Merkez Bankası faiz oranlarını nasıl belirler?

Merkez Bankası, ekonomideki son likidite kaynağı olarak piyasalarda bankalara ödünç para vermekte veya bankalardan ödünç para alabilmektedir. 

Para Politikası Kurulunun faiz kararları, önceden ilan edilmiş bir takvim çerçevesinde yapılan aylık toplantılarında alınmaktadır.

Para Politikası Kurulu toplantılarında faiz oranlarına ilişkin olarak alınan kararlar, gerekçeleri ile birlikte, toplantı ile aynı gün Merkez Bankası Genel Ağ sayfasından açıklanmaktadır.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASI TEMEL GÖREVİ NE?

Merkez Bankasının temel görevi, 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nun 25 Nisan 2001 tarih ve 4651 sayılı Kanun ile değişik 4. maddesinde; " Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler. Banka, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla Hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını destekler....." olarak ifade edilmiş, maddenin devamında Bankanın temel görev ve yetkileri ayrıntılandırılmıştır. Buna göre; Merkez Bankasının temel amacı fiyat istikrarının sağlanması olarak belirlenmiş, bu temel amaca ulaşmak için kullanılacak araçların seçimi ve uygulama şartları Merkez Bankasına bırakılmıştır. Böylece Merkez Bankası araç bağımsızlığına kavuşmuştur.

Para politikası para arzı, kısa vadeli faiz oranları veya kurlar gibi enflasyon üzerinde belirleyici olan değişkenlerin kontrolüne dayanır. Ancak, sermaye hareketlerinin serbest olduğu ortamlarda, merkez bankaları bu değişkenlerden sadece birini kontrol edebilir. Türkiye'de Merkez Bankası, Şubat 2001 krizi sonrası dalgalı kur rejimine geçişle birlikte kısa vadeli faiz oranlarını fiyat istikrarı, diğer bir deyişle enflasyonun düşürülmesi temel amacı çerçevesinde etkin bir para politikası aracı olarak kullanmaktadır.

MERKEZ BANKASI FAİZ ORANLARINI NEYE GÖRE BELİRLER?

Merkez Bankası, faiz oranlarına ilişkin kararlarını tamamen enflasyonun ileride alacağı seyre ve bu seyrin hedeflenen enflasyon ile uygunluğuna bakarak almakta ve hesap verebilirlik ile şeffaflık ilkeleri gereği olarak, bu kararının nedenlerini kamuoyuna açıklamaktadır. Enflasyonu belirleyen temel unsurları; (i) kurlar, (ii) üretim açığı, (iii) bekleyişler (iv) uluslararası piyasalardaki petrol ve diğer mineral fiyatları ile (v) kamu fiyatları olarak sıralamak mümkündür. Dolayısıyla, Merkez Bankasının faiz oranlarına ilişkin kararlarında temelde bu unsurların mevcut seyri ile gelecek dönemde alabileceği seyir ve bu seyrin enflasyon üzerindeki etkileri dikkate alınmaktadır. Bu çerçevede, Merkez Bankası;

1) Toplam arz ve talep,
2) Ücretler, istihdam ve işgücü birim maliyetleri,
3) Kamu fiyatları,
4) Maliye politikası göstergeleri,
5) Parasal göstergeler ve kredi büyüklükleri,
6) Döviz kuru ve ödemeler dengesi gelişmeleri,
7) Uluslararası mal ve finans piyasalarındaki gelişmeler,
8) Enflasyon bekleyişlerinin seyri 

gibi enflasyon üzerinde belirleyici olan değişkenlerin mevcut ve gelecek dönemdeki olası hareketlerini bir bütün olarak dikkate almakta ve çok titiz bir şekilde değerlendirmektedir.

Kaynak: TCMB