Piyasalarda neden satış yaşanıyor?
Geçtiğimiz Cuma günü piyasalarda yatırımcıları ani bir şekilde paniğe sevk eden hareketler yaşandı. Dinamiklerine batığımızda aslında tam olarak ABD Merkez Bankası’ (Fed)’nın 16 Aralık günü alacağı faiz kararına istinaden gerçekleşen bir hareket yaşanmadığı anlaşılıyordu.
Dolar/TL kur seviyesi Cuma sabahı 2.91 seviyelerinde açıldığında her şey olağan seyrinde devam ediyordu daha sonra öğle saatlerinde kur seviyesi önce 2.96’ya akşam 19.00 sıralarında 2.98 seviyesinin de üzerine yükseldi. Bu bir günde görülen yüzde 3’e yakın yükselişi sadece Fed beklentisiyle veya ABD verisine dayandırarak yorumlamanın yanlış olacağı bariz idi. Piyasa zaten Fed faiz artırımını fiyatladığı için kısa süreli düşüşler yaşanacaktı ancak Cuma günkü hareketin arkasında başka önemli bir haber olmalıydı. Eğer Türkiye’de politik iç tansiyonu artıran bir durum olmadıysa bu haber kesinlikle gelişmiş ülkelerden birinden gelmeliydi.
ABD’deki traderlar, bu satışı, özellikle Third Avenue yatırım fonunun aldığı sürpriz tasfiye kararının tetiklediğini belirtiyorlar. Bu yatırım fonlarının bonoları çöp bono seviyesindeler. Çöp bono, yüksek faiz veren ve fakat yatırım notu olmayan spekülatif bonolardır. Yatırım notu olan bonolara göre çok daha fazla temerrüde düşme riskleri vardır. Bu bonoları çıkaran kurumların borçlarını ödeme zamanı geldiğinde ödememe riskleri daha yüksektir. Ancak yine de verdikleri yüksek faiz sebebiyle caziptirler.
Geçtiğimiz Cuma günü bu spekülatif seviyeye sahip olan bonolar 2011 yılından beri görülen en hızlı düşüşü yaşadılar. Bu, altı yıldır hisse senetlerinde ve diğer riskli varlıklarda görülen boğa hareketinin sonuna gelindiği algısı yarattı. Çok önemli bir çöp bono yatırım fonu olan Third Avenue’nun ani bir şekilde kapatılma kararı alındı. Third Avenue’nun yatırımcıları, tasfiye kararı yüzünden, paralarının aylarca geri ödenmeyeceğini Cuma günü öğrendiler. Bu şirketlerin ABD’de geri ödememe riski arttıkça ABD çöp bonolarıyla hazine kağıtları arasındaki spead de fazlasıyla açıldı. Konu sadece Third Avenue ile kapanmadı. Diğer hedge fundlar (risk fonları) da Third Avenue’nun aldığı kararı takip yolundalar. Stone Lion Capital Partners borçlarını geri ödeyememe sıkıntısı içinde, yatırımcıları paralarını geri alamıyorlar. Bu sonbaharda aynı durum Carlyle Group’da görüldü. Bu gelişmeler, ABD’nin 2008 yılındaki finansal krizinden beri görülmeyen hareketlerdi ve tabii bir taraftan da ABD’de iyi gelen makroekonomik verilerle çeliştiği için yatırımcıların kafasında bazı soru işaretleri yaşattı.
Gerçekten de ABD ekonomisine baktığınızda her ne kadar 2008 krizinden çıkılmış olduğuna dair emareler olsa da ekonomi hala eski canlılığına dönmüş durumda değil. Belki işsizlik düzeyi yüzde 10 seviyelerinden yüzde 5’e geri çekildi ancak bu işe alımlarda verilen maaşlar çok kısıtlı, ekonomiyi canlandıracak seviyenin uzağında. ABD’de maaş artış hızı tarihi düşük seviyelerde, Eylül itibariye yüzde 3.6. Ekonomik Politikalar Enstitüsünün bu linkteki çalışması neden maaş artış oranlarının ABD ekonomisinde canlanmanın henüz ne kadar gerisinde olduğunu açıkça gösteriyor: ( http://www.epi.org/nominal-wage-tracker/ )
Bu hafta ne olur?
Bu hafta Fed’in en önemli toplantılarından birisi 16 Aralık’ta gerçekleşecek. Cuma günü yaşanan panikten sonra zaten Dolar/TL kuru bugün itibariyle tekrar 2.96 seviyelerine geriledi. Fed’in uzun zamandır beklenen faiz artırımın artık bu Çarşamba Fed tarafından saat 21.00’de ve Fed Başkanı Janet Yellen tarafından saat 21.30’da açıklanmasını bekliyorum. Ancak bu faiz artırımının iki sebepten dolayı ABD tarihinin en düşük faiz artırımı olmasını bekliyorum. Birincisi bu yazıda yukarıda belirttiğim gibi ABD ekonomisi hala canlanmanın çok uzağında, sadece faizi rekor düşük seviyede tutmamak için artıracaklar. İkincisi 2016 yılı ABD’de seçim yılı, ne Demokratlar ne de Cumhuriyetçiler seçim öncesinde faiz artırımlarını desteklemiyorlar.
Aslında 25 baz puanlık bir artırım bile Fed’in en düşük faiz artırımı olacaktır ancak bir ihtimal bunun da altında, 15 baz puan gibi bir faiz artırım ihtimali olduğunu düşünüyorum. Akabinde de Fed Başkanı Janet Yellen’ın yaptığı açıklama ileriye dair faiz artırımlarının seri bir şekilde olmayacağı, verilere bağlı olacağı, şeklinde güvercin olacaktır. Bu da piyasalarda her ne kadar ilk faiz artırımının ilk etkisinin satış yönünde olacağı olsa da akabinde piyasalarda görece daha pozitif bir hava yaratacaktır. Çünkü artık hem beklenti satın alınmış olacak hem de ileriye dair faiz patikasında daha güvercin söylemler verilmiş olacak. Böylelikle son zamanlarda piyasalarda görülen satışın 16 Aralık tarihine kadar hız kazanacağını ancak 16 Aralık tarihindeki Fed toplantısından sonra bunun hız kaybedeceğini not düşmek isterim.