Erdoğan - Putin görüşmesi yarın ! İşte görüşmenin ayrıntıları

Darbe girişiminin ardından Batılı müttefiklerinden beklediği desteği göremediğini belirten Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, uçak krizinden sonra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yarın yapacağı ilk yüz yüze görüşmede ilişkilerde yeni bir sayfa açmayı planlıyor.

Reuters'ın haberine göre; İki liderin görüşmesinde turizm ve ticari ilişkilerin yeniden kriz öncesi döneme dönmesi, Suriye'deki görüş ayrılıklarının giderilmesi ve enerji işbirliğinin canlandırılması gündemde ilk sırayı alacak.

Geçen yıl 24 Kasım'da Suriye sınırında Türk hava sahasını ihlal eden bir Rus savaş uçağının düşürülmesi Türkiye-Rusya ilişkilerinde ciddi krize neden olmuş; Rusya turizm, yaş sebze-meyve ticareti gibi alanlarda Türkiye'ye yönelik bazı kısıtlamalar getirmişti.

Kriz iki ülkenin zaten görüş ayrılıkları yaşadıkları Suriye konusunda da diyalogun tamamen durmasına neden olmuş, bu süreçte Ankara'nın PKK ile ilişkileri nedeniyle "terör örgütü" olarak nitelendirdiği Suriye'deki Kürt gruplardan PYD’nin Moskova’da ofis açmasına izin verilmesi Türkiye'nin sert tepkisine neden olmuştu.

Rusya krizin sona ermesi için özür ve tazminat talebinde bulunurken, Haziran ayı sonunda Erdoğan Putin'e bir mektup göndererek Rus uçağının düşürülmesi konusundaki üzüntülerini dile getirmiş ve iki ülkenin işbirliğinin önemine dikkat çekmişti.

Bu adımın ardından Moskova-Ankara arasında temaslar başladı ve iki liderin 9 Ağustos'ta St. Petersburg'da ilk yüz yüze görüşmelerini yapmasına karar verildi.

Ziyareti Reuters'a değerlendiren bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, "Bu ziyaretle Rusya ile ilişkilerimizin tekrar eski seviyesine gelmesi için gereken hareketi yakalamayı hedefliyoruz. Özelde ise; ikili ticaretten tarıma, turizmden enerjiye iki ülke ilişkilerinde mevcut kısıtlamaları kaldırarak yeni bir ivme yakalamak, başta Suriye ve terörle mücadele olmak üzere bölgesel-uluslararası meselelerde görüş alışverişi ve olası ortak adımları tespit etmek amaçlanıyor" dedi.

Ziyaret darbe girişiminden önce planlanmış olsa da 15 Temmuz'un ardından Erdoğan ve hükümet yetkililerinin ABD'yi darbe girişimine geç tepki vermekle eleştirip, Avrupa Birliği ülkelerini de sessiz kalmakla suçladıkları bir dönemde Türkiye'nin Rusya ile ilişkilerini düzeltme çabası 'Ankara yeni ittifaklara mı yöneliyor?' yorumlarına neden oldu.

"Elbette bu ziyaret Erdoğan için Batılı müttefiklerine Türkiye'nin Batıyla ilişkilerini derinleştirmekten başka stratejik tercihleri de bulunduğunu göstermek için bir fırsat" diyen EDAM başkanı Sinan Ülgen, "Ancak gerçekçi olmayan Rusya'yı Türkiye'nin Batı çıpasının stratejik alternatifi olarak görmektir. Türkiye Batı ittifakının bir parçası olmaya devam edecektir ve böyle bir kopuşun Türkiye için çok büyük sonuçları olacaktır" dedi.

15 Temmuz darbe girişiminin ardında ABD'de yaşayan Fethullah Gülen ve cemaatinin bulunduğunu belirten Ankara, ABD'den Gülen'in iadesini talep ediyor ve iade edilmemesi halinde ilişkilerin etkileneceğini belirtiyor. 15 Temmuz'un ardından kamuda, orduda, emniyette ve yargıda Gülen cemaati ile bağlantılı kişilerin temizlenmesi için atılan adımların bazı AB ülkeleri ve siyasetçilerince eleştirilmesi ise Ankara'nın sert tepkisine neden oluyor.

Bu ortamda gerçekleşen ziyareti değerlendiren emekli büyükelçi Faruk Loğoğlu ise, "Ben bu adımı Türkiye'nin ABD ve Batı'ya sırtını dönüp Rusya'yı kucaklaması olarak görmüyorum. Bence arkasında daha pragmatik nedenler var. Ankara turizm ve diğer alanlarda kötüleşen ilişkilerin ekonomisine ne kadar zarar verdiğini gördü. Rusya da gerilen ilişkilerin kendilerine bir şey kazandırmadığını fark etti. Kamuoyunda oluşan Batı karşıtı psikolojiye rağmen Türkiye'nin Avrupa-Atlantik ittifakının bir parçası olarak kalacağını düşünüyorum" dedi.

Suriye'nin içinde bulunduğu çıkmazdan çıkamaması ve Türkiye için yarattığı güvenlik tehditleri de düşünüldüğünde görüşmede "Suriye'de siyasi çözüm arayışları"nın masada olması bekleniyor. Rusya Esad yönetiminin İran ile birlikte en yakın müttefiki konumunda iken, Esad'ın en büyük muhaliflerinden olan Ankara Esad karşıtı muhalefeti destekliyor.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın Tass ajansına yaptığı açıklamasında, "Rusya ile işbirliği içinde Suriye'de bir siyasi çözümü en kısa zamanda sağlamak istiyoruz. Elbette Esad yönetimde kaldığı sürece bir siyasi geçişten bahsetmek imkansız... Burada önemli olan tüm Suriyelilerin kabul edeceği demokratik, çoğulcu ve kapsayıcı bir siyasi yapıyı kurmak. Türk ve Rus çıkarları için böyle bir sonuç gerekli" dedi.

Uluslararası İlişkiler Profesörü İlter Turan ise, "Türkiye geçmişte öngördüğü, 'Arap Baharı sonucunda Suriye'deki yönetim de değişir' rüyasını zannediyorum büyük ölçüde terk etmeye hazır durumda. IŞİD'in kendisi için büyük bir bela olabileceğini de pek memnun olmasa da görüyor. O bakımdan zannediyorum Suriye rejimi ile belki eskisi kadar hasmane olmayan bir ilişki biçimine geçilmesinde Rusya'nın da yardımları olacaktır. ABD ise Kobani'de kendisine PYD’yi müttefik olarak seçmiştir, belki bu Türkiye'ye kendi politikası açısından Suriye'de Rusya ve Esad rejimi ile yakınlaşma dışında pek çare de bırakmamaktadır" yorumunda bulundu.

EKONOMİK İLİŞKİLER VE ENERJİ İŞBİRLİĞİ

Ziyaretin Ankara açısından sonuç vermesi istenen en acil alanı ise ekonomik ilişkilerin yeniden canlandırılması, özellikle de turizmde kriz öncesine dönüşün sağlanması olacak.

Yılın ilk yarısı itibarıyla Rusya'dan gelen ziyaretçi sayısı bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 87.4 düşüş gösterirken analistler turizm gelirlerinde bu yıl en az 5 milyar dolarlık düşüş öngörüyor.

Geçtiğimiz haftalarda iki ülkenin ilgili bakanlıklarından heyetler hem turizm hem de ikili ticarette yaşanan sorunların giderilmesine yönelik karşılıklı ziyaretler yaptı ancak nihai kararların Erdoğan-Putin görüşmesinde verilmesi bekleniyor.

Türkiye-Rusya ilişkilerinin her zaman en sıcak gündem maddelerinden olan enerji işbirliği de yarın masada olacak.

Bir Türk yetkili, "Uçak krizinden önce Rus tarafı Türk Akımı'nın kendileri için önemli bir alternatif olduğunu bize ifade etmişti. Biz de bu konuyu görüşebileceğimizi söylemiştik. Biz de onlardan bunun karşılığında doğalgazda bir indirim istemiştik. Rusya ziyaretinde bu görüşmeler aynı yerden devam eder. Enerji alanında diğer önemli bir konu da Mersin Akkuyu nükleer santrali. Bu konuda gecikmeli de olsa yürüyen bir süreç var, biz de onun hızlanmasını bekliyoruz. Bu konuyu da görüşeceğiz” dedi.

Rusya, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı ile Rus gazını Karadeniz ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşımayı planlıyor. Ancak yaşanan uçak düşürme krizinin ardından projede ilerleme sağlanamamıştı.

Erdoğan TASS haber ajansında bugün yer alan açıklamasında, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi'ni hayata geçirebilmek için adımlar atmaya hazır olduğunu söyledi.