Piyasalarda korkunun yeni adı belli oldu

Bundan bir süre öncesine kadar finansal piyasalardaki çalkantıya odaklanan yatırımcılar, artık bu çalkantının reel ekonomiyi ne kadar etkileyeceğini tartışmaya başladı. Ekonomik küçülme anlamına gelen resesyon ihtimali piyasalarda iyiden iyiye hissedilir oldu.

HÜRRİYET

Peki resesyon ihtimali neden arttı? Ekonomide bir resesyon yaşanır mı? Olası bir küçülmeyi kim durdurabilir? Uzmanlar ne diyor?

Ekonomik resesyon, ekonomide yaşanan durgunluğu ifade eden bir kelime. Bir ülkenin milli gelirinin en az iki çeyrek boyunca yıllık bazda gerilemesi, resesyona işaret ediyor. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD`de böyle bir durumun yaşanma ihtimali de piyasanın sinirini bozuyor.

Aslında yatırımcılar durduk yerde böyle bir tedirginlik yaşamıyor. ABD`den son haftalarda gerilen veriler öylesine zayıf ki, bu durum akıllara ister istemez ekonomik küçülmeyi getiriyor. Özellikle geçtiğimiz cuma günü açıklanan istihdam rakamlarındaki sürpriz düşüş, piyasada büyük bir panik yarattı. İstihdam sadece 4 bin kişilik bir düşüş göstermesine karşın burada önemli olan istihdamın 4 yıldan bu yana ilk kez eksiye geçmesi oldu. Halbuki piyasalar 110 bin kişilik bir artış bekliyordu.

ÜRETİMDEKİ İSTİHDAM AZALIYOR

Burada dikkat çeken ve yatırımcıların moralini bozan bir nokta daha var: Üretimdeki iş kaybının gayrimenkul sektöründen fazla olması. Halbuki piyasalarda yaşanan mortgage krizi ile gayrimenkuldeki olası iş kayıpları beklentiler dahilinde olsa da üretim tarafındaki 46 bin kişilik istihdam kaybı yatırımcının moralini fazlasıyla bozdu. Bu durum son finansal krizin reel ekonomi üzerinde de etkili olduğunu gösteriyor.

BERBAT BİR RAPOR

Ekonomistler, açıklanan istihdam raporunu değerlendirirken ilginç ifadeler kullandı. Global Insight ekonomisti Nigel Gault, bu berbat bir rapor derken, Oppenheimer & Co başekonomisti Michael Metz ise raporu `korkunç` olarak değerlendirdi. Raporun ardından AFP`ye konuşan Lehman Brothers ekonomisti Paul Sheard ise, gelinen durumu şu sözlerle özetledi: Mevcut ekonomik görünüm olabileceği kadar belirsiz.

EV SATIŞLARI DÜŞÜYOR

Piyasalardaki moral bozukluğu sadece son istihdam verileriyle alakalı değil. Ayrıca hafta içerisinde açıklanan ev satışları verisi de yatırımcıların aklını karıştırdı. ABD ekonomisinin lokomotif sektörlerinden olan gayrimenkulde satışlar bir önceki yıla göre yüzde 12 düştü. Piyasalar ise sadece yüzde 2`lik bir düşüş bekliyordu.

PİYASADA KARTLAR YENİDEN DAĞITILACAK

Şimdi yatırımcıların aklındaki en önemli soru ABD ekonomisinin bu zayıflama ile mücadele edip edemeyeceği. Sonuçta finansal piyasalarda yaşanan krizin ardından ekonomik büyümenin ivmesini kaybetmesi zaten piyasaların beklentileri dahilinde olan bir durum. Ancak burada önemli olan büyümenin ne kadar azalacağı? Eğer bu düşüş belirli sınırlar içerisinde kalırsa ekonomi yumuşak inişini gerçekleştirmiş olacak ve piyasalar bu süreci hafif hasarla atlatacak.

Fakat olası bir ekonomik küçülme sadece ABD`yi değil tüm dünyayı olumsuz etkileyecek. Dünyanın en büyük ekonomisinin teklemesi, bu ülkeye mal satan A`dan Z`ye tüm ülkeler üzerinde etkili olacak. Özellikle en büyük ihracat pazarı ABD olan Asya ülkelerinde daha sert etkiler görebiliriz. Benzer şekilde ABD`deki kötü gidişin, Avrupa ülkelerinin de frene basmasına neden olması normal sonuç. Bu durumda ekonomik büyüme tahminleri revize edilecek, piyasada yeni pozisyonlar belirlenecek, yatırım kararları değişecek... Yani, piyasada kartlar yeniden dağıtılacak.

DALGAYI DURDURABİLECEK Mİ?

Peki, ABD`deki olası bir resesyonu kim durdurabilir? İşte burada tüm gözler ABD Merkez Bankası`na (FED) çevriliyor. Analistler, FED`in faiz oranlarında yapacağı bir indirimin piyasaları kendine getirebileceğini belirtiyor. 

Cantor Fitzgerald ekonomisti Marc Pado, 50 puanlık bir indirimin paniği yatıştırmak için yeterli olduğunu kaydederken, aslında çok fazla tedirginliğe de gerek olmadığını belirtiyor. Benzer şekilde HSBC Kuzey Amerika başekonomisti Ian Morris de, son raporlarla birlikte FED`in 18 Eylül toplantısında faizleri 50 baz puan indirip 4.75`e çekeceğini tahmin ediyor. Societe Generale ekonomisti Stephen Gallagher`in tahmini ise 25 baz puanlık bir indirim.

MAESTRO UYARDI

Ancak bu noktada `maestro`nun, yani FED eski başkanı Greenspan`in sözleri de önemli. Piyasada yaşananları 1987 ve 1998 yılındaki karmaşa ve çöküşe benzeten Greenspan, şu ilginç sözleri kulllandı: İnsanoğlu köpüklerle başetmenin yolunu bulamadı. Greenspan`a göre piyasada oluşan köpükler faizlerdeki oynamalarla halledilemez...

CİDDİ BİR KRİZ

IMF Başkanı Rodrigo Rato da, ABD`de yaşanan mortgage krizinin ardından IMF`nin dünya ekonomisine ilişkin büyüme tahminini düşüreceğini belirtirken, yaşanan türbülansı 2007 ve 2008`i etkileyecek ciddi bir kriz olarak tanımladı.

BEYAZ SARAY UMUTLU

Resesyon tartışmalarına katılan Beyaz Saray kanadı tedirginliğe gerek olmadığını düşünüyor. ABD Hazine Bakanı Henry Paulson, Bloomberg`deki konuşmasında gayrimenkul sektöründeki yavaşlamanın büyümeyi etkileyeceğini kabul etmekle birlikte bu etkinin düşük kalacağını belirtti.

Paulson, Ekonomi yılın ikinci yarısında büyümeye devam edecek dedi. Beyaz Saray ekonomik danışmanı Edward Lazear da, CNBC`ye açıklamasında şu ifadeleri kullandı: Daima bir resesyon ihtimali vardır. Ancak biz bunun gerçekleşebileceğini düşünmüyoruz.

HAZİNE`NİN ESKİ PATRONU NE DİYOR?

Geçen dönem ABD ekonomisinin patronu olan eski Hazine Bakanı John Snow da, yaşanan türbülansla ilgili pek kötümser değil. Dünya ekonomisini Capital Dergisi`nin eylül sayısı için değerlendiren Snow, global resesyon beklentileri ile ilgili olarak şu iddialı yorumu yaptı:

ABD ekonomisinin yavaşlama içerisine gireceği kesin. Bu durum global ekonomiyi de etkileyecek. Ama yine de ne global ekonomide ne de ABD ekonomisinde bir resesyon beklemiyorum. FED şu anda oldukça iyi bir politika izliyor. Resesyona varmadan iş çözülecektir.