilyonu diğer cari harcamalar, 886 trilyonu KİT`lere yapılan transferler, 1.6 katrilyonunu vergi iadeleri, 3.2 katrilyonunu sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan aktarmalar, 1 katrilyon 995 trilyonunu fonlara yapılan ödemeler, geri kalan bölümünü de diğer
transferler meydana getirdi.
Maliye Bakanlığı`nın 2000 yılı bütçe uygulama sonuçları, kamu maliyesinin 2000 yılında faiz oranlarındaki düşüş sayesinde uçurumun başından geri döndüğünü gösteriyor. Türkiye tarihinin en yüksek faiz ödemesinin gerçekleştirildiği 2000 yılında devlet günde ortalama 55 trilyon lira faiz ödemesi yapmak zorunda kaldı. Bir önceki yıla göre yüzde 90.7 artarak 20.4 katrilyon liraya yükselen iç ve dış borç faiz ödemeleri, aynı dönemde tahsil edilen 26.5 katrilyon liralık vergi gelirinin yüzde 77`sini alıp götürdü. Faiz ödemeleri, aynı dönemde 33.8 katrilyon lira olan toplam bütçe gelirlerinin ise yüzde 60.1`i kadar bir büyüklük oluşturdu.
Faiz ödemelerinin oluşturduğu tablonun en dikkat çekici yanını ise, Devletin en temel gelir kaynakları olan, gelir, kurumlar, servet, KDV ve dış ticaretten alınan vergilerin, tümünün faiz ödemelerini karşılamaya yetmemesi meydana getirdi. 2000 yılında 6.2 katrilyon lira olan gelir vergisi, 1.9 katrilyon liralık kurumlar vergisi, 347 trilyon liralık servet vergisi, 4 katrilyon 488 trilyon liralık KDV ve 4 katrilyon 289 trilyon liralık dış ticaretten alınan vergilerin toplamı ancak 19 katrilyon 627 trilyon lira oldu.
Buna göre, Türkiye`deki tüm memur işçi, esnaf, serbest meslek sahipleri, mevduat ve tahvil bono faiz geliri elde edenler, motorlu taşıt sahiplerinin ödediği vergiler faiz ödemeleri için çalıştı. bu da yetmedi, geçen yıl 54 milyar dolara ulaştığı tahmin edilen ithalattan alınan tüm gümrük vergisi ve katma değer vergileri ile Türkiye`de yapılan mal ve hizmet alışverişlerinde ödenen katma değer vergileri de faiz ödemelerinin finansmanına gitti. Devletin diğer harcamaları ise borçlanma ve fazla önemi olmayan diğer vergilerle, vergi dışındaki bütçe gelirleriyle finanse edildi.
Harcamaların yüzde 44`ü
Devletin geçen yıl bütçeden yaptığı 46.6 katrilyon liralık harcamanın da yüzde 447ünü faiz ödemeleri meydana getirdi. Faiz ödemelerinin toplam bütçe harcamaları içerisindeki payı 1999 yılında yüzde 38.1 düzeyinde bulunuyordu.
Faiz ödemelerinin, bütçe harcamaları içerisindeki payında 5.7 puanlık bir artış yaşandığı 2000 yılında, faiz dışı harcamaların payı ise yüzde 62`den 56`ya indi. En dramatik düşüş ise personel harcamalarında yaşandı. 1999 yılında yüzde 25 olan personel harcamalarının bütçe içerisindeki payı yüzde 21`e geriledi. 1999 yılında 6.9 katrilyon olan personel harcamaları yüzde 44 artarak 9.9 katrilyon liraya çıktı. Personel harcamalarındaki artış yüzde 65 olan toplam harcama artışının 22 puan gerisinde kaldı.
Bütçe uygulama sonuçları 2000 yılı başından itibaren uygulanan, kamu harcamalarını azaltmaya dönük ekonomik politikanın, faturasını memurların ödediğini gösteriyor.
Yatırım harcamalarının payı da düştü
Bütçe gelirlerinin büyük bölümü sadece faiz ödemeleri için ayrılan 2000 bütçesinde yatırım harcamalarının bütçe harcamaları içerisindeki payı da yüzde 5.5`ten yüzde 5.3`e geriledi. Bütçeden sadece 2.4 katrilyon liralık yatırım harcaması yapıldı.
46.6 katrilyon lira olan 2000 yılı bütçe harcamalarının, 3.6 katrilyonu diğer cari harcamalar, 886 trilyonu KİT`lere yapılan transferler, 1.6 katrilyonunu vergi iadeleri, 3.2 katrilyonunu sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan aktarmalar, 1 katrilyon 995 trilyonunu fonlara yapılan ödemeler, geri kalan bölümünü de diğer
transferler meydana getirdi.