ABD`li şirketlerin Tahran ile ticaretini ambargo engelleyemedi

Hesaplı riskler alarak, Washington`ın bu duruma itiraz edemeyeceğini düşünen şirketler, yabancı bağlaşıklar veya İranlı aracıları kullanarak, teknik anlamda ambargoyu ihlal etmeden, İran`da mal satmaya devam ediyor.

"ABD`li petrol şirketleri İran pazarına girmek arzusunda." ABD şirketleri sessiz sedasız İran`daki varlıklarını güçlendirirken, ABD ambargosunu da bypass ediyor. Şirketler iki ülke arasındaki ilişkilerin, Washington`ın tek taraflı olarak ticaret ambargosunu 1 yıl sonra kaldırmasından sonra düzeleceği umudunu taşıyor. Hesaplı bir kumar oynayarak, Washington`ın bu duruma itiraz etmeyeceğini düşünen şirketler yabancı bağlaşıklarını veya İranlı aracıları kullanarak, teknik anlamda ambargoyu ihlal etmeden İran`a satış yapıyor. Avrupalı şirketler bu hafta Tahran`da bir ticaret fuarında mallarını teşhir ediyor ve Washington`ı çifte standartlı olmakla suçluyor. Bunlara göre ABD kendi şirketlerinin İran`da iş yapmasını görmezliğe gelirken aynı şeyi yapan yabancı şirketleri, ABD`de iş yapmaya gittiklerinde taciz ediyor. Bu durum Washington`ın şu anda İran`a karşı takındığı karışık tavrı açıklıyor. Başkan Bill Clinton İran`a açılmaya istekli ve bu onun bir dışişleri efsanesi olabilir. Ancak İran ABD açısından siyasi bir zaman bombası olarak kalmaya devam ediyor. Geçenlerde 10 İranlı Musevi`nin casuslukla suçlanması ABD`deki Musevi topluluğu kızdırdı. Musevilerin kongredeki taraftarları en ılımlı ABD inisiyatiflerini bile Kasım seçimlerinden sonrasına bırakmak üzere bloke ediyor. Başkan Clinton 1995 yılında, ulusal güvenliğe bir tehdit oluşturduğu gerekçesiyle İran ile ticaret ilişkilerini yasaklamıştı. 1996 yılında, Kongre İran - Libya Ambargo Yasası`nı kabul etti. Bu yasa İran petrol endüstrisinde iş yapan ülkelere karşı ambargo koyulmasına izin veriyordu. Bu çabalar, Amerikan ürünlerinin İran`da geniş çapta bulunmasını engelleyemedi. Hewlett Packard ve Intel ürünleri, Tahran`ın bilgisayara ürünlerinin teşhir edildiği en popüler caddesi Jomhouri caddelerinde sık sık rastlanan mallar arasında. İranlı polisler ve diğer güvenlik güçleri ise Motorola radyoları kullanıyor. İranlı yetkililere göre, General Motors, İranlı otomobil yapımcısı Pars Khodro ile görüşmelerde bulunarak İran piyasasına geri dönme girişiminde bulundu. General Motors, ulusallaştırılmadan önce Pars Khodro`nun sahibiydi. İran piyasasına giriş yapan ürünlerin çoğu İranlı kişilerin aracılığını kullanıyor.

Bunların çoğu Dubai`den geliyor. İş dünyasında danışman olarak çalışan bir İranlıya göre, "ABD herşeyi o kadar yakından takip etmiyor. Dubai`nin absorbe edebileceğinden çok daha fazla mal ithal ettiğini herkes görüyor olmalı." Ancak daha doğrudan yollar da yok değil. Ticaret ambargosu ABD`li şirketlerin yabancı bağlaşıklarının, İran ile ana şirketin yönlendirmesiyle ticaret yapmasını yasaklarken, kısıtlamalar kolayca halledilebiliyor. ABD`deki ana şirket işlemi "kolaylaştırmıyor" veya doğrudan onaylamıyorsa, yabancı bağlaşıklar İran ile ticaret yapmakta serbest kalıyor. Bu yol ABD petrol şirketleri için özellikle önemliydi, bu şirketler İran`ın petrol kuyularına uzakta donup kalmak istemiyor. ABD`li petrol grubu Conoco, İran Ulusla Petrol Şirketi için Britanyalı ittifakı aracılığıyla sismik data analizinde bulundu Bu işlemler şu anda ambargo çerçevesinde inceleme altında alındı. Conoco ambargoyu ihlal etmediğini ileri sürüyor. Ambargo rejiminin uygulanmasına ilişkin belirsizlikler ABD`li şirketleri riske atıyor. "Birçok şirket bu işlere girmek istemiyor, çünkü karanlık noktalar var," diyen ABD`li bir avukat İran ile iş yapan şirketlere danışmanlık hizmeti veriyor. (FİNANSAL FORUM-FİNANCİAL TİMES)