İşte kritik veri sonrası uzman yorumları!

ENFLASYONDA ALTI AYDAN SONRA İLK GERİLEME

İntegral Yatırım Menkul Değerler Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu, enflasyon rakamlarını değerlendirdi. Mayıs ayı TÜFE verisi beklentilerin bir miktar üzerinde %0.45 artış gösterdi. Beklentiler %0.35 seviyesinde bulunuyordu. Bu veri ile birlikte enflasyonda yıllık bazda  %11.87’den %11.72 seviyesine gerileme oluştu. TÜFE son altı aylık yükselişin ardından ilk defa yıllık bazda geriledi. Çekirdek TÜFE verisi ise %1.33 artışla yıllık bazda %9.42’den %9.38 seviyesine geriledi.

Gıda ve Ulaştırmadan enflasyona negatif katkı… Detaylara bakıldığında enflasyonda mayıs ayında en büyük negatif katkı gıda ve ulaştırma grubundan geldiği görülüyor. Gıda grubunda mayıs ayında %0.55 gerileme görülürken, ulaştırma grubunda ise %0.73 düşüş izlendi. Ancak gıda grubunda yılbaşından bu yana halen %10.08 gibi yüksek bir artış olduğunu belirtmekte fayda var. Enflasyona mayıs ayında en yüksek pozitif katkı ise %5.97 artışla giyim grubundan gelmiş görünüyor.

Enerjinin yardımı devam ediyor… Daha detaylı bakıldığında ise enflasyondaki düşüşün enerjinin yardımı ile olduğu görülüyor. Enerji hariç enflasyon hesaplandığında %1.33 gibi yüksek bir seviyeye yükseldiği görülüyor. Bu enerjinin enflasyonda aşağı itici önemli bir etkisinin olduğunu göstermekte.

İşlenmemiş gıda fiyatları geriledi… Diğer yandan bir diğer düşüş işlenmemiş gıda fiyatlarında görülüyor. Gıda grubunun negatif enflasyon gelmesinde işlenmemiş gıdanın etkisi var. Burada ise fiyatları %7.77 düşen taze meyve ve sebze grubu ön plana çıkmakta. Ancak işlenmemiş gıdanın yıllık enflasyonu %27.33 gibi yüksek bir seviyede olduğunu hatırlamakta fayda var.

Kurdaki stabil seyir, sıcak para girişi önemli bir faktör… Enflasyondaki gerileme aslında çok fazla sürpriz değil. Döviz fiyatlarının uzun bir zamandır stabil bir seyir içerisinde olması ve hatta geçen aylara göre gerileme göstermesi enflasyondaki iyileşmede önemli bir etken gözüküyor. Kurlardaki seyrin stabil konumunu koruması durumunda ilerleyen aylarda da enflasyonda düşme devam edebilir. Diğer yandan gıda fiyatlarındaki gerilemenin de gelecek aylarda sürmesi beklenebilir.

Gelecek aylarda haziran ayının dışında temmuz ayında düşük enflasyon gelmesi halinde yıllık bazdaki düşüş, baz etkisinden dolayı hızlanabilir. Çünkü geçen yıl TÜFE haziran ayında %0.47 ve Temmuz ayında %1.16 açıklanmıştı.

Hedefin %72’sine şimdiden ulaştık. Gelecek aylarda negatif enflasyona ihtiyaç var… TCMB’nin yıl sonu hedefi %8.50 seviyesinde bulunuyor. Yılbaşından bu yana TÜFE %6.18 seviyesine ulaşmış durumda. Başka deyişle hedefin %72’sine şimdiden ulaştık. Gelecek altı aylık enflasyonun oldukça sınırlı olması gerekli ve hatta yaz aylarında negatif enflasyonları görmemiz gerekiyor. Aksi halde hedefin üzerinde yılı tamamlayacağız görünüyor.

Önümüzdeki aylarda gıda enflasyonun seyri oldukça önemli olacak… Gıda’da görülen gerilemenin devam etmesi enflasyonda hedefe yakınsama olabilir. Ancak bunun yanında Enerji’den gelen yardımın ve sermaye girişlerinin kurda yarattığı olumlu görünümün devam etmesi gerekli.

Merkez Bankası ne yapar?... TCMB sadece bu ayki veri ile gevşemeye başlamayabilir. Ancak kurdaki aşağı yönlü seyir devam ederse, bir miktar gevşemeler görebiliriz. Bununla ilgili bir süredir açmadığı repo ihalelerini açıp açmadığını izleyeceğiz. Mevcut sıkı duruşun yararlı olduğunu Merkez’de görüyor. Bu nedenle yapsa bile mevcut sıkı duruşta kontrollü gevşemeler yapabilir. TCMB 15 Haziran tarihinde öncelikle Fed’in söylemlerine bakacaktır.

Dolar gevşiyor… Veri TL üzerinde bir iki gündür oluşan olumlu seyri destekledi. DolarTL paritesinde 3.50 seviyesi önemli bir kritik destek ve bu seviyesinin altına gerileme ihtimali mevcut. Ancak bu şimdi mi olur, Fed toplantısından sonramı olur göreceğiz.

ENFLASYONDA ZİRVE GERİDE KALMIŞ GÖRÜNÜYOR

Kapital FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, "Türkiye’de Mayıs ayında tüketici fiyatları (TÜFE) %0,40 olan piyasa beklentisine paralel %0,45 oranında artış gösterdi. Böylece yıllık enflasyon da beklenti olan %11,70’e paralel bir şekilde %11,72 seviyesinde gerçekleşti. Çekirdek TÜFE, Mayıs ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,55 olan beklentilerin altında %9,38 artış gösterdi. ÜFE ise Mayıs’ta %0,50 artış beklenirken beklentiye paralel %0,52 arttı ve yıllık artış oranı da %15,21 olan piyasa beklentisine paralel bir %15,26 oldu" dedi.

Erkan şöyle devam etti: Enflasyon açısından iki ana unsur son zamanlarda çok konuşuluyor. Bunlardan birincisi kur farklarının yarattığı maliyet artışları ki, Mayıs ayında çekirdek enflasyonda bir önceki ayda görülen %9,42’ye göre gerileme olması ve %9,38’e inmesi gayet olumlu. Ancak tarihsel olarak seriye bakıldığında halen çok yüksek olduğunu belirtmek gereklidir. Gıda tarafında ise aylık bazda %0,55’lik gerileme söz konusu, ancak yıllık gıda enflasyonu halen %16,91 gibi yüksek seviyelerde kalmaya devam ediyor olması gıda fiyatlarıyla alakalı yapısal sorunların fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı yapmaya devam ettiğini göstermektedir. Arz sorununun yanı sıra, iç talebin artmasıyla beraber maliyet artışlarının tüketici tarafına yansımaları söz konusu. Bu konuda kısa vadede fiyat tavanı ve indirimler gibi geçici önlemlerle yaz aylarında temel gıda ürünlerinin fiyatlarının makul seviyelerde kalması sağlanabilir. Uzun vadede arzın devamlılığını sağlayacak ve aracıların sayısının azaltacak yapısal değişiklikler önem arz etmektedir.

Enerji fiyatları ulaştırma kalemi üzerinden bizi destekliyor. Mayıs ayında ulaştırma fiyatlarında %0,73’lük gerileme görüldü, bu kalemde yıllık artış da %15,81 seviyesine geriledi. Aylık bazda %5,97 ile en çok artış gösteren kalem olan giyim ve ayakkabıda da, aylık artış oranı geçen yılın altında kalınca yıllık artış %3,15 seviyesine geriledi. Bu da enflasyonun geçen aya göre düşük gelmesine yardımcı oldu.

TCMB’nin enflasyondaki yükselişle beraber bozulan enflasyon beklentileri çerçevesinde para politikasını sıkılaştırdığını görüyoruz. Enflasyonda zirvenin Nisan’da mı, Mayıs’ta mı görüleceği en önemli soru işaretiydi. Mayıs’ta enflasyonun Nisan’a göre düşmesi itibariyle bu soru yanıtını bulmuş görünüyor. Kurlarda yılbaşına göre azalan oynaklık ve son dönemde TRY’nin değer kazanmış olması itibariyle Merkez Bankası’nın ek sıkılaştırma yapmasını gerektirecek bir unsur şimdilik görünmemektedir. Geç Likidite Penceresi (GLP) gibi olağan dışı bir enstrümanın son dönemde ana para politikası aracı olarak kullanılmasının kısa vadeli bir önlem olması neticesinde Merkez Bankası ilk fırsatta normalleşmeye dönmeye çalışacaktır. Ancak şu anda fiyat istikrarını sağlayan en önemli unsurun çift hanelerdeki faizler olması nedeniyle para politikasında gevşemenin, sıkılaştırmada olduğu gibi “piyasanın önünden giden” bir şekilde yapılmaması gerekir. Ancak Merkez Bankası, ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini kısa vade için %11,75 – 12 seviyelerinde hareket ettirebilir. Bir miktar AOFM’de gerileme görebiliriz yani. 15 Haziran’daki PPK’da ise faiz oranlarında bu eldeki veriler ışığında herhangi bir değişiklik olmasını beklemem.

BOZULMANIN ANA SEBEPLERİ GIDA ENFLASYONU VE KUR GEÇİŞKENLİĞİ

Selim Önay IşıkFX Araştırma Uzmanı, "Mayıs ayında enflasyon aylık bazda yüzde 0.45 artış göstererek beklentilerin hafif üzerinde bir artış gösterdi. TÜFE’de ise yıllık bazda yüzde 11.72 seviyesinde bulunuyoruz. Geçtiğimiz ay ki rekor seviye olan yüzde 11.87’den gerileyen enflasyonun detaylarında aylık bazda yüzde 5.97’lik artış ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşirken yıllık bazda alkollü içecekler ve tütün grubu liderliğini korudu. Alt kalemlerde dikkat çeken bir diğer konu ise ulaştırma grubundaki önceki yılın aynı ayına kıyasla yaşanan yükselişti. Petrol fiyatlarında sert bir yükseliş görülmemesine karşın böyle bir artışın yaşanması dikkat çekici. Özellikle son yapılan enflasyon sepeti ayarlamasında ulaştırmanın payının da artırıldığı düşünülürse verinin önümüzdeki dönemlere olan katkısına biraz daha eğilmek gerekebilir" dedi.

Önay şunları ekledi: "Enflasyon rakamlarındaki bozulmanın ana sebepleri arasında gıda enflasyonu ve kur geçişkenliğini gösterebiliriz. Kur cephesinde işler biraz daha kontrol altında özellikle parite açısından volatilite düşük. Fakat gıda enflasyonu için benzer şeyler söylemek mümkün değil. Gıda enflasyonu geçtiğimiz yılın aynı ayına kıyasla yüzde 16.91 yukarıda.  Gıda komitesinden birkaç ufak müdahale dışında gidişatı değiştirecek bir adım atılmış değil. Alınan önlemlerin etkisinin görülmesinin gecikmeli olacağından yola çıkarak, önümüzdeki aylarda gıda enflasyonunun TÜFE’ye olan katkısını görmeye devam edebileceğimizi söyleyebilirim.

Enflasyonda 9 yılın zirvesinden döndük fakat enflasyon dinamiklerinde önemli yer tutan kalemlerdeki yükseliş hala azımsanmayacak düzeyde. Baz etkisinin de katkısıyla önümüzdeki aylarda enflasyonda düşüş görebiliriz. Fakat bu düşüş enflasyonda yeniden tek haneleri göreceğimiz anlamına gelmiyor. Özellikle Temmuz ayı enflasyonun ardından hala daha ciddi bir düşüş görmezsek enflasyondaki yükselişin katılaştığından bahsedebiliriz. TCMB’nin enflasyon gidişatını gözeterek karar aldığını göz önünde bulundurursak Haziran ayı merkezin para politikasında değişime gitmesi için erken olabilir. Fakat TCMB’nin ilk fırsatta fonlama maliyetini aşağıya çekecek bir adım atmak isteyeceğini de unutmamak gerekiyor."