Merkez yine hedeften şaştı

Aralık ayı enflasyon datası beklentilerime paralel olarak yüzde 9’a yakın açıklandı. Sene sonu beklentimizin bu seviyeler olduğunu ve kur etkisinin görünmeye devam edeceğini belirtiyorduk. TÜFE'de 2015 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0.21, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 8.81, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 7.67 artış gerçekleşti. Aralık ayında en yüksek artış alkollü içecekler ve tütün kaleminde görüldü. Çekirdek tarafında yükseliş devam ediyor.  Çekirdek TÜFE yıllık yüzde 9.51 ile Ağustos ayından bu yana görülen en yüksek seviyede açıklandı. Gıda enflasyonu ve çekirdek TÜFE’deki yükseliş ile yüzde 9’a yaklaşan enflasyonun 2016 yılında çift hanelere ulaşabileceğini düşünüyorum. Ocak ayında yapılan ücret zamlarının ve asgari ücret artışının piyasaya girecek olması yükselişi destekleyecektir.

Son PPK’da faiz değişikliğine gitmeyen Merkez Bankası, önümüzdeki aylarda sadeleşmeye başlayabileceğini açıkladı. Siyasi taraftan gelen baskılar ile faiz artışını erteleyen Merkez Bankasının artık çok fazla bir seçeneği kalmadı. Merkez aldığı kararla daha önce FED faiz artışından sonra faiz artırma sözünü tutmadı. Kuşkusuz bağımsızlık tartışmalarının devamı gelecek. Piyasada gösterge faiz yüzde 11’in üzerinde, mevuat faizleri yüzde 11-12 civarında. Merkez faizi düşük tutarak bankaları ucuz fonlamaya devam ediyor. 

Merkez Bankası’nın izleyeceği VIX nedir?

Oynaklıkya takip edilen VIX endeksi piyasada korku endeksi olarak bilinir. S&P500 hisse opsiyon fiyatlarını kullanan VIX, opsiyon fiyatlarının volatilite ile ilişkisinden piyasanın 30 günlük oynaklık beklentisini ölçüyor.

Özellikle kriz zamanları veya dünyayı etkileyecek jeopolitik olaylarda yükselen endeks Ağustos ayında Çin endişeleriyle birlikte sert bir şekilde yükselmişti.

Merkez Bankası ,FED’in faiz artışı ile endekste düşüş  görüldüğünü ve oynaklıktaki düşüşün kalıcı olması halinde sadeleştirme adımlarına başlayabileceğini ifade etmişti. Merkez VIX diye bir şey çıkardı fakat ben bir korelasyon göremedim. Yurtdışında volatilite yüksek. Rusya ile yaşananlardan sonra Ortadoğu’da Suudi Arabistan ile İtan arasında yaşananlar jeopolitik risklerin artmasına ve yurtiçi piyasalardan çıkışa neden oluyor. Kuzey Kore’nin hidrojen bombası denemesine bölge ülkeleri tarafından yapılacak açıklamalar korkuları daha da artırdı.  Yaşananlar ve Çin’den gelen olumsuz veriler borsalara satış getiriyor. Çin’den gelen  hizmet PMI verisi Aralık ayında 17 ayın en düşük seviyesine geriledi.  Dün açıklanan imalat PMI ise 50’nin altında sektördün daraldığını gösteriyor. 2016 yılında FED’in normalleşme adımları, jeopolitik riskler ve küresel büyümedeki zayıflık piyasaları TL varlıklarını olumuz etkilemeye devam edecektir. 

Sadeleşme nasıl olacak? 

Koridorun alt bandı denilen olay Merkez'in borçlanma faizi. Merkez borç alırken bu faizi ödüyor gibi düşünelim. 1 haftalık repo denen faiz Merkez Bankasının “Politika Faizi”dir. Üst band ise gecelik borç verme faizi. Merkez piyasayı fonlarken politika faizi (yeşil) ile gecelik borçlanma faizini (mavi) kullanıyor. 

Piyasaya verilen paranın bir kısmı politika faizinden bir kısmı da gecelik borçlanma faizinden oluşuyor. Hangi faiz oranından ne kadar verdiği önemli çünkü faizleri farklı. Dolayısıyla piyasa verdiği paranın maliyetini bu ikisinin ağırlıklı ortalaması gibi düşünelim. Buna da ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti diyoruz. Bankaların para bulma maliyeti gibi düşünebiliriz. 

Bankalar ne  kadar yüksek faizden borçlanırsa o kadar yüksek faizle kredi verir. Ne kadar ucuza bulursa o kadar ucuz. Haliyle piyasa faizlerini belirleyen asıl faiz oranı ortalama fonlama maliyeti. Son rakam  yüzde 8.74’tü. Grafiğe ortalama fonlama maliyetini de koyalım (siyah).

Merkez Bankasının sadeleştirme dediği, politika faizini ağırlıklı ortalama fonlama maliyetine yaklaştırmak. Yani aslında fonlama maliyetini yükseltecek her hamle faiz artışı, düşürecek her hamle ise teorik olmasa da faiz indirimi olarak düşünülebilir. Bunun için bantlarla oynamaya ihtiyacı olacak. Ama günün sonunda bizi ve piyasayı ilgilendiren fonlama maliyetinin kaç olacağı. Sadeleştirme hamlesinin diğer amacı ise üst ile alt arasındaki mesafeyi azaltmak olduğunu söyleyelim.

Biz karar sonrası bankaların para bulma maliyetinin değişip değişmediğine bakacağız. İkincisi koridorun üstünün değişip değişmeyeceği. Sadeleşmeyi yaparken üst bandı indirmek kur baskısının yoğun olduğu bu günlerde fonlama maliyetinin yükselebileceği en son noktayı indirmek olur. Bu hamle kurda yukarı yönlü harekete neden olur. Üstü yukarı çekmek de tam tersi. Alt band ve politika faizini yukarı çıkararak yapılması en doğru seçim olarak görünüyor.