Reel efektif döviz kuru tarihi düşük seviyede

Türkiye'nin fiyat düzeyinin ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK) kasım ayında 84.73 ile veri tarihinin en düşük seviyesine geriledi.

TCMB tarafından yayınlanan endeks yayımlanmaya başladığı Ocak 2003'te 89.55 seviyesini almıştı. Reel efektif döviz kuru endeksleri Türkiye'nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanıyor.

Denklemde reel efektif kurun azalışı, TL'nin reel olarak değer kaybettiğini, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının düştüğünü gösteriyor.

Öte yandan endeksteki değişim TCMB'nin TL'deki değer kayıplarına verebileceği tepkiler açısından artık daha yakından takip ediliyor.

REEL EFEKTİF KUR REKOR DÜŞÜK SEVİYEDE

Kapital FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan şöyle değerlendirdi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kasım ayında TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksini 84,73 seviyesinde açıkladı. Ekim ayında 87,96 olan endeks değeri 88,27 ile yukarı yönlü revize edildi.

TCMB’nin tanımına göre nominal efektif döviz kuru, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, TRY’nin ağırlıklı ortalama değeridir. Ağırlıklar ikili ticaret akımları kullanılarak belirlenmektedir. Reel efektif döviz kuru ise nominal efektif döviz kurundaki nispi fiyat etkileri arındırılarak elde edilmektedir. Diğer bir deyişle, reel efektif kurun yükselmesi TRY’nin değer kazandığını, gerilemesi ise değer kaybettiğini göstermektedir. TRY’nin değer kazanması, Türk mallarının ihracat açısından pahalılandığını, gerilemesi ise ucuzladığını göstermektedir. Endeks değeri açısından aşırı değerli ve aşırı değersiz eşikler vardır.

Kasım ayında açıklanan reel efektif kur endeksi, tarihi düşük seviyelere işaret ediyor. Yani TRY, ticari olarak ağırlıklandırılmış bazda ihracat yapılan ülkelerin para birimlerine göre aşırı değersizdir. Bu durum elbette, ithal girdiye bağlı ihracat modeli nedeniyle üretim maliyetleri üzerinde de olumsuz etki yapıyor ve ithalatın ihracat büyümesine rağmen, çok daha hızlı büyümesine neden oluyor. Burada büyümeden kasıt, faturanın büyümesidir. TRY’de ilave değer kaybı olmazsa 2018’de ithalattaki bu hızlı büyüme bir hız kaybına uğrayacaktır, ancak TRY’nin değer kaybetmeye devam etmesi riski buna antitez oluşturabilir. TCMB’nin yayınladığı görselde REK’in genel, gelişmiş ülkeler bazlı ve gelişmekte olan ülkeler bazlı değeri görülmektedir. Şekilde görüleceği üzre TRY, gelişmekte olan ülkeler bazında daha çok değer kaybetmektedir.